Projekt ustawy o asystencji osobistej OzN – w konsultacjach publicznych
- 10.12.2024
Osoba z niepełnosprawnością od 13 do 65 r. ż. będzie mogła bezpłatnie skorzystać z usług osobistego asystenta. Miesięczny wymiar godzin asystencji oraz zakres wsparcia będzie ustalany indywidualnie przez powołany do tego zespół – zakłada projekt ustawy, który 10 grudnia trafił do konsultacji publicznych.
Obecnie usługi asystenckie realizowane są przez MRPiPS w ramach czasowych programów kierowanych do samorządów i organizacji pozarządowych. Nie ma systemowego uregulowania usług asystenckich tak, by każda osoba potrzebująca miała do nich dostęp.
Cel ten realizuje projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, który 10 grudnia został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji.
Zgodnie z regulacją przygotowaną w resorcie rodziny, asystent może udzielać wsparcia osobie z niepełnosprawnością przy czynnościach związanych z higieną, czynnościach medycznych zleconych przez lekarza, czynnościach domowych, przemieszczaniu się, komunikowaniu się z innymi osobami, w pracy, w podejmowaniu aktywności społecznych.
Projekt zakłada, że osoba z niepełnosprawnością nie będzie musiała płacić za usługi asystenta. Koszty te zostaną sfinansowane z budżetu państwa.
Do skorzystania z asystencji osobistej będą uprawnione osoby w wieku 18-65 lat posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które uzyskają w skali poziomu potrzeby wsparcia łącznie co najmniej 80 punktów oraz osoby w wieku 13-18 lat z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności z określonymi wskazaniami.
Po ukończeniu 65. roku życia osoba będzie miała prawo do asystencji osobistej do upływu okresu, na który została wydana decyzja w tej sprawie.
W Ocenie Skutków Regulacji projektu zaznaczono, że przynajmniej w pierwszym okresie realizacji ustawy, warunkiem uprawniającym do skorzystania z asystencji osobistej będzie uzyskanie przez osobę z niepełnosprawnością odpowiedniego wyniku w zakresie poziomu potrzeby wsparcia. To – jak wskazano – co najmniej 90 pkt w pierwszym roku świadczenia asystencji osobistej, co najmniej 85 pkt w drugim roku świadczenia asystencji osobistej i co najmniej 80 pkt w trzecim roku świadczenia asystencji osobistej i latach kolejnych.
Zgodnie z projektem liczba przysługujących godzin asystencji osobistej będzie miała wymiar miesięczny. Rozliczenie liczby wykorzystanych godzin asystencji będzie odbywało się co kwartał. Godziny niewykorzystane w danym miesiącu będą przechodziły na kolejny, jednak nie będą mogły przekroczyć dwukrotności ustalonej miesięcznej liczby godzin.
Dla osób w wieku 18-65 lat minimalna liczba godzin asystencji będzie wynosiła 30, a maksymalnie – 240. Dla osób w wieku 13-18 lat minimalna liczba godzin asystencji będzie wynosiła 30, maksymalnie – 80.
Aby uzyskać prawo do usług asystenta trzeba będzie złożyć wniosek do zespołu ustalającego prawo do asystencji osobistej – właściwego ze względu na miejsce zamieszkania.
Wniosek będzie można złożyć za pośrednictwem profilu informacyjnego lub dedykowanego systemu informatycznego. W szczególnych przypadkach, na wniosek, powiat będzie zapewniał osobie z niepełnosprawnością wsparcie w poprawnym złożeniu wniosku w miejscu pobytu tej osoby.
W skład zespołu będą wchodziły co najmniej dwie osoby, w tym m.in. osoba z niepełnosprawnością zbliżoną do niepełnosprawności osoby wnioskującej. Jeżeli jednak dany rodzaj niepełnosprawności będzie uniemożliwiał pełnienie funkcji członka zespołu, w jego skład będzie mógł wejść stały opiekun takiej osoby.
Zespół będzie decydował o miesięcznym wymiarze godzinowym asystencji, stawce godzinowej asystenta, zakresie specjalistycznych szkoleń dla asystenta, okresie przysługiwania asystencji, oraz innych szczególnych potrzebach osoby z niepełnosprawnością.
Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła w każdej chwili wystąpić z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do asystencji w przypadku zmiany potrzeb, sytuacji życiowej lub zdrowotnej.
Ponadto projekt zakłada utworzenie rejestru asystentów osobistych, który będzie prowadził wojewoda. Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła sama wskazać asystenta realizatorowi, a asystent następnie dołączy do rejestru. Jeżeli nie zrobi tego samodzielnie, realizator usługi przedstawi jej co najmniej dwóch kandydatów zdolnych do świadczenia usługi.
Asystentem osobistym będzie mogła zostać osoba pełnoletnia, która między innymi: ukończyła szkolenie dla asystentów osobistych, ukończyła szkolenie z pierwszej pomocy i ewakuacji osób z niepełnosprawnościami, przeszła indywidualny instruktaż udzielania wsparcia konkretnej osobie, nie jest spokrewniona z osobą, którą miałaby wspierać, spełnia inne formalne wymogi ustawowe, również związane z niekaralnością, zostanie wpisana do rejestru asystentów osobistych.
Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła korzystać z usług kilku asystentów w tym samym miejscu i czasie. Umowa na świadczenie usługi będzie musiała być podpisana z każdym asystentem oddzielnie.
W uzasadnieniu do projektu zwrócono uwagę, że niezasadne jest aby członek rodziny mógł pełnić funkcję asystenta, dlatego że dostęp do asystencji ma zmniejszyć zależność od opieki nieformalnej.
Zgodnie z projektem asystent nie może pracować w miesiącu więcej niż 276 godzin. Maksymalna stawka godzinowa za pracę asystenta to 65 zł (liczone na 2025 r.) i będzie corocznie waloryzowana.
Jeżeli powiat nie będzie realizował asystencji osobistej, może zostać nałożona na niego kara pieniężna.
Ustawa ma wejść w życie od 1 lipca 2026 r.
W Polsce, zgodnie z danymi z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności (EKSMOoN) z I kwartału 2024 r., żyje 1 mln 181 tys. 563 osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. (PAP)
kkr/ agz/ ktl/, fot. freepik.com
Data publikacji: 10.12.2024 r.
