Od czerwca 2011r. Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych (BON) prowadzi akcję archiwizacji zasobów dokumentalnych. Pisma – przychodzące i wychodzące – są najpierw segregowane. Te, które nie wymagają przechowywania niszczy się. Tym, które muszą pozostać w BON nadaje się kolejne numery i umieszcza w odpowiednio oznakowanych teczkach. Od grudnia 2011 r. czynności te wykonują w ramach warsztatów i zajęć praktycznych osoby niepełnosprawne intelektualnie, beneficjenci realizowanego przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (PSOUU) projektu Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie Centrum DZWONI w Warszawie, współfinansowanego ze środków UE, w ramach PO KL.
– Pomysł na program aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością intelektualną prowadzony z Centrum DZWONI powstał we wrześniu 2010 r. – mówi Alina Wojtowicz-Pomierna, zastępca dyrektora BON. – Zorganizowaliśmy wówczas ogólnopolską konferencję poświeconą metodzie tzw. zatrudnienia wspomaganego. Jako ekspertów ds. rynku zatrudnienia dla pracowników niepełnosprawnych intelektualnie zaprosiliśmy przedstawicieli PSOUU i Centrum DZWONI.
Zatrudnienie wspomagane
(z ang, supported employment) umożliwia osobom niepełnosprawnym pracę zarobkową (za takie samo wynagrodzenie jakie otrzymują pracownicy sprawni) i rozwój zawodowy na tzw. otwartym rynku pracy, czyli w instytucjach publicznych i firmach nie posiadających statusu zakładów pracy chronionej. Kluczową rolę w tym modelu zatrudnienia odgrywa trener pracy – specjalista, który towarzyszy osobie niepełnosprawnej podczas szukania pracy a także wspiera ją już po znalezieniu posady, podczas wykonywania przez nią codziennych zadań na powierzonym stanowisku. Trener pracy udziela także wszelkiej pomocy pracodawcy, który zatrudnia osobę niepełnosprawną.
Koncepcja zatrudnienia wspomaganego powstała w latach 80. XX w. gdy osoby niepełnosprawne zaczęły coraz głośniej domagać się równego dostępu do wszystkich obszarów życia społecznego – także do zatrudnienia. Jest ona szczególnie pomocna we wprowadzaniu na otwarty rynek pracy osób z niepełnosprawnością intelektualną. W Warszawie, największe doświadczenie w realizacji ww. metody ma Centrum DZWONI – jedyna w stolicy licencjonowana agencja pośrednictwa pracy dla osób z tym rodzajem niepełnosprawności. Dzięki jej pomocy, od 2006 r. stałą pracę znalazło ponad 70 niepełnosprawnych intelektualnie Warszawiaków i mieszkańców gmin powiatu warszawskiego zachodniego.
– Głównym elementem naszego autorskiego programu aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych intelektualnie są jednodniowe warsztaty oraz dwutygodniowe zajęcia praktyczne u pracodawców z różnych branż. Dzięki obserwacji klientów gdy wykonują oni czynności na odmiennych stanowiskach np. w biurze, sklepie, zakładzie produkcyjnym, możemy dokładnie określić poziom ich wiedzy i umiejętności zawodowych, ale też stopień przygotowania do życia społecznego i cechy osobiste. A to z kolei pozwala nam znaleźć dla nich pracę najlepiej dostosowaną do ich indywidualnych potrzeb, tak aby mogli ją wykonywać jak najdłużej – mówi Monika Zakrzewska, koordynator projektu Centrum DZWONI.
Wsparcie BON
Warszawskie Centrum DZWONI współpracuje obecnie z ok. 20 pracodawcami, którzy udostępnili stanowiska pracy na warsztaty i zajęcia praktyczne, a także zatrudniają osoby niepełnosprawne intelektualnie. Są wśród nich firmy komercyjne np. restauracje Pizza Hut, KFC, McDonalds, hipermarkety Tesco i Real, hotele IBIS, hurtownia MAAN, hostel Villa Garden, Studio OGRÓD, System A-Z, a także instytucje publiczne np. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie.
W grudniu 2011 r., na mocy porozumienia zawartego między Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, do grona pracodawców wspierających działalność Centrum DZWONI dołączyło Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. Do kwietnia br. warsztaty i praktyki zawodowe odbyło tam 15 klientów Centrum.
– Stanowiska pracy w BON mają charakter merytoryczny. Aby na nich pracować należy spełniać określone wymagania, np. należy mieć ukończone studia, znajomość ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych itp. Możliwość urzeczywistnienia pomysłu współpracy z Centrum DZWONI pojawiła się gdy rozpoczęliśmy akcję archiwizacji naszych zasobów dokumentalnych. Mogliśmy wtedy zorganizować kilka pomocniczych stanowisk administracyjno-biurowych – tłumaczy Alina Wojtowicz-Pomierna.
