Raport: 10 rekomendacji dla polskiej polityki senioralnej

Raport pt. „Jakość życia osób starszych w Polsce w pierwszym roku pandemii COVID-19”, opracowany przez SeniorHub Instytut Polityki Senioralnej w partnerstwie z Promedica24, nie pozostawia złudzeń: osoby powyżej 60 roku życia niezwykle mocno ucierpiały w wyniku pandemii koronawirusa a prognozy na kolejne lata są także niepokojące. Zdaniem ekspertów z rozwiązywaniem problemów nie można czekać na zakończenie pandemii. Jednocześnie konieczne jest zapobieganie przyszłym kryzysom w szybko rosnącej populacji seniorów. To nie opcja, a konstytucyjny obowiązek – zaznaczają specjaliści i apelują: potrzebna jest „NOWA POLITYKA SENIORALNA”.

Nowy raport

Opublikowany w drugim kwartale 2021 roku raport pt. „Jakość życia osób starszych w Polsce w pierwszym roku pandemii COVID-19”[1] został opracowany przez SeniorHub Instytut Polityki Senioralnej, jednostkę badawczą zajmującą się tematami z obszaru polityki senioralnej prowadzonej na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Partnerem Raportu jest Promedica24, firma oferująca profesjonalne usługi opieki domowej w Niemczech, Anglii oraz Polsce i prowadząca kampanie edukacyjne w obszarze starzenia się oraz opieki nad seniorami.

Badanie główne przeprowadziła pracownia DRB Research techniką CATI (ang. computer-assisted telephone interviewing – wspomaganego komputerowo wywiadu telefonicznego). Próba objęła 500 osób w wieku 60 lat i więcej. Równolegle SeniorHub przeprowadził badanie na próbie 688 osób w wieku 60 lat i więcej metodą ankiety internetowej. Ta część badania była skoncentrowana na ocenie kompetencji cyfrowych seniorów korzystających z sieci. Dane zostały porównane i skompilowane.

Rzeczywista sytuacja seniorów

Głównym celem raportu była próba uzyskania opartego o dane potwierdzenia lub zaprzeczenia tezy, że pandemia COVID-19 miała negatywny wpływ na jakość życia osób po 60 roku życia i starszych.

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego przytaczanych w opracowaniu wynika, że w 2019 roku liczba osób po 60 roku życia wynosiła ponad 9,7 mln. Osoby w wieku 60+ stanowiły w Polsce ponad 25,3 proc. mieszkańców. Badacze zaznaczają, że jest to grupa niezwykle zróżnicowana i, co istotne, rosnąca. Według prognoz już w 2030 roku seniorzy będą stanowić 30 proc. ogółu mieszkańców Polski, a w 2050 roku odsetek polskich seniorów przekroczy 40 proc. wszystkich mieszkańców naszego kraju.

Zdaniem ekspertów Promedica24 niepokojące dane demograficzne były znane od wielu lat, ale dodatkowy negatywny wpływ pandemii koronawirusa na populację seniorów musi skłaniać do wzmożonych wysiłków na rzecz poprawy jakości ich życia. Pierwszy krok to wiedza i edukacja.

– Od początku działalności prowadzimy kampanie edukacyjne, skierowane do opiekunów seniorów – zarówno opiekunów zawodowych, jak i rodzinnych. Wiemy, jak ważna, potrzebna i niezwykła jest rola opiekuna osoby starszej i niesamodzielnej. Nasza kampania „Zrozumieć starość” ma na celu odarcie z tabu procesu starzenia się – pokazania, że jest to proces naturalny, ale jednocześnie taki, w którym pożądane czy wręcz niezbędne bywa wsparcie ze strony otoczenia. Dzięki naszym warsztatom z kombinezonem geriatrycznym każdy może na własnej skórze poczuć, jak to jest być seniorem. To doświadczenie, które natychmiast zmienia perspektywę. Ale potrzeba znacznie więcej działań. Stąd inicjatywa wsparcia nowego raportu – mówi Agnieszka Niedziela, dyrektor marketingu PL w Promedica24.

Trudna diagnoza

Izolacja społeczna, drastyczne ograniczenie aktywności fizycznej, problem z dostępem do świadczeń opieki zdrowotnej, niski poziom kompetencji cyfrowych a także stale pogarszająca się kondycja psychiczna i fizyczna seniorów to najważniejsze problemy zdefiniowane na podstawie wyników badań przeprowadzonych w ramach prac nad raportem SeniorHub.

