Wystrzałem z pirackiej armaty dokonano otwarcia „Przystani Integracja" - festiwalowego miasteczka na placu Polonii w Koszalinie. W dniach 6-10 września br. pod patronatem Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych odbył się tam VIII Europejski Festiwal Filmowy „Integracja Ty i Ja". Organizatorami tego wydarzenia są Koszalińska Biblioteka Publiczna im. J. Lelewela oraz Koszalińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, a sercem, duszą i siłą sprawczą - również w tym roku - Barbara Jaroszyk - prawdziwy „człowiek orkiestra".
W konkursie rywalizowało 7 filmów fabularnych, 22 dokumentalne oraz 6 amatorskich.
Podczas EFF „Integracja Ty i Ja” – mieliśmy okazję obejrzeć wiele dobrze zrobionych filmów. Oprócz nagrodzonych naszą uwagę przykuło 5 innych: „Mama” – reż. Adelheid Roosen (Holandia); „Nora wciąż żyje” – reż. Martin Jobs (Niemcy); „Descrescendo” – reż. Marta Mironowicz (Polska); „Schowek” – reż. Dawid Lea (W. Brytania); „Uśmiechnij się i w nogi” – reż. Ray Jacobs (W. Brytania).
Niewątpliwie intrygujący, chwilami bulwersujący film holenderskiej reżyserki pt. „Mama” wykraczał daleko poza jednoznaczne sposoby percepcji i oceny. Przedstawiając różne sceny z życia swojej mamy chorej na alzheimera, odzwierciedlające miłość, humor, tolerancję, potrzebę bliskości i dotyku, autorka starała się „oswoić” widza z istotą choroby.
Niemiecki film „Nora wciąż żyje” w reż. Martina Jobsa zawierał jasne przesłanie: „przebywając z Norą stajesz się bardziej świadomy tego, że twoje dzieci są zdrowe” – wypowiedziane przez Eleonore Martziniak opiekunkę niepełnosprawnej Nory. Szkoda, że historia rodziny Eichhornów została opowiedziana zbyt drobiazgowo. Większa selekcja materiału dokumentalnego z pewnością zdynamizowałoby niespieszną akcję filmu.
Podsumowaniem opowieści jest końcowa sekwencja o filmie w filmie. Jego twórca, Gregor – młodszy brat Nory – zadedykował go ich zmarłej na raka mamie, Reginie Eichhorn. Bardzo wzruszające zakończenie…
„Descrescendo” Marty Mironowicz to interesująca opowieść o Tomku, młodym psychologu i muzyku pracującym w domu opieki. Towarzyszy jego pensjonariuszom każdego dnia, gra z nimi w karty, zabiera na spacery, jest powiernikiem, wodzirejem i tancerzem. Prowadząc z nimi długie rozmowy, uważnie ich słuchając sprawia, że uśmiechają się przywołując wspomnienia. Dzięki niemu bywają szczęśliwi. W tym obrazie swoją rolę gra również ogród. Jego bujna wiosenna i letnia zieloność pomału zamiera… Końcowy kadr filmu z długim, pustym i cichym korytarzem współgra z szarym zimowym, opuszczonym ogrodem – to znak czasu, przemijania…
Bohaterem obrazu „Schowek” w reżyserii Davida Lea (W. Brytania) jest 19-letni Jason, który z powodu autyzmu jest coraz bardziej izolowany od świata. W schowku obsesyjnie wręcz upycha w kartonach przedmioty codziennego użytku. Tylko tam jest cicho, poza schowkiem atakuje go huczący, wrzeszczący obcy świat, którego nie rozumie i którego się boi. Prawie zupełnie zanikają relację miedzy nim a ojcem. Końcowa scena jednak daje pewną nadzieję…
W filmie „Uśmiechnij się i w nogi” reżyser Ray Jacobs (W. Brytania) kieruje do widza tyleż prowokacyjne, co przewrotne przesłanie: „Uczucie gdy coś nie ma sensu – jest wspaniałe”. 11 pełnosprawnych i niepełnosprawnych performerów prezentuje program grupy Arty Party. Skutecznie włączają widzów w swoje poszukiwania emocjonalne – bawimy się razem z nimi.
