20 września w Krakowie odbyła się konferencja „Time’s up – solidarnie przeciw przemocy wobec dziewczyn* i kobiet* z niepełnosprawnościami“. Spotkanie zostało zorganizowane przez fundację Autonomia w partnerstwie z Wydziałem Humanistycznym AGH. W wystąpieniach skupiono się przede wszystkim na zdiagnozowaniu sytuacji, problemów i koniecznych zmian. Patronat medialny nad wydarzeniem objął magazyn „Nasze Sprawy”.
Debatę w Auli Centrum Dydaktyki AGH przeprowadzono w ramach międzynarodowego projektu „Nie znaczy nie – zapobieganie przemocy wobec kobiet z niepełnosprawnościami”. Przedsięwzięcie zostało objęte patronatem honorowym byłego rzecznika praw obywatelskich prof. Adama Bodnara.
– To pierwsza w Polsce konferencja poświęcona kwestii przeciwdziałania przemocy wobec kobiet z niepełnosprawnościami. Wcześniej nie było takiej próby zdiagnozowania problemu, przyjrzenia się istniejącym barierom, regulacjom prawnym czy systemowi – powiedziała „NS” Agata Teutsch, prezeska fundacji Autonomia.
W spotkaniu uczestniczyły osoby reprezentujące m.in. administrację publiczną, środowisko akademickie, organizacje pozarządowe, a także same zainteresowane – kobiety z niepełnosprawnościami. W gronie gości znaleźli się m.in. pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. osób z niepełnosprawnościami Bogdan Dąsal oraz pełnomocniczka prezydenta Krakowa ds. polityki równościowej Nina Gabryś.
– Chcemy zwiększyć skuteczność działań zapobiegających i chroniących kobiety z niepełnosprawnościami przed przemocą. Ta grupa jest słabiej chroniona przez system przeciwdziałania przemocy, w zasadzie nie ma do niego dostępu. Do wdrożenia zmian konieczne jest współdziałanie, czasem nawet incydentalne, różnych środowisk – dodała prezeska fundacji Autonomia.
Czas na diagnozę
Monika Wiszyńska z Biura RPO skupiła się w swoim wystąpieniu na zapobieganiu i przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet z niepełnosprawnościami. Prelegentka zwróciła uwagę na ramy prawne związane z tym tematem. Powiedziała m.in. o Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych oraz Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (tzw. Konwencja Stambulska). Z tą ostatnią związany jest też Raport GREVIO z 16 września 2021 r. nt. Polski. Ponadto nie zabrakło wątków związanych ze strategią na rzecz praw osób niepełnosprawnych na lata 2021–2030, która została przyjęta w marcu br. przez Komisję Europejską.
Czy państwo ma szansę zwalczyć przemoc i dyskryminację wobec kobiet z niepełnosprawnościami? Na to pytanie prof. Barbara Gąciarz z AGH odpowiedziała twierdząco. Ale jak zaznaczyła, jest bardzo silny warunek, żeby to się udało. To jest wdrażanie kompleksowego programu eliminacji przemocy z życia społecznego, w tym w szczególności wobec kobiet z niepełnosprawnościami. Konieczna są edukacja, włączenie społeczne, ekonomiczne i skuteczna pomoc prawna. Ekspertka przedstawiła instytucjonalne formy wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Wystąpienie dotyczyło m.in. Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021-2030, ogłoszonej w lutym br. przez rząd.
Z kolei Magdalena Kocejko z Kolektywu art. 6 przedstawiła jak w praktyce wygląda w Polsce polityka wobec kobiet i dziewczyn z niepełnosprawnościami. Zaznaczyła, że we wspomnianej Strategii można przeczytać o kobietach z niepełnosprawnościami w osiemnastu miejscach na ponad 300 stron. Czasami są to pojedyncze zdania czy słowa. Jak stwierdziła prelegentka, na poziomie polityk publicznych problemy kobiet z niepełnosprawnościami są mało widoczne i marginalizowane. Nie pojawiają się jako kwestie przekrojowe i priorytetowe. Ale Strategia jest dużym światełkiem w tunelu.
