Raport NIK w sprawie dostępności podręczników dla uczniów z różnym dysfunkcjami
W ramach Rządowego programu pomocy uczniom „Wyprawka szkolna" corocznie pozyskiwane były z Systemu Informacji Oświatowej (SIO) dane dotyczące liczby uczniów z niepełnosprawnością, którzy mogli ubiegać się o dofinansowanie podręczników.
Według wykazu z dn. 8 maja 2015 r. podręczników do kształcenia specjalnego – opracowanych według podstawy programowej określonej rozporządzeniami z 2008 r. oraz podręczników kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół – dopuszczono do użytku znacznie mniej podręczników niż poprzednio, a całkowicie zabrakło np. podręczników do nauki języka polskiego, matematyki i fizyki w szkole podstawowej.
Środki na dofinansowanie wydruku i/lub zakupu podręczników szkolnych i książek pomocniczych przeznaczonych dla uczniów niewidomych, wykonanych w systemie Braille’a lub innej formie (np. plików dźwiękowych), uwzględniających potrzeby ucznia niewidomego, przekazywane były na podstawie umów z podmiotami wyłonionymi przez MEN w drodze otwartego konkursu ofert.
Zapotrzebowanie na adaptację podręczników dla uczniów niewidomych i słabowidzących były składane przez dyrektorów szkół zgodnie z procedurą określoną na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji (ORE) w specjalnej do tego celu zakładce – Adaptacja podręczników. W latach 2012-2014 na zlecenie ministra edukacji narodowej wykonywane były adaptacje wskazanych przez szkoły tytułów podręczników szkolnych, dostosowane do potrzeb uczniów niewidomych i słabowidzących. Wybór podręczników do adaptacji był uzgadniany pomiędzy ORE a MEN.
Zadania związane z adaptacją podręczników szkolnych i książek pomocniczych dla uczniów z dysfunkcją wzroku i słuchu, z upośledzeniem umysłowym, autyzmem lub afazją a opracowywanych na zlecenie MEN w 2012 r., realizowane było przez Uniwersytet Warszawski oraz Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II. Natomiast w latach 2013-2014 – na podstawie umowy z Uniwersytetem Warszawskim. W wyniku tych umów powiększyła się liczba dostępnych adaptacji i zasób tytułów podręczników w druku powiększonym i w systemie Braille’a.
Najwyższa Izba Kontroli zwróciła uwagę na niewystarczającą jednak liczbę tytułów podręczników i książek pomocniczych do kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (w tym uczniów z dysfunkcją wzroku), opracowanych zgodnie z treściami podstawy programowej z 2008 r.
Zdaniem NIK, liczba adaptacji podręczników i książek dla dzieci niewidomych i słabowidzących nie zaspokajała potrzeb zgłaszanych przez dyrektorów szkół i placówek oświatowych ze względu na wysokość środków zaplanowanych na ten cel przez ministra edukacji narodowej. W latach 2012-2014 adaptowano głównie uzupełnienia wcześniej rozpoczętych serii wydawniczych podręczników oraz
podręczniki opracowane na podstawie podstawy programowej z 2008 r.
Warto jednak podkreślić, że z dniem 8 lipca 2014 r., z inicjatywy ministra, w ustawie o systemie oświaty wprowadzono przepisy regulujące obowiązek dostosowania podręczników do zajęć edukacyjnych w klasach I-III szkoły podstawowej, do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów z niepełnosprawnościami.
W trakcie kontroli zakończone zostały prace legislacyjne nad wyprowadzeniem regulacji umożliwiających zwiększenie dotacji celowej na finansowanie podręczników, materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Oprac. IKa
Data publikacji: 16.05.2016 r.
