W pierwszym tygodniu grudnia zaplanowano w Warszawie kilka wydarzeń poświęconych osobom z niepełnosprawnością (OzN). Choć miały miejsce w stolicy, to zgromadziły przedstawicieli tego środowiska, instytucji i organizacji działających na jego rzecz z całego kraju. Wspólnym ich mianownikiem jest obchodzony 3 grudnia Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami. Jako pierwsza, w poniedziałek 1 grudnia br., odbyła się konferencja pt. „Realizacja praw osób z niepełnosprawnościami w praktyce”.
Inicjatorem tej konferencji był wiceminister Łukasz Krasoń, sekretarz stanu w MRPiPS, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, zaś ważnym powodem do jej zorganizowania, oprócz święta OzN, stało się rozpoczęcie procedowania od dawna zapowiadanej ustawy o asystencji w Sejmie. Wydarzenie to odbywało się w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, a uczestnikami kilku odbywających się w jego ramach paneli byli przedstawiciele m.in. administracji publicznej (m.in. MRPiPS, MFiPR), instytucji państwowych (m.in. BRPO, ZUS, PFRON) organizacji pozarządowych, eksperci i praktycy pracujący na rzecz środowiska a także sami zainteresowani, których udział w konferencji był wyjątkowo liczny.
Konferencja, dostępna także w wersji on line, tłumaczona była na polski język m3,9igowy.
Zwracając się do uczestników konferencji, minister Łukasz Krasoń podkreślił jak ważny jest udział w niej zarówno ekspertów, jak i samych osób z niepełnosprawnościami.
– Chciałbym, że ten 3 grudnia był dla nas wszystkich o człowieku. Żebyśmy pamiętali o tym człowieku przez cały czas. Możemy przygotowywać świetne dokumenty, ale jeżeli będziemy widzieć tylko dokument prawny, który do czegoś zobowiązuje, to ten system nigdy nie będzie dla człowieka. Osoby z niepełnosprawnościami są bardzo różnorodne a ich potrzeby bardzo zróżnicowane. My musimy dostrzec te potrzeby i wierzę, jestem przekonany, że osoby, które tutaj są, tak czynią na co dzień. Jesteśmy tutaj po to, by dostrzec tego człowieka. Cieszę się, że jesteśmy tutaj razem – podkreślił Ł. Krasoń.
– Zawsze ubolewałem nad tym, że tak mało osób z niepełnosprawnościami ma przestrzeń, ma możliwości, aby rozwijać się i inwestować w siebie. Kiedy zostałem pełnomocnikiem też zauważyłem, że bardzo często na różnego typu konferencjach spotykają się eksperci. I to jest świetnie, że mamy platformę do tego, aby wymieniać się spostrzeżeniami od strony eksperckiej, pokazywać, co możemy wnieść, ale wciąż brakowało mi osób z niepełnosprawnościami. A to przecież dla nich są te ekspertyzy – zapewnił wiceminister.
Na teoretyczną część konferencji złożyły się panele dyskusyjne i prezentacje . Tematem pierwszego panelu była asystencja osobista OzN jako szansa na wydobycie potencjału. Podkreślono w nim znaczenie asystencji jako warunku niezależnego życia i potrzebę jej traktowania nie w kategorii wydatku a inwestycji w człowieka, który dzięki niej włączony zostaje w nurt życia społecznego. Wskazano także istotną zmianę jaką systemowa asystencja, która zastąpi realizowaną od kilku lat projektową, wprowadzi w funkcjonowaniu OzN od ich najmłodszych lat. Podkreślano, by w katalogu usług, które obejmie asystencja, obok potrzeb samej OzN, znalazły się również potrzeby rodziny.
