VI Zjazd Delegatów KZRSIiSN

Zjazdowi przewodniczył Jan Żubrycki, prezes Zarządu Spółdzielni „Podlasie” w Białymstoku a w prezydium zasiedli Zbigniew Spławski – prezes Zarządu Spółdzielni „Przyjaźń” ze Słupcy oraz Jadwiga Rusztecka – prezes Zarządu Spółdzielni „Elektra” z Warszawy. Obrady otworzył wybrany jeszcze na poprzednim Nadzwyczajnym Zjeździe Ryszard Płusa – przewodniczący Rady Związku i prezes  Zarządu Spółdzielni „Orpel” w Łodzi.

Sprawozdanie z działań KZRSIiSN realizowanych od ostatniego zjazdu zdał prezes Jerzy Szreter. Sytuacja Związku, na tle kondycji innych związków rewizyjnych nie jest zła, ale niestety daleko jej do czasów z początku lat 90., gdy zrzeszał on przeszło 200 spółdzielni podkreślił J. Szreter. Niekorzystne regulacje prawne dotyczące pomocy publicznej do zatrudniania osób z niepełnosprawnością oraz wzrastająca konkurencja we wszystkich branżach zaowocowały stopniowym zmniejszaniem się liczby spółdzielni inwalidów. Najboleśniej reformy i oszczędności, w zakresie wsparcia zatrudnienia osób niepełnosprawnych, odczuły spółdzielnie niewidomych. Z garstki z nich, która pozostała, większość boryka się z pogarszającą się sytuacją gospodarczą. W kreowaniu polityki wsparcia zatrudnienia osób niepełnosprawnych, rząd skupił się na osiągnięciu wyniku ilościowego, a mianowicie wsparcia zatrudnienia jak największej liczby osób z niepełnosprawnością, a także wsparcia dla podmiotów, które nie zapewniają właściwych warunków pracy. Kosztem skupienia się na ilości było oszczędzanie na jakości zatrudnienia chronionego. Likwidacja części spółdzielni i rezygnacja przez inne zakłady pracy chronionej z zatrudniania osób z  najpoważniejszymi schorzeniami pogłębiły złą sytuację tych osób i ich marginalizację na rynku pracy. W niektórych rejonach kraju sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy jest wręcz tragiczna. Nie dość, że na otwartym rynku pracy, z powodu bezrobocia i dużej podaży, nie ma miejsca dla osób niepełnosprawnych, to ostatnie spółdzielnie inwalidów i inne zakłady pracy chronionej w danym rejonie, będące dotychczas często największymi pracodawcami, zostały już zlikwidowane.

W tych tak trudnych dla spółdzielczości czasach przyjęty czteroletni plan zakłada dywersyfikację kierunków działania Związku, zmierzającą do zwiększenia wpływów z innych rodzajów działalności statutowych niż lustracje, składki zrzeszonych spółdzielni czy szkolenia. Związek w ostatnich latach współrealizował projekty unijne, skierowane na zatrudnianie osób niepełnosprawnych w spółdzielniach socjalnych oraz pozyskiwał granty z innych źródeł – głównie z PFRON – m.in. na poszerzanie wiedzy kadr spółdzielczych. Niedawno obchodzone 20-lecie Związku Rewizyjnego było okazją do dyskusji nad dalszymi losami spółdzielczości inwalidów. Od tego czasu warunki do realizacji statutowych zadań przez spółdzielnie nie tylko nie poprawiły się, ale uległy dalszemu pogorszeniu.
Temat celowości i potrzeby utrzymywania statusu ZPCh był także poruszany zwłaszcza, że nad zakładami pracy chronionej ponownie zbierają się czarne chmury. Zapowiadane od nowego roku, zrównanie rynku chronionego i otwartego pod względem poziomu dofinansowań nie napawa większym optymizmem, gdyż  odbędzie się ono najprawdopodobniej na poziomie poniżej pesymistycznych prognoz i spekulacji.

Przybyli goście nie rozwiali do końca wątpliwości dotyczących naszej przyszłości. Pani Teresa Hernik – dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych pokreśliła, że zrównanie rynków było konieczne i zapowiadane już od wielu lat. Zrównanie dofinansowań na poziomie innym niż zapowiadane w projekcie ustawy okołobudżetowej nie pozwoliłoby na domknięcie budżetu zakładanego przez PFRON. Zdaniem zgromadzonych, niekorzystna alokacja środków w budżecie Państwowego Funduszu związana jest z koniecznością wsparcia samorządów w roku wyborczym i odbywa się kosztem cięć, między innymi w subwencjach SOD.