Potrzeba zmian
W dalszej części konferencji odbył się panel dotyczący przemocy i jej przeciwdziałaniu z perspektyw kobiet z niepełnosprawnościami. W tym zakresie wypowiedziały się Ambasadorki projektu – Agnieszka Szeliga, Kamila Albin, Ewa Furgał i Wioleta Jóźwiak.
Z kolei Maja Kuźmicz z Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” skupiła się na systemie przeciwdziałania przemocy. I przeanalizowała, czy jest on gotowy na wspieranie osób z niepełnosprawnościami. Z posiadanych informacji wynika, że w zasadzie nie ma poradnictwa prawnego i psychologicznego dostępnego dla kobiet z dysfunkcją słuchu i wzroku.
Natomiast Alina Kula i Agata Teutsch opowiedziały o projekcie „Nie znaczy nie – zapobieganie przemocy wobec kobiet z niepełnosprawnościami”. Autonomia realizuje go od stycznia 2020 r. Celem tej inicjatywy jest umożliwienie życia wolnego od przemocy i zwiększenie bezpieczeństwa kobiet z niepełnosprawnościami. Służą temu m.in. empowermentowe szkolenia z samoobrony i asertywności WenDo.
Wątki dotyczące samostanowienia przedstawiła Ewa Rutkowska z fundacji Autonomia. Osoby uczestniczące w konferencji dowiedziały się o możliwościach i efektach wykorzystania WenDo w działaniach skierowanych do kobiet z niepełnosprawnościami.
– Jest potrzeba kontynuowania tego typu rozmów i pogłębienia poszczególnych wątków. To może odbywać się również w formie online. Mam nadzieję, że konferencja pozwoliła na zbudowanie takiego fundamentu, który ułatwi wprowadzanie zmian. Potrzeby zostały zidentyfikowane i one pokrywają się z rekomendacjami międzynarodowymi – podkreśliła Agata Teutsch.
Agata Teutsch, prezeska fundacji Autonomia
Skuteczniejsza ochrona przed przemocą jest nie tylko w interesie kobiet z niepełnosprawnością, które obecnie mają taki status. To sprawa każdej i każdego z nas. Po pierwsze, należy nam się ochrona i wszyscy powinni mieć do niej dostęp. Po drugie, można utracić sprawność, którą aktualnie dysponujemy. Ewentualnie zmieni się kondycja kogoś bliskiego, kim zaczniemy się opiekować.
Będziemy pracować dalej nad tym, żeby system przeciwdziałania przemocy był bardziej dostępny dla kobiet z niepełnosprawnościami. Bo w wielu aspektach jest on nieprzygotowany na udzielanie pomocy poszkodowanym. Część z nich jest pozbawiona informacji na temat tego, czym jest przemoc i jak na nią reagować. Zwłaszcza dotyczy to kobiet z dysfunkcją słuchu i wzroku. One rzadko trafiają ze swoimi sprawami na policję czy do organizacji pomocowych.
Informatory skierowane do kobiet z niepełnosprawnościami:
Nie znaczy nie! Jak kobiety z niepełnosprawnościami mogą obronić się przed przemocą. – poradnik w wersji łatwej do czytania: https://autonomia.org.pl/publikacje/nie-znaczy-nie-jak-kobiety-z-niepelnosprawnosciami-moga-obronic-sie-przed-przemoca/
Nie znaczy nie! Przewodniczka dla kobiet* z niepełnosprawnościami (i bez niepełnosprawności): https://autonomia.org.pl/publikacje/nie-znaczy-nie-przewodniczka-dla-kobiet-z-niepelnosprawnosciami-i-bez-niepelnosprawnosci/
Wersja w PJM: https://bit.ly/nieznaczyniePJM
Wersja lektorska, w części dolnej: https://autonomia.org.pl/projekty/nie-znaczy-nie-zapobieganie-przemocy-wobec-kobiet-z-niepelnosprawnosciami/
Tekst i fot. Marcin Gazda
Data publikacji: 27.09.2021 r.