Diagnoza jest trudna, ale według specjalistów istotny jest już sam fakt przeprowadzania badań o kondycji społecznej seniorów; zbieranie danych na ten temat i ich rzetelna weryfikacja. – Wszystkie informacje, dotyczące zmian, a przede wszystkim pogorszenia jakości życia osób starszych w okresie i na skutek pandemii powinny być odnotowane. Są potrzebne nie tylko do bieżącego korygowania zadań polityki senioralnej, ale i do dyskusji nad jej nowym, popandemicznym kształtem – uważa prof. Piotr Błędowski, dyrektor Instytutu Gospodarstwa Społecznego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Zdaniem ekspertów problem pogłębia fakt, że izolacja i codzienne zmagania osób starszych i niesamodzielnych w wielu przypadkach pozostają niedostrzegane przez otoczenie. Niestety, także w wyniku postaw samych seniorów. – Problemy osób starszych, skrywane przez nie same i niezauważane przez niewydolny system wsparcia, ze zwielokrotnioną siłą ujawniły się w czasie pandemii – zaznacza Robert Pawliszko, socjolog, zastępca dyrektora we Wrocławskim Centrum Seniora.

Działać natychmiast!

Wyniki badań Instytutu SeniorHub posłużyły badaczom do opracowania rekomendacji nakierowanych na pilną rewizję i reformę polityk senioralnych realizowanych w Polsce.

Rekomendacje badaczy dotyczyły trzech głównych obszarów:

• doraźna pomoc i przywracanie seniorów do życia społecznego – już dziś, nie po pandemii;
• sukcesywne podnoszenie jakości życia seniorów w różnych wymiarach życia;
• zabezpieczenie tej grupy wobec perspektywy przyszłych zagrożeń.

Zdaniem Joanny Mielczarek, dyrektor Stowarzyszenia mali bracia Ubogich, z działaniami na rzecz poprawy sytuacji seniorów nie można czekać do zakończenia pandemii koronawirusa. – Zbudowanie efektywnego systemu wsparcia osób starszych jest jednym z kluczowych wyzwań, jakim już teraz powinniśmy próbować sprostać. Bo tuż za rogiem czeka rzeczywistość, w której gwałtownie przybędzie seniorów, a nasze społeczeństwo zestarzeje się szybciej, niż myślimy.

10 rekomendacji

Badacze sformułowali 10 rekomendacji nakierowanych na poprawę polityk senioralnych w Polsce – zarówno tych istniejących, jak i na opracowanie nowych. W projekcie „NOWA POLITYKA SENIORALNA” zawarli postulaty takie jak:

1. Lepsza jakość i zasięg wsparcia publicznego osób pozostających w częściowej lub całkowitej izolacji społecznej.
2. Rozbudowa sieci instytucji wsparcia, aktywizacji, informacji dedykowanych osobom starszym oraz ich przygotowania do pełnienia funkcji „interwencji kryzysowej”.
3. Zwiększenie finansowania służby zdrowia i poprawa dostępu seniorów do lekarzy internistów, specjalistów, w tym zwłaszcza geriatrów, usług rehabilitacyjnych i leczniczych w ramach „szybkiej ścieżki”.
4. Uwzględnienie zdrowia psychicznego seniorów w polityce publicznej.
5. Radykalne zwiększenie zakresu edukacji cyfrowej osób starszych w celu zapewnienia im możliwości realizowania wybranych potrzeb zdalnie.
6. Zwiększenie środków na aktywizację społeczną osób starszych w ramach programów centralnych, zwłaszcza Aktywni+.
7. Zwiększenie priorytetu spraw osób starszych w politykach lokalnych.
8. Działania na rzecz opiekunów osób starszych w celu zapewnienia im godnych warunków świadczenia opieki i zabezpieczenia na przyszłość.
9. Budowanie świadomości wyzwań starzenia i potrzeb osób starszych wśród młodszych pokoleń.
10. Prowadzenie przemian gospodarczych w duchu srebrnej ekonomii.

Zdaniem Marka Balickiego, byłego ministra zdrowia, członka Rady ds. Ochrony Zdrowia przy Prezydencie RP, kierownika Biura ds. pilotażu NPOZP przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, działania na rzecz seniorów, takie jak między innymi: utworzenie sieci lokalnych ośrodków zdrowia ze skoordynowaną i wielowymiarową opieką, profilaktyka i edukacja zdrowotna, to nie opcja, a konstytucyjny obowiązek. Ekspert przyznaje, że fakt, iż zgony osób 60+ stanowiły aż 94 proc. niezwiązanych z COVID-19 nadmiarowych zgonów w 2020 roku jest potwierdzeniem tego, że działania państwa w tym obszarze były niewystarczające. Zdaniem badaczy najwyższy czas wdrożyć efektywne rozwiązania.

pr/, fot.  pixabay.com

Data publikacji: 26.07.2021 r.

[1] https://seniorhub.pl/wp-content/uploads/2021/05/raport-jakosc-zycia-osob-starszych-09.pdf