Ewa Wiater i Izabela Kaczyńska-Wasiak, specjalistki ds. rehabilitacji zawodowej i pomocy publicznej w BON nadzorujące archiwizację odbyły kilka spotkań z koordynatorem i trenerami pracy z Centrum DZWONI. – W naszym urzędzie stykamy się z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, ale jako petentami. Proszą oni pełnomocnika rządu o interwencje lub informacje, ale głównie listownie. Pierwszy raz współpracujemy bezpośrednio z osobami z tym rodzajem niepełnosprawności. Stąd też chcieliśmy wiedzieć czy przyszli praktykanci poradzą sobie z czynnościami, które im zlecimy, a także jak mamy się wobec nich zachowywać i rozmawiać z nimi oraz gdzie ich ulokować, aby nie czuli się odizolowani od pozostałych pracowników BON, a jednocześnie mieli łatwy dostęp do wejścia/wyjścia, windy, toalety i pokoju socjalnego – mówi Izabela Kaczyńska-Wasiak.
Ułatwić wybór
– Praca w BON wymaga spokoju i koncentracji. Nie przebiega pod presją czasu, ani nie ma w niej innych czynników stresujących. Dla trenerów pracy BON to doskonałe miejsce obserwacji klientów. Dla osób niepełnosprawnych intelektualnie to szansa na doskonalenie umiejętności manualnych, liczenia, czytania i pisania, a także przekonania się, czy praca biurowa rzeczywiście im odpowiada – mówi Paulina Dąbrowska, trener pracy z Centrum DZWONI. – Klienci często zgłaszają się po pomoc do Centrum z nastawieniem, że chcą pracować na ściśle określonym stanowisku. Ale tego wyboru nie dokonują kierując się własnymi doświadczeniami, tylko zasłyszanymi gdzieś opiniami. Wielu z nich zmienia oczekiwania, gdy ma szansę sprawdzenia w praktyce na czym polega ich „wymarzona” praca.
Tak się stało z Moniką Krupińską – 40-letnią warszawianką, z wykształcenia introligatora, która nigdy nie pracowała, ani w swoim zawodzie, ani w żadnym innym. Przez wiele lat uczęszczała na zajęcia w warsztatach terapii zajęciowej. Aby rozwijać swoje talenty artystyczne wzięła też udział w warsztatach teatralnych organizowanych w warszawskim Teatrze „Kamienica”. Od instruktorki dowiedziała się o Centrum DZWONI. Chciała dorobić do renty socjalnej i usamodzielnić się, dlatego zgłosiła się do projektu. Zadeklarowała, że interesuje ją wyłącznie praca biurowa. Została więc skierowana na warsztaty i zajęcia praktyczne do BON. Tam okazało się, że czynności biurowe zupełnie nie odpowiadają jej temperamentowi. – Pani Monika potrzebowała więcej ruchu, wysiłku fizycznego i nowych doświadczeń, dlatego zaproponowaliśmy jej pracę w sklepie – tłumaczy Paulina Dąbrowska.
Trzeba dać im szansę!
Teresa Hernik, dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych widzi same zalety współpracy z Centrum DZWONI. Centrum realizuje swój program, a niepełnosprawni intelektualnie praktykanci mają szansę dowiedzieć się na czym polega działalność instytucji publicznej i wprawić się w wykonywaniu czynności biurowych. Z kolei pracownicy BON przekonują się jak doskonale funkcjonują społecznie i zawodowo osoby z niepełnosprawnością intelektualną poza ośrodkami opieki społecznej.
– Niepełnosprawni intelektualnie praktykanci odciążyli pracowników BON od dodatkowych obowiązków związanych z archiwizacją. Pracują sumiennie, czują się potrzebni, traktowani jak dojrzali ludzie i czerpią satysfakcję z tego, że wykonują odpowiedzialne prace. BON będzie zachęcało inne departamenty Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz inne resorty, aby nie bały się osób z tym rodzajem niepełnosprawności i dały im szansę udowodnienia jak świetnymi są pracownikami – mówi Teresa Hernik.
Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych liczy obecnie ok. 50 pracowników. Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnoprawnych wynosi ok. 8 proc. Są to głównie osoby z niepełnosprawnością ruchową i schorzeniami wewnętrznymi. BON rozważa możliwość zorganizowania trzymiesięcznego, płatnego stażu zawodowego dla osoby niepełnosprawnej intelektualnie.