Alfred Domagalski, prezes Krajowej Rady Spółdzielczej, przybliżył stan prac nad kolejnymi projektami nowelizacji prawa spółdzielczego. Nie wszystkie propozycje są korzystne dla spółdzielczości inwalidów. Duża część zapisów z części projektów może mieć wręcz katastrofalny wpływ na ten sektor gospodarczy. Część obowiązujących regulacji prawnych niekorzystnie pozycjonuje podmioty spółdzielcze na rynku, na przykład poprzez podwójne opodatkowanie dywidend czy dodatkowe obowiązki sprawozdawcze w zakresie publikowania sprawozdań finansowych.
Jacek Brzeziński, p.o. prezesa Zarządu PFRON, zaprezentował przewidziane najnowszym projektem stawki dofinansowań. Na przestrzeni ostatnich lat, wyższe dofinansowania dla stopnia umiarkowanego i znacznego przyniosły znaczny wzrost udziału w zatrudnieniu tych osób. Przy stałej liczbie zatrudnionych osób niepełnosprawnych, ale przy jednocześnie zmieniającej się strukturze zatrudnienia, rosną wydatki PFRON związane z wypłatą dofinansowań. W tej sytuacji Fundusz stanął przed trudnym zadaniem obniżenia dofinansowań. Środowisko spółdzielczych zakładów pracy chronionej jest zaszokowane nową propozycją rządu. Obniżki poziomu dofinansowań sięgające 33 proc. dla stopnia znacznego i 25 proc. w przypadku stopnia  umiarkowanego, przekreślają sens prowadzenia długofalowej polityki zatrudniania osób niepełnosprawnych. Zapowiadane obniżki najprawdopodobniej wejdą w życie już od kwietnia 2014.

Zdaniem delegatów i zaproszonych do dyskusji gości – kolejne lata będą trudne dla spółdzielczości i zatrudniania osób niepełnosprawnych w kształcie, do jakiego byli przyzwyczajeni. Niepewnością napawa również kształt nowej unijnej regulacji w zakresie wyłączeń grupowych, która w istotny sposób może wpłynąć na wysokość dopuszczalnej pomocy publicznej dla przedsiębiorców.

W dyskusji uczestnicy wyrazili zaniepokojenie z powodu braku konsultacji społecznych w zakresie nowej regulacji, bo po spotkaniu informacyjnym pełnomocnika na temat proponowanych rozwiązań, strona rządowa nie przyjęła żadnych postulatów i wniosków płynących ze strony przedsiębiorców.  „Nie są nam potrzebne takie konsultacje społeczne, które w ogóle nie uwzględniają głosu środowiska” – podsumował dyskusję jeden z delegatów.

Kolejnymi bolączkami środowiska jest wzrost konkurencji obserwowany we wszystkich branżach, w tym oferty bardzo tanich wyrobów z Dalekiego Wschodu. Spółdzielnie nie są w stanie skutecznie konkurować z tymi podmiotami, a na domiar złego w przetargach krajowych zamawiający nie zamierzają stosować klauzul społecznych. W zamówieniach publicznych miały one za zadanie ochronę rynku krajowego i stanowisk pracy osób niepełnosprawnych. Nieuczciwa konkurencja i rozstrzyganie przetargów przez podmioty publiczne przy stawkach znacząco poniżej płacy minimalnej, wskazuje na nagminne stosowanie przez oferentów zatrudnienia „na czarno” lub na podstawie umów „śmieciowych”.

Kondycja spółdzielni inwalidów, po kolejnych nowelizacjach dofinansowań, jest tak zła, że „ …nas już właściwie nie ma” – podsumował jeden z delegatów ze spółdzielni niewidomych. Powolne wyniszczanie chronionego rynku z jego niegdysiejszymi liderami, czyli spółdzielniami inwalidów i spółdzielniami niewidomych, jest przejawem niefrasobliwości oraz braku wizji i dalekosiężnej polityki społeczno-gospodarczej kolejnych rządów i wielką szkodą dla rynku pracy osób z niepełnosprawnością. Naprawienie błędów ostatnich dwóch dekad w zakresie wsparcia zatrudniania osób najciężej poszkodowanych przez los, będzie jak zwykle przekraczało możliwości finansowe państwa.

Tekst i fot.: Hubert Pora

Skład Nowej Rady KZRSIiSN, wybranej na kadencję na lata 2013-2017:

1.      Hanna Wiatrzyk – prezes Spółdzielni Inwalidów Przemysłu Lekkiego im 7 Listopada ze Szczecina

2.      Andrzej Stachowiak – prezes Handlowej Spółdzielni Inwalidów ze Szczecina

3.      Ewa Knapik – prezes Podgórskiej Spółdzielni Inwalidów z Krakowa

4.      Ryszard Płusa – prezes Spółdzielni Usług Techniczno-Handlowych i Wdrożeń „Orpel” z Łodzi

5.      Zbigniew Spławski – prezes Spółdzielni Inwalidów „Przyjaźń” ze Słupcy

Po ukonstytuowaniu się składu Rady, na jej przewodniczącego wybrany został ponownie Ryszard Płusa.

Zobacz galerię…

Data publikacji: 10.12.2013 r.