„Filmy może robić każdy. Dobre filmy – tylko człowiek wrażliwy” – powiedziała B. Frosztęga-Kmiecik.
Mieliśmy szczęście oglądać te dobre…
W latach 2003-2011 zostało zaprezentowanych ponad 200 filmów, których bohaterami lub twórcami były osoby z niepełnosprawnością. W roku 2011 oceniono 35 filmów z Europy, Argentyny, USA, Tajlandii, Azji a nawet Afryki. Po raz pierwszy projekcie wybranych filmów konkursowych oraz towarzyszące im prezentacje twórczości osób niepełnosprawnych można było zobaczyć równolegle z wydarzeniami w Koszalinie, w wielu miastach województw wielkopolskiego, zachodniopomorskiego, warmińsko-mazurskiego, świętokrzyskiego i śląskiego. Filmy wyświetlane były również w sieci kin studyjnych oraz w portalu iplex.pl
Pokazy filmowe w Koszalnie w kinie „Alternatywa” zainaugurował pokaz specjalny filmu „Mój biegun” Marcina Głowackiego, opowiadający o Janku Meli, jedynym niepełnosprawnym zdobywcy biegunów. Projekcjom festiwalowym towarzyszyły liczne imprezy i wydarzenia artystyczne – koncerty, wystawy, recitale, warsztaty i spotkania autorskie – prezentujące twórczość osób niepełnosprawnych.
Swoje pasje i hobby prezentowali niepełnosprawni podróżnicy, pasjonaci historii, paralotniarstwa i nurkowania. Imprezami towarzyszącymi festiwalowi były m.in. wystawa zdjęć, które powstały podczas integracyjnych warsztatów fotograficznych w Kołobrzegu, organizowanych wspólnie z Bałtycką Szkołą Fotografii i hotelem Arka Medical Spa oraz pokazy najnowszych rozwiązań technicznych ułatwiających wykonywanie codziennych czynności osobom z różnymi dysfunkcjami. Fundacja Aktywna Rehabilitacja zorganizowała w miasteczku festiwalowym warsztaty uczące praktycznych umiejętności pomocy osobom z niepełnosprawnościami.
Ogromne zainteresowanie wzbudziła wystawa „Dwustuletnia historia pomocy dydaktycznych i edukacyjnych dla niewidomych – fotopodróż po muzeach Europy”, wzbogacona prezentacją tyflografik – map tylfograficznych, reliefowych, książek edukacyjnych, gier tyflograficznych i reliefowych przedstawień zabytków.
Relacja wideo z każdej imprezy, wywiady z gośćmi festiwalu – aktorami, filmowcami oraz fotoreportaże relacjonowano na bieżąco na stronie www.integracjatyija.pl .
Niezwykle ważne, często kontrowersyjne tematy dotyczące niepełnosprawności podejmowano podczas dyskusji „Bez barier”. 8 września odbyła się konferencja „Pasja i miłość w aspekcie seksualności osób niepełnosprawnych”, której moderatorem byli: prof. Bassam Aouil – seksuolog, Grażyna Łapińska – ze Stowarzyszenia Kobiet One.pl oraz Krzysztof Głombowicz – sportowiec, komentator imprez sportowych. Zainteresowanie tematem spotkania było bardzo duże, wzięły w nim udział nie tylko osoby z niepełnosprawnością ale również osoby sprawne – ich rodzice, wychowawcy, terapeuci, przyjaciele i znajomi.
– Zdrowie psychiczne jest ściśle związane z jakością życia seksualnego. Niepełnosprawność nie dyskryminuje nikogo w jego człowieczeństwie – podkreślił prof. Aouil. – Miłość i pasja są w sercach i umysłach – podsumował Krzysztof Głombowicz, apelując do rodziców dzieci z niepełnosprawnością, by stawiali im zadania do pokonania, by otwierali im świat, a nie odwrotnie.
