Potrzeba dyskusji
Dyskutować, debatować, spotykać się i wymieniać poglądy – czy istnieje taka potrzeba? Czy tzw. środowiska osób z niepełnosprawnością chcą się integrować, wspólnie zabiegać o poprawę sytuacji osób z niepełnosprawnościami?
Potrzeba wspólnego działania została potwierdzona, świadczy o tym liczne uczestnictwo osób z niepełnosprawnościami (OzN) w 11 regionalnych konwentach z udziałem ponad 500. osób oraz w podsumowującym – krajowym Kongresie, na który 10 października zjechało do Warszawy z całej Polski około 400. osób. Podczas regionalnych spotkań formułowano postulaty przedstawiane na Kongresie. 47 podmiotów zaangażowało się w ich organizację: organizacje pozarządowe, samorządy, uczelnie, podmioty prywatne. Postulaty konwentów dostępne są na stronie http://konwencja.org/konwenty-regionalne-2019/.
Hasło tegorocznego Kongresu to „Aktywne obywatelki, aktywni obywatele”.
Aleksander Waszkielewicz z FIRR i Rafał Skrzypczyk z FAR zapytani o cel takich spotkań, podkreślali, że ludzie czują ogromną potrzebę wypowiedzenia się na forum publicznym, chcą by ich wysłuchano, by wzięto pod uwagę ich głos. Mają bowiem nadzieję, że krajowy Kongres ma siłę przebicia w mediach i u decydentów, że postulaty dotrą do szerokich gremiów i staną się zaczynem do rzeczywistego działania. Praktyka bowiem wskazuje, iż nawet jeśli odbywają się prawnie usankcjonowane konsultacje, to proponowane na nich rozwiązania rzadko są brane pod uwagę przy tworzeniu przepisów czy realizacji zadań.
Tegoroczny Kongres koncentrował się wokół zaangażowania obywatelskiego osób z niepełnosprawnościami, które przejawiać się może w różnoraki sposób, zależnie od potrzeb i możliwości danej osoby: podejmowaniem pracy, podejmowaniem samodzielnych decyzji w życiu codziennym, udziałem w wyborach, zwiększeniem roli self-adwokatów.
O aktywność obywatelską apelował do zgromadzonych Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich, który od początku istnienia Kongresu obejmuje wydarzenie honorowym patronatem. – Bardzo proszę, aby zgłaszać do nas wszelkie uwagi o niedociągnięciach czy niedoskonałościach w wyborach. Wszystkie te sygnały pomagają nam w codziennej pracy – podkreślał. – Mają wpływ na osobistą sytuację życiową osób niepełnosprawnych.
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich zorganizowało stoisko informacyjne, na miejscu udzielało porad uczestnikom Kongresu.
Niezależne życie – idea czy rzeczywistość?
Ważne debaty toczyły się wokół zapisów Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, szczególnie dotyczących idei niezależnego życia. Debata pokazała jak różnie można interpretować to zagadnienie, odmiennie jest rozumiane przez ogół społeczeństwa, urzędników, czy rodzinę.
Gorące dyskusje dotyczyły usługi asystenta osobistego, która w Polsce nadal jest „w powijakach”. Wiele jest do zrobienia w zakresie wychowania w poszanowaniu praw drugiej osoby, szczególnie z niepełnosprawnością, nauczania samodzielności w podejmowaniu decyzji, kształcenia społeczeństwa w duchu tolerancji i szacunku. Liczne dyskusje w środowiskach związanych z osobami niepełnosprawnymi dają poczucie, że właściwie problem jest „ogarnięty”.
Jednak wypowiedzi samych osób z niepełnosprawnością pokazują, że nasze społeczeństwo nie jest tolerancyjne, a służby społeczne nie są nadal przygotowane do świadczenia różnego rodzaju usług pomocowych czy asystenckich niezbędnych osobom z ograniczeniami. Asystencja osobista z założenia nie jest formą pomocy socjalnej, bowiem ma przeciwdziałać wykluczeniu i dyskryminacji, stanowić ma wsparcie w tych momentach życia, w których osoba nie radzi sobie z racji niepełnosprawności. Zagwarantowana jest w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
Zrealizowano wiele badań, powstało wiele raportów o poziomie dostępności usług, życia społecznego, kulturalnego, urzędów publicznych czy miejsc pracy. Uczestnicy Kongresu wyrażali nadzieję, że program Dostępność plus poprawi sytuację, ponieważ stoją za nim przepisy prawa, rozporządzenia nakładające kary na podmioty zobowiązane do realizacji wytycznych. Jednak ciągle zauważa się ograniczony dostęp do informacji, dostrzega się nieznajomość prawa , ignorowanie zapisów Konwencji. Walka o niezależne życie osób z niepełnosprawnościami oraz równe prawa – to cel, który od lat przyświeca naszym działaniom – mówił Krzysztof Kotyniewicz, prezes Polskiego Związku Głuchych
Silna reprezentacja wygrywa
Yannis Vardakastanis, przewodniczący Europejskiego Forum Osób Niepełnosprawnych (EDF), w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, jak ważne jest to, aby ruch osób z niepełnosprawnościami był słyszalny, by mówić o swoich prawach wspólnym, mocnym głosem.
