WHO: ponad 1 mld ludzi na świecie cierpi na zaburzenia psychiczne

Aż ponad 1 mld ludzi na świecie cierpi na różnego typu zaburzenia psychiczne, takie jak depresja i napady lęku – wynika z najnowszego raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Organizacja wzywa do podjęcia bardziej intensywnych działań, by temu zaradzić.

Zaburzenia psychiczne są drugą główną przyczyną niepełnosprawności po chorobach układu mięśniowo-szkieletowego. Dotykają one ludzi w każdym wieku, nawet dzieci i seniorów, bez względu na status społeczny oraz dochody. Cierpią na tym chorzy i ich bliscy, a także gospodarka, zarówno krajów uprzemysłowionych, jak i rozwijających się.

Według najnowszego raportu Światowej Organizacji Zdrowia najczęstsze są depresje i zaburzenia lękowe, występujące zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Poważnym wyzwaniem są samobójstwa, na które w 2021 r. przypadało na świecie 727 tys. zgonów. Są one główną przyczyną śmierci wśród ludzi młodych, choć życie odbierają sobie ludzie w każdym wieku, często są to mężczyźni po czterdziestce.

ONZ w ramach Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG) zakłada zmniejszenie liczby samobójstw na świecie o jedną trzecią do 2030 r. WHO zwraca jednak uwagę, że tempo, w jakim udaje się tego dokonać jest wciąż zbyt wolne, aby cel można było osiągnąć w tym dziesięcioleciu. „Przy obecnym postępie można liczyć jedynie na 12 proc. redukcję w tym zakresie” – stwierdzają autorzy raportu.

Zaznaczają oni, że skutki ekonomiczne związane z zaburzeniami psychicznymi są coraz większe. Roczne straty związane z zachorowaniami na depresję i zaburzenia lękowe oceniane są na 1 bln dolarów. Konieczne są zatem bardziej intensywne i wielostronne działania w zakresie zdrowia psychicznego. – To jedno z największym wyzwań zdrowia publicznego – stwierdza na stronie WHO dyrektor generalny tej organizacji dr Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Autorzy raportu przekonują, że mimo wzrostu zaburzeń psychicznych nakłady na opiekę w zakresie zdrowia psychicznego są w stagnacji. Od 2017 r. mediana wydatków publicznych na ten cel się nie zmienia i nie przekracza 2 proc. wszystkich nakładów na opiekę medyczną.

Duże są dysproporcje w tym zakresie między poszczególnymi krajami, szczególnie tymi o niskich i wysokich dochodach. O ile w krajach uprzemysłowionych na zdrowie psychiczne przeznacza się średnio 65 dolarów na jedną osobę, to w państwach o niskich dochodach zaledwie 0,04 dolara. W wielu krajach, głównie tych najbiedniejszych, brakuje personelu medycznego w zakresie zdrowia psychicznego.

Zbyt wolno rozwijana jest psychiatria środowiska. Według raportu w pełni jest ona zapewniana jedynie w około 10 proc. krajów. W wielu innych nadal dominuje psychiatryczna opieka szpitalna. Poprawia się za to opieka oferowana w nagłych przypadkach kryzysu psychicznego. Jeszcze w 2020 r. była ona zapewniania jedynie w 39 proc. krajów, a obecnie – w 80 proc.

W Polsce w nagłych przypadkach kryzysu psychicznego należy zadzwonić pod numer alarmowy 112 lub udać się na SOR (szpitalny oddział ratunkowy) lub na izbę przyjęć szpitala psychiatrycznego. Wsparcia można również szukać na całodobowych liniach zaufania, takich jak 116 123 (dla dorosłych) lub 800 70 22 22 (Centrum Wsparcia).

Problemy zdrowia psychicznego będą jednym głównych tematów Zgromadzenia Ogólnego ONZ, przypadającego w 80. rocznicę powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych. Sesję na ten temat zaplanowano na 25 września br. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński, fot. WHO

Data publikacji: 03.09.2025 r.