Niezwykłych opowieści ludzi z niepełnosprawnościami o zmaganiu z losem, chorobą, społeczną marginalizacją wysłuchali, ale także filmy i zdjęcia z ich wypraw i zawodów sportowych obejrzeli uczniowie Zespołu Szkół nr 1 w Koszalinie i – po raz pierwszy w historii Festiwalu – osadzeni w koszalińskim zakładzie karnym.
Dzięki posiadanej pasji bohaterowie spotkania podnieśli się po upadku. Żyją aktywnie i twórczo. Potrafią i chcą innym o tym opowiedzieć.
Jury Festiwalu w składzie: Paweł Łoziński – przewodniczący oraz Janusz Anderman, Beniamin Cadranel, Paulina Malinowska-Kowalczyk, Jan Nowicki, Katarzyna Terlecka przyznało nagrody – kryształowe statuetki „Motyle 2011″ w trzech kategoriach: najlepszy film fabularny, najlepszy film dokumentalny, najlepszy film amatorski tworzony przez osoby niepełnosprawne. Przyznano również nagrodę specjalną MOTYL 2011 za wybitne osiągnięcia w promowaniu integracji oraz – po raz pierwszy – nagrodę publiczności.
„Motyla 2011″ za najlepszy film fabularny 8. Europejskiego Festiwalu Filmowego Integracja Ty i Ja zdobył „Eep!” w reżyserii Mieke de Jong (Holandia), który w oryginalnej, finezyjnej i dowcipnej formie opowiada o radości obcowania z istotą odmienną i o nieuchronności rozstania. To niezwykła historia Birdie, dziewczynki ze skrzydełkami zamiast ramion, odnalezionej w lesie przez Warre. On i jego żona nie mogą mieć dzieci. Birdie pewnego dnia odlatuje na południe.
Za najlepszy film dokumentalny jury uznało „Chociaż raz w życiu” (For once in my life) w reżyserii Jima Bigham’a (USA) za wzruszającą opowieść o niełatwym spotkaniu talentu i pasji, które dzięki wytrwałości prowadzi do szczęśliwego finału. Obraz pokazuje niezwykły zespół muzyczny i jego drogę do pokazania światu własnej wielkości i niesamowitego brzemienia. Członkowie „Spirit of goodwill band” są obciążeni różnego rodzaju niepełnosprawnościami, jednak ich talenty graniczą z geniuszem.
„Motyl 2011″ za najlepszy film amatorski trafił do Marka Włodzimirowa i Radka Dąbrowskiego autorów filmu „Marzenie o Dzikim Zachodzie” za pokazanie, jak zabawa w robienie filmu może przynieść nieoczekiwane skutki.
Drugą nagrodę w konkursie na film amatorski zdobył film „Pipeta” w reżyserii Wojciecha Sankiewicza, w którym autorzy wykazali się dużą sprawnością animacji tworząc zabawną formę filmową.
Nagrodę publiczności otrzymał film „Brzydkie słowa” (Polska) w reżyserii Marcina Maziarzewskiego. Opowiada on historię Piotra, który jest realizatorem dźwięku cierpiącym na Zespół Tourette’a, wielce kłopotliwą chorobę, która niszczy wszelkie jego próby normalnego życia, budowania relacji z drugim człowiekiem. Gwałtowne mimowolne wybuchy przekleństw, grubiańskich wyzwisk, rynsztokowego słownictwa, to wyznaczniki tej jednostki chorobowej.
Film zyskał także naszą przychylność.
Chociaż głównym celem Festiwalu Filmowego „Integracja Ty i Ja” jest wspieranie integracji społecznej osób z niepełnosprawnościami poprzez sztukę filmową, to jest też imprezą interdyscyplinarną, adresowaną do osób w różnym wieku, z różnych środowisk.
Z roku na rok liczba bieżących w nich udział zwiększa się, a Festiwal stał się jednym z największych wydarzeń nie tylko filmowych poświęconych problemom osób niepełnosprawnych w Europie, dorównując festiwalom w Stanach Zjednoczonych.
Iwona Kucharska
fot. Wojciech Szwej