Na ten temat również wywiązała się ciekawa dyskusja, gdyż niektórzy spośród zgromadzonych uważają, że stworzono sztuczne pojęcie – środowisko osób niepełnosprawnych, które dotyczy niezwykle różnych ludzi o różnorodnych potrzebach – to niemal getto. Czują się pokrzywdzeni traktowaniem ich jak jednego tworzywa i to gorszego od reszty społeczeństwa. Jednak oponenci podkreślali, że tylko duża grupa, która potrafi wypracować konsensus, ma większą siłę, szansę przeforsowania swoich postulatów wobec decydentów, na szczeblu rządowym czy samorządowym. Stąd potrzeba wspólnych debat i jednomyślności w działaniach.
Justyna Kucińska, prezeska Fundacji FIRR gorąco zachęcała do wspólnego działania w ramach Rady Kongresu; na zakończenie powiedziała: – Widzę zmiany, które zachodzą wokół nas, ale oczywiście dużo jest do zrobienia. Życzę, by codzienne działania, małe sukcesy w realizacji zapisów Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, w efekcie pozwoliły żeby żyło nam się łatwiej, a właściwie normalnie…
Monika Zima-Parjaszewska, prezeska PSONI podkreśliła, że żywe dyskusje toczące się i na kilku salach obrad i w kuluarach, pokazują, że ciągle mamy o czym rozmawiać. – Chcemy by wszyscy usłyszeli o potrzebach OzN, walczymy o zagwarantowanie realizacji praw, w tym o samostanowieniu i szacunku dla podmiotowości każdej osoby – zapewniła.
V Kongres przyjął uchwałę o realizacji wypracowanych postulatów określających kierunki działania na najbliższy rok. Monika Zima-Parjaszewska zachęcała by postulaty te popularyzować w swoich środowiskach, by jako dokument wypracowany przez przedstawicielstwo osób niepełnosprawnych w Polsce, stanowił podstawę dyskusji o oczekiwaniach środowiska Te zaś powinny być realizowane, bowiem zagwarantowane są już i w ustawie zasadniczej i w obowiązującej w Polsce Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
Ambasadorzy Konwencji
Podczas Kongresu wręczono wyróżnienia Ambasadora Konwencji” Otrzymali je: Magdalena Szaro-ta, współzałożycielka pierwszego w Polsce stowarzyszenia kobiet z niepełnosprawnościami, Piotr Krasuski, dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju, mec. Katarzyna Heba, zaangażowana w działania na rzecz realizacji Konwencji oraz dziennikarz portalu Integracja – Mateusz Różański.
Sesje tematyczne
Po zakończeniu części oficjalnej odbyło się sześć sesji tematycznych – podczas których sformułowane zostały najważniejsze postulaty dotyczące aktywności w życiu publicznym i zawodowym. Były to spotkania w następujących tematach:
• praca – moja aktywność obywatelska
• self-adwokaci i self-adwokatki o wspieranym podejmowaniu decyzji
• wdrażanie Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami lokalnie – od planowania do skutecznego działania
• wybory (nie)dostępne – aspekty prawne i techniczne
• warunki prawne i techniczne dostępności życia publicznego dla osób z niepełnosprawnościami
• idea niezależnego życia osób z niepełnosprawnościami w debacie publicznej – stan obecny, programy wyborcze i możliwości działania.
Uchwała kończąca V Kongres Osób z Niepełnosprawnościami
My, uczestnicy i uczestniczki V Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami domagamy się pełnego włączenia osób z niepełnosprawnościami w życie polityczne i publiczne. Bez zapewnienia możliwości czynnego udziału w życiu publicznym, osoby z niepełnosprawnościami nie będą mogły podejmować skutecznych działań w ważnych społecznie sprawach.
W tym celu żądamy:
Zwiększenia szans możliwości podejmowania zatrudnienia poprzez likwidację „pułapki świadczeniowej”
Wprowadzenia wspieranego podejmowania decyzji możliwości samostanowienia przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną
Wzmocnienia lokalnej reprezentacji osób z niepełnosprawnościami i wdrażania Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami na poziomie samorządu terytorialnego
Możliwości dokonania świadomego wyboru podczas głosowania na zasadzie równości z innymi
Systemowości rozwiązań dotyczących dostępności, rzetelnego informowania o niej i jej egzekwowania
Opracowania Strategii Deinstytucjonalizacji ze ścisłym współudziałem środowiska osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin dla rzeczywistej realizacji prawa do niezależnego życia w społecznościach lokalnych.
Nic o nas bez nas!
Joanna Kowtun, fot. Organizatorzy V Kongresu, autorka
Data publikacji: 18.10.2019 r.