Drugi panel nosił tytuł „Czy tylko o wskaźniki tutaj chodzi? Co z tym zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami”. Warto tu zaznaczyć, że 4 mld. zł spośród 8 mld., które stanowią wpłaty na PFRON od pracodawców niezatrudniających OzN, przeznacza na dofinansowanie miejsc pracy. Przewijały się w tym panelu zagadnienia związane dostosowaniem miejsc pracy i zgłaszanym przez pracodawców brakiem kandydatów z wysokimi kwalifikacjami w środowisku OzN. Postulowano, by dyskutować nie o wskaźnikach, które osiągnąć muszą pracodawcy, by uniknąć wpłat na PFRON, a o ludziach, którzy mają być zatrudnieni. Wskazywano potrzebę edukacji OzN już od najmłodszych lat – zaniedbania w tym zakresie sięgają kilkudziesięciu lat wstecz.
Kolejny panel poświęcony był realizacji Konwencji o prawach OzN, która stanowi – co podkreślano – konkretne zobowiązanie państwa. Eksperci zwracali w nim uwagę, że legislacja musi nadążać za potrzebami środowiska. Mimo, że coraz więcej robi się w tym zakresie, to świadomość istnienia tych praw i konieczności ich przestrzegania jest ciągle niewystarczająca. Świadczą o tym choćby liczne skargi napływające do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Wskazywano także potrzebę, by same OzN stawały się liderami w walce o należne im prawa.
Duże zainteresowanie wzbudziła prezentacja poświęcona realizowanym obecnie projektom z Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego na lata 2021-2027 wspierającym rozwój społeczny i gospodarczy oraz planom na nową perspektywę. Sztandarowym projektem realizowanym przez Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych jest Centrum Komunikacji dla OzN, w ramach którego już za kilka miesięcy powstać ma 16 regionalnych centrów zapewniających usługi zdalne, dostosowane do różnych potrzeb wynikających z różnych niepełnosprawności, dostępne przez całą dobę. Kolejne projekty to standaryzacja zatrudnienia wspomaganego i przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności. W realizacji tych projektów BPRON współpracuje ściśle z organizacjami pozarządowymi.
W trakcie tej konferencji nie zabrakło wzruszeń, których dostarczyli sami jej uczestnicy. Pierwszym z nich było odczytanie listu obecnej na obradach Anny Tomanek, niepełnosprawnej od urodzenia i całkowicie niezdolnej do samodzielnej egzystencji młodej pracowniczki i wolontariuszki z Kędzierzyna Koźla (której poświęcimy odrębny artykuł). Drugi to spektakl zatytułowany „Konwencja” – będący artystyczną interpretacją Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami – w wykonaniu artystów (OzN z Fundacji Oczami Brata i zawodowych aktorów) z Teatru Nowego w Częstochowie. Pokazano w nim nie tylko prawdziwe historie, ale przede wszystkim doświadczenia, codzienne wyzwania i marzenia przedstawicieli tego środowiska. Owacja na stojąco była najlepszym podsumowaniem wrażeń, które artyści, prowadzący zresztą w tym spektaklu dialog z widzami, wywołali.
Wśród wielu tematów poruszanych na tej konferencji nie tylko przez ekspertów i praktyków, ale także przez same osoby z niepełnosprawnością zabrakło jednak odniesień do części środowiska, tj. seniorów. Tymczasem dane demograficzne wskazują jasno, że będzie to coraz liczniejsza grupa, w której znajdą się nie tylko osoby z nabytą wcześniej czy istniejącą od urodzenia niepełnosprawnością, ale także nowe, stające się niepełnosprawnymi ze względu na wiek i ograniczające sprawność, postępujące schorzenia.
Dwa kolejne wydarzenia ważne dla środowiska OzN to III Kongres Inclu(vi)sion: tworzymy rynek współpracy, który odbywał się dokładnie w Międzynarodowym Dniu Osób z Niepełnosprawnościami (3 bm.) i uroczysta Gala Nikiforów, podsumowująca kolejny rok pracy nieprofesjonalnych artystów (4 bm.). Relację w nich również przestawimy naszym Czytelnikom.
Halina Guzowska, fot. autorka
Data publikacji: 03.12.2025 r.
