Konferencja „Edu-Autyzm” w Krakowie

Wielu czytelnikom nazwa  projektu skojarzy się z czarnoksiężnikiem z baśniowej krainy Oz. I słusznie, bowiem owa platforma w swym działaniu może niemal w czarodziejski, ale i nowatorski sposób znaleźć zajęcie dla OZA, czyli Osób Z Autyzmem i podobnymi mu zaburzeniami rozwojowymi. Ale po kolei:

Ponad sto osób skorzystało z zaproszenia Fundacji i przybyło do dawnego, zabytkowego już Kasyna Oficerskiego. 11 kwietnia br. w stylowej secesyjnej sali zgromadzili się nauczyciele i terapeuci, między innymi ze szkół specjalnych, przedstawiciele krakowskich uniwersytetów (wykładowcy i studenci), osoby z autyzmem, ich rodzice i opiekunowie, a także obecni i potencjalni pracodawcy.

Organizatorzy podzielili program spotkania na dwie części: pierwsza związana była z piętnastoleciem Fundacji oraz przyznaniem jej wyróżnienia w konkursie Pro Publico Bono „Samorządność dla Solidarności”. Zabrała więc głos Alina Perzanowska – prezes i współzałożyciel Fundacji Wspólnota Nadziei. Przypomniała genezę, trudne początki, założenia programowe i ich uporczywą realizację. Najbardziej widoczne są żywe i trwałe dokonania materialne, wystarczy więc  odwiedzić stronę internetową http://farma.org.pl/, a najlepiej wpaść do Więckowic – wsi pięknie położonej nieopodal jurajskich dolin, by na własne oczy zobaczyć Farmę Życia. To niespełna 20 km od Krakowa i 50 km od stolicy Górnego Śląska! Dojedziemy tam względnie gładką asfaltową szosą. Lecz nasi długoletni Czytelnicy wiedzą z naszych relacji, jak wyboistą była i jest  nadal droga wiodąca do osiągnięcia już widocznych efektów i kolejnych zamierzeń Fundacji. A od położenia i poświęcenia kamienia węgielnego minie jesienią 10 lat!

Pokrótce przypomnę, że Farma Życia jest bazowym projektem Fundacji Wspólnota Nadziei. Pionierski w Polsce, wzorowany jest na sprawdzonych rozwiązaniach zachodnioeuropejskich. Zyskał patronat Pata Matthewsa, przewodniczącego Światowej Organizacji Autyzmu, a jednocześnie twórcy wzorcowej Dunfirth Farm w Irlandii. Na kilkuhektarowym obszarze ma powstać pięć domów, w których na stałe zamieszka około 30 osób. Ma to być farma z prawdziwego zdarzenia produkująca ekologiczną żywność. Rozszerza się zatem areał uprawianej ziemi, zakładając warzywniki, jagodniki i sady, montując foliowe namioty i szklarnię, wyposażając niezbędne zaplecze gospodarcze. Już w 2008 roku gospodarstwo uzyskało certyfikat ekologiczny.

Dziś na Farmie stoją dwa gotowe, urządzone domy. Ktoś rzekłby, że to zaledwie czterdzieści procent. Ale w istocie stopień zaawansowania jest znacznie większy. Rodzinny Dom Pomocy zamieszkały na stałe przez pięć osób (plus jedna okresowo) uzyskał w ubiegłym roku status Małopolskiego Domu Pomocy Społecznej, w którym po załatwieniu spraw proceduralnych zamieszka kolejnych siedem. Mieszkańcy mają do dyspozycji jednoosobowe pokoje z łazienkami oraz dostęp do obszernego pokoju dziennego (z aneksem kuchennym bądź jadalnią). Z uwagi na brak jak dotąd kuchni centralnej, całodzienne wyżywienie dostarcza catering.

