Jak wspierać zatrudnienie osób niepełnosprawnych – podejście biznesowe czy społeczne?

Uczestniczyli w nim: Krzysztof Michałkiewicz – pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, Robert Kwiatkowski – prezes Zarządu PFRON, Agata Gawska – prezes Fundacji Aktywizacja, Zofia Żuk – prezes firmy Łuksja Sp. z o.o., przedstawiciel Business Centre Club w Radzie Nadzorczej PFRON, Piotr Pawłowski – prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji i Jan Zając – prezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych.

Podjęcie tematyki zatrudniania osób z niepełnosprawnością w ramach tak ważnego międzynarodowego wydarzenia jest symboliczne – podnosi znaczenie problemu aktywizacji zawodowej tej grupy osób w polityce społecznej państwa – co podkreślił moderujący dyskusję prezes Robert Kwiatkowski – rozpoczyna też bieg prac nad nowymi rozwiązaniami systemowymi dotyczącymi wspierania osób niepełnosprawnych.

Dyskusja panelowa skupiła się na problemie niestabilności dotychczasowych rozwiązań prawnych, co w dużym zakresie dotyka pracodawców, ale również organizacje pozarządowe, które działają akcyjnie – od projektu do projektu. Zwracano uwagę na konieczność stworzenia systemu stabilnego i trwałego – gwarantującego z jednej strony wsparcie w codziennym funkcjonowaniu, a drugiej – stabilny przejrzysty system wspierania miejsc pracy, w szczególności dla osób mających problemy z wejściem na otwarty rynek pracy. Prezes Zarządu PFRON zaznaczył, że nowy system pozwolić może na podwojenie dotychczasowej liczby niepełnosprawnych aktywnych zawodowo z pięciuset tysięcy do miliona.

W dyskusji podkreślono konieczność położenia większego nacisku na kształcenie osób z niepełnosprawnością oraz podnoszenie ich kwalifikacji i przygotowania zawodowego, m.in. w warsztatach terapii zawodowej i w zakładach aktywności zawodowej, które to czynią w zdecydowanie zbyt małym zakresie. Placówki te powinny być premiowane za wprowadzanie niepełnosprawnych na rynek pracy.

Minister Krzysztof Michałkiewicz wskazał podmioty ekonomii społecznej jako alternatywne miejsca pracy dla osób z niepełnosprawnością. – Ekonomia Społeczna jest ogromną szansą na aktywną politykę społeczną – powiedział m.in. – a także dawanie szansy zatrudnienia tym osobom, które na otwartym rynku mają kłopoty ze znalezieniem się. /…/ Ostatnie lata to zwiększanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pacy. A z drugiej strony – zmniejszanie miejsc pracy w zakładach pracy chronionej (ZPCh) gdzie osoby trudno zatrudnialne miały szansę być aktywne zawodowo. Stąd tak ważna rola ekonomii społecznej. W ramach ekonomi społecznej modelowo działają spółdzielnie socjalne, oczywiście one są skupione na zatrudnianiu i aktywizacji zawodowej osób trudno zatrudnialnych, ale jednocześnie stanowią kontynuację pięknych tradycji polskiej spółdzielczości.

Pełnomocnik podkreślił, że rząd zapewnia już obecnie środki finansowe na ich wsparcie oraz realizuje programy podnoszenia jakości usług, wypracowywania nowego modelu zarządzania i standardów ekonomii społecznej. Uznał również, że nowe możliwości przed osobami z niepełnosprawnością stwarza również rozwój technologii i cyfryzacja – to pomoc w ich codziennym funkcjonowaniu oraz kolejne miejsca pracy.

Ważną rolę ZPCh w systemie wskazywali Zofia Żuk i Jan Zając, których pracownicy, dzięki środkom zakładowego funduszu rehabilitacji, mają szerokie i wielorakie wsparcie, na które nie mogą liczyć na rynku otwartym. Paradoksalnie jednak zakłady z tym statusem mają gorsze warunki funkcjonowania niż firmy otwartego rynku pracy. Ich większe zobowiązania wobec pracowników z niepełnosprawnością wpływają na wyższe niż na otwartym rynku koszty pracy, co nie jest w pełni rekompensowane.

Podsumowując dyskusję minister Michałkiwicz powiedział: – Zachodzą ważne zmiany np. rekordowo niska stopa bezrobocia najniższa od 25 lat powoduje, że nie wchodzimy na rynek pracodawcy tylko pracownika. Także pracownicy niepełnosprawni będą coraz bardziej pożądani na rynku pracy i uważam, że trzeba to wykorzystać. Widzimy także coraz większą wrażliwość społeczną przedsiębiorców, docenianie ich społecznej aktywności, także klauzule społeczne (dotyczące preferencji w zamówieniach publicznych dla firm zatrudniających m.in. osoby z niepełnosprawnością – NS), które są dyskutowane w Radzie Dialogu Społecznego, są bardzo dobrze odbierane przez związkowców i pracodawców. I myślę, że to wszystko świadczy o nowym myśleniu o ludziach trudno zatrudnialnych w tym osobach niepełnosprawnych. Jest to ważna szansa możliwa do wykorzystania.

W trakcie panelu na Forum Ekonomicznym pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych oraz prezes Zarządu PFRON zaznaczyli, że podjęta dyskusja powinna być szeroko kontynuowana w mediach społecznościowych. Prezes Kwiatkowski zadeklarował, będzie możliwa dyskusja na forum internetowym PFRON. Zakończona zostanie konferencją pod patronatem pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych.
Oprac. (rhr)
fot. Mateusz Książkiewicz
Data publikacji: 12.09.2016 r.