OPP nie będą mogły przekazywać środków z 1 proc. innym organizacjom

Nad szczegółami projektowanej nowelizacji ustawy o pożytku publicznym i o wolontariacie od 2014 r. pracuje sejmowa podkomisja stała ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi.

Ze statusem OPP związane są szczególne obowiązki i uprawnienia – jednym z najważniejszych przywilejów jest ubieganie się o 1 proc. podatku, który – od 2004 r. – podatnicy mogą przekazać wybranej organizacji. Uprawnionymi do otrzymania środków z 1 proc. podatku są tylko te organizacje, które znajdą się w wykazie ministra pracy i polityki społecznej. W tym roku figuruje w nim ponad 8 tys. podmiotów.
Obecnie zdarza się, że organizacje uprawnione do zbierania 1 proc. podatku dochodowego de facto zbierają pieniądze dla innych organizacji, niekiedy pobierając za to opłaty, np. pod pretekstem zbierania składek członkowskich. Posłowie chcą zlikwidować taką możliwość. Chodzi o organizacje, które nigdy statusu OPP nie otrzymały, oraz te, które z powodu niedopełniania związanych z tym obowiązków, status ten utraciły.

„Niecelowe jest, aby środkami publicznymi przekazanymi przez podatnika na pewien z góry określony cel, dysponowała organizacja, która (…) nie spełnia wymogów informacyjnych dotyczących prowadzonej działalności (nie złożyła w terminie sprawozdań: z działalności oraz finansowego), co pociąga dalej idące wątpliwości co do jej wiarygodności”- podkreślono w uzasadnieniu.
Projekt zakłada ponadto, że niewykorzystane środki z 1 proc. będące w posiadaniu organizacji, która straci status OPP, trafiać będą do Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego. Organizacja będzie zobowiązana poinformować MPiPS o wysokości tych środków. Do Funduszu będą trafiać także pieniądze pochodzące z 1 proc. przekazane OPP, wobec której stwierdzono, że wydała je niezgodnie z ustawą, czyli nie na prowadzenie działalności pożytku publicznego.

Zgromadzone w Funduszu środki mają być wykorzystywane na wspieranie OPP w trybie otwartego konkursu ofert. Szczegółowe zadania, na które przeznaczane będą pieniądze z Funduszu, ma określić resort pracy i polityki społecznej.
Projekt proponuje również wprowadzenie zakazu tworzenia programów komputerowych umożliwiających wypełnianie zeznań podatkowych w taki sposób, że osoba z niego korzystająca może przekazać 1 proc. jedynie wskazanej OPP, uniemożliwiając swobodny wybór. Obecnie jest to popularny sposób zachęcania do przekazania 1 proc. – organizacja proponuje pobranie z jej strony programu do rozliczania PIT-ów, w którym domyślnie wpisane są jej dane.

Kolejne propozycje zmierzają do zwiększenia transparentności prowadzonych przez OPP działań promocyjnych, zachęcających do przekazywania 1 proc. Organizacje mają być zobowiązane do wyodrębnienia środków uzyskanych i wydanych na promocję z określeniem przychodów i kosztów.
To, jak OPP wykorzystują otrzymywany 1 proc., skontrolowała w zeszłym roku Najwyższa Izba Kontroli. W opublikowanym pod koniec 2014 r. raporcie NIK postulowała m.in. wprowadzenie limitu wydatków organizacji na reklamę – aby nie było tak, że zdecydowana większość zebranych pieniędzy później może trafić na reklamy, żeby pozyskać kolejne pieniądze.

NIK zwróciła uwagę, że ustawodawca zobowiązał publiczne radio i telewizję do nieodpłatnego rozpowszechniania, we współpracy z OPP, audycji popularyzujących m.in. ideę przekazywania 1 proc. podatku. Z kontroli wynika, że OPP, poza jednostkowymi przypadkami, z tej możliwości nie korzystały.
Prawo do nieodpłatnego informowania o swojej działalności w publicznej telewizji i publicznym radiu to jeden z wielu przywilejów OPP. Departament Pożytku Publicznego w MPiPS, który odpowiada za współpracę z organizacjami pozarządowymi, podkreśla, że OPP są szczególnym rodzajem organizacji pozarządowych, które oprócz możliwości otrzymania środków z 1 proc. podatku korzystają z szeregu innych uprawnień, np. zwolnień podatkowych: od podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej, opłat sądowych w odniesieniu do prowadzonej przez nią działalności pożytku publicznego.

Ze statusem OPP wiążą się jednak również liczne obowiązki; ich niedopełnienie skutkować może utratą tego statusu. MPiPS może o to wystąpić do sądu rejestrowego w przypadku naruszenia obowiązków wynikających z ustawy, czyli niezłożenia lub nieopublikowania w terminie sprawozdania finansowego lub merytorycznego, złożenia sprawozdań niekompletnych, budzących wątpliwości co do prawidłowości działalności organizacji pożytku publicznego.
Departament Pożytku Publicznego przypomina, że głównym celem wprowadzenia statusu OPP było stworzenie pewnej elity wśród podmiotów zaliczanych do trzeciego sektora, której cechą charakterystyczną jest transparentność zarówno w momencie rejestracji, jak i w całym okresie działania.

Aby przekazać 1 proc. podatku wybranej OPP, wystarczy w odpowiednią rubrykę w zeznaniu podatkowym wpisać jej nazwę i numer KRS. Pieniądze zostaną przelane przez urząd skarbowy. Wykaz OPP uprawnionych do ubiegania się o 1 proc. dostępny jest na stronie www.pozytek.gov.pl.
Z danych resortu finansów wynika, że w 2014 roku 1 proc. podatku dla OPP przekazało 56 proc. podatników; w sumie było to ponad 506 mln zł. (PAP)

gdyj/ akw/ malk/

Data publikacji: 07.04.2015 r.