W 2009 roku powstało Centrum Dziennej Aktywności, które docelowo służyć będzie około stu osobom. Utworzone zostaną pracowanie terapii zajęciowej, stanowiska pracy chronionej oraz niezbędna baza rehabilitacyjna i medyczna. Na Farmie znalazł też miejsce utworzony 10 lat temu NZOZ Autyzm przeniesiony z Hostelu (Dom w Połowie Drogi) w śródmieściu Krakowa. Działa tam również Ośrodek Rekreacji Plenerowej i sekcja turystyki zagranicznej, dzięki której OZA wraz z rodzinami i opiekunami „zaliczyli” już kilka krajów europejskich.

Głównym zajęciem mieszkańców i uczestników zajęć dziennych jest praca w gospodarstwie rolno-ogrodniczym. To wielki sukces, że udało się osoby z autyzmem wdrożyć do wykonywania wielu czynności gospodarskich i że mają one z tego tytułu dużo radości i satysfakcji. Niezbędne szkolenie, wdrażanie i pieczę sprawują wykwalifikowani – z angielska coachowie – czyli nauczyciele, instruktorzy i opiekunowie zarazem.

Nie dziwi więc, że w 2011 roku projekt „Centrum Nauki i Farma Życia został wyróżniony przez Kapitułę Nagrody Pro Publico Bono Samorządność dla solidarności. Oto fragment werdyktu: (…)Fundacja to doskonały przykład samoorganizacji grupy osób zjednoczonych podobnym doświadczeniem życiowym, wykazujących się solidarnością – gotowością do wspólnego rozwiązywania problemów i uznania, że wzajemna pomoc, połączenie sił da na pewno lepszy efekt niż działania podejmowane w pojedynkę. To również przykład organizacji, która musi pokonywać opory ze strony otoczenia – w tym również instytucji samorządowych – które, znając problem osób autystycznych wyłącznie z zewnątrz, z nieufnością obserwuje proces powstawania wspólnoty osób autystycznych w najbliższym sąsiedztwie.

Wręczenie okazałego, oprawionego w ramę Dyplomu okolicznościowego przez Andrzeja Madeja – prezesa Zarządu Fundacji z półtorarocznym  opóźnieniem, nikogo spośród uczestników konferencji odbywającej się w prastarym Krakowie nie zdziwiło. Głos zabrał również wiceprzewodniczący Rady Fundacji Leopold Zgoda – pracownik naukowy i działacz społeczny. Obok uczestników konferencji świadkami tej miłej ceremonii byli posłowie Lidia Gądek (członek sejmowej Komisji Zdrowia, przewodnicząca Komisji ds. Karty praw osób z autyzmem) oraz Józef Lassota.

Doskonałym wprowadzeniem do zasadniczej części konferencji „Edu-Autyzm” było przedstawienie wyników badań dokonanych przez zespół psychologów i pedagogów z dr. Krzysztofem Gercem (Zakład Psychologii Rozwoju i Zdrowia IPS UJ) i mgr Martą Jurek (Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Skawinie): Potrzeby szkoleniowe osób z wysokofunkcjonującym autyzmem – implikacje dla rozwiązań e-learningowych w perspektywie badań projektu PI-PWP Edu–Autyzm. Cykl badań dwudziestokilkuosobowej grupy OZA miał dać informacje o ich predyspozycjach do wykonywania pracy oraz o środkach edukacyjnych, jakie należy zastosować, aby ich do wykonywania pracy właściwie przygotować. Okazało się, że poza dwiema wszystkie badane osoby pojmowały sens pracy i celowość jej wykonywania. Zaskakujące okazało się, że na jednym z czołowych miejsc znalazło się… zarabianie pieniędzy, żeby potem je wydawać na potrzebne rzeczy.

O aktualnej i perspektywicznej sytuacji osób z niepełnosprawnością intelektualną na polskim rynku pracy mówiła Agnieszka Sznajder z Fabryki Dobrych Praktyk. Z kolei Maria Wroniszewska z Fundacji Synapsis opowiadała o doświadczeniach uzyskanych przy realizacji projektu „Zatrudnij Asa”. Dotyczy on zatrudnienia OZA i zespołem Aspergera na otwartym rynku pracy.

Gość z Belgii Tanja Maes zaprezentowała projekt WAI-NOT polegający na uruchomieniu portalu umożliwiającego i ułatwiającego surfowanie po Internecie przez ludzi (dorosłych, dzieci i młodzież) z niepełnosprawnością intelektualną. Posiada on wiele opcji, a dzięki przemyślnemu systemowi łatwych do odczytania i zapamiętania piktogramów jest dostępny nawet dla analfabetów! To wystąpienie stanowiło preludium do prezentacji przez Bartłomieja Flaka (dyrektora zarządzającego firmy NETIGEN) prototypu platformy informatycznej dla osób z autyzmem i dla pracodawców: www.KrainaOZA.pl oraz  www.KrainaOZA.org.  System w jakim funkcjonuje platforma został oparty na systemie WAI-NOT, który został życzliwie udostępniony przez belgijskich przyjaciół w ramach realizowanego projektu.

Projekt „PI-PWP EDU AUTYZM” realizowany jest w ramach Priorytetu VII PO KL, Poddziałania 7.2.2 „Wsparcie ekonomii społecznej” i jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013. Realizowany jest przy współudziale trzech podmiotów którymi są: Fundacja Wspólnota Nadziei z siedzibą w Krakowie, Małopolski Związek Pracodawców w Krakowie oraz Stowarzyszenie WAI NOT z siedzibą w Belgii.

Celem głównym projektu jest poprawa dostępu do zatrudnienia oraz integracja społeczna osób ze spectrum autyzmu poprzez utworzenie platformy internetowej, która służyła będzie zarówno osobom z autyzmem jak i pracodawcom, pracownikom wyższych uczelni oraz studentom. Autorzy zmierzają do:

a)    podniesienia kompetencji zawodowych 100 osób z autyzmem poprzez stworzenie narzędzi zwiększających umiejętność poruszania się na rynku pracy,

b)    podniesienia kompetencji 100 małopolskich pracodawców w zakresie warunków i korzyści wynikających z zatrudnienia osób z autyzmem,

c)    podniesienia kwalifikacji 100 studentów dotyczących pracy z osobami z autyzmem w kontekście zwiększenia ich szans na rynku pracy,

d)    transferu dobrych praktyk w zakresie aktywizacji osób z autyzmem poprzez współpracę z belgijską organizacją WAI NOT przy tworzeniu platformy internetowej.

Nie poprzestałem na prezentacji dokonanej na konferencji. Po powrocie do domu zajrzałem pod oba powyższe adresy. Obie strony: zarówno ta dla użytkowników czyli OZA, jak i ta dedykowana rodzinom, pedagogom, psychologom, a nade wszystko pracodawcom, zrobiły i na mnie duże, dobre wrażenie.

Wędrując po portalu KRAINA OZA rozmyślałem o tym, czego dowiedziałem się na konferencji, nota bene ułożonej logicznie i przejrzyście, dobrze prowadzonej przez sekretarza Fundacji Edwarda Bolaka. Refleksje były rozmaite. Powoli staje  się oczywistością, że ludzie z niepełnosprawnością mogą być dobrymi pracownikami. Z drugiej strony obecnie trwa faza kurczenia się rynku pracy, rośnie bezrobocie, spada konsumpcja. Jednak będąc pewnym, że (jak uczy historia) każdy kryzys musi się skończyć, należy pożytecznie wykorzystać ten czas na przygotowanie kwalifikowanych kadr, na efektywne szkolenie i na rozprawienie się z krzywdzącymi stereotypami funkcjonującymi wciąż wśród części społeczeństwa, w tym i pracodawców. Pomogą w tym z pewnością opracowane i już wdrażane projekty przedstawione na tym spotkaniu.

Zobacz galerię…

Janusz Kopczyński

fot.: Fundacja Wspólnoty Nadziei

Data publikacji: 22.04.2013 r.