POPON chce zmiany sytemu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych

POPON od lat zgłasza postulaty dotyczące reformy sytemu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Według jej przedstawicieli podstawą powinno być jego maksymalne uproszczenie, więcej środków z budżetu państwa i wsparcie dla zakładów pracy chronionej (ZPCh).

– Od dobrej współpracy pomiędzy osobą niepełnosprawną i jej pracodawcą zależy, czy proces rehabilitacji zawodowej będzie przebiegał prawidłowo, z korzyścią dla obu stron. Jednocześnie reforma nie może opierać się na likwidacji tego, co dobre i już sprawdzone. Nie może także sprowadzać się do implementowania obcych rozwiązań, nieprzystających do skali polskich problemów, realiów gospodarczych i polskiego prawa – mówił 11 czerwca na konferencji prezes zarządu POPON Jan Zając.
Dodał, że pracodawcy widzą korzyści z zatrudniania osób niepełnosprawnych, bo jeszcze pięć lat temu firm, gdzie pracują niepełnosprawni było około 15 tysięcy; dziś – blisko 24 tysiące. Liczba zatrudnionych osób niepełnosprawnych utrzymuje się na tym samym poziomie i wynosi około 240 tys. osób.

W opinii POPON zmiany powinny dotyczyć źródeł finansowania systemu – większego wsparcia z budżetu państwa na działania podejmowane przez PFRON oraz przeanalizowania zasady naliczania wpłat obowiązkowych na PFRON w związku z coraz silniejszym na rynku trendem zawierania umów cywilnoprawnych. POPON wyjaśnia, że w ten sposób firmy, które nie mają wymaganego prawem wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych unikają obowiązkowych wpłat na PFRON.

Organizacja postuluje też reformę orzecznictwa o niepełnosprawności, by było bardziej przejrzyste i zapewniło stabilizację pracy oraz wsparcie dla chronionego rynku pracy. – „Ostatnie zmiany legislacyjne i bardzo znaczące ograniczenie wsparcia dla ZPCh skutkują wrastającą liczbą rezygnacji pracodawców z tego statusu. Należy podjąć działania, aby ten proces zahamować. Likwidacja ZPCh to ograniczenie wsparcia dla osób niepełnosprawnych” – czytamy w stanowisku POPON. Chodzi o to, że wsparcie z PFRON dotyczy nie tyle ZPCh, ile pracodawców także z otwartego rynku pracy, którzy zatrudniają osoby z odpowiednią grupą niepełnosprawności.

Ważnym postulatem jest zmiana art.22 ustawy o rehabilitacji, który mówi o możliwości obniżenia wpłat na PFRON, jeśli firma kupuje usługi lub produkty od pracodawcy, który zatrudnia osoby niepełnosprawne (co najmniej 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy – PAP). Ulga ta może sięgnąć nawet 80 proc. wartości usługi czy produktu. w propozycjach POPON są dwa warianty limitowania ulgi – do 30 lub 50 proc.

Jak mówił wiceprezes PFRON Janusz Wesołowski, ta zmiana jest bardzo istotna, bo rocznie z tytułu ulg Fundusz traci ok. 700 mln zł. Podkreślił, że jeśliby udało sie wprowadzić do ustawy zapis ograniczający wysokość ulgi do 30 proc., to w budżecie PFRON byłoby więcej 300-350 ml zł. Zapewnił jednocześnie, że system dofinansowań do zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych nie jest zagrożony; to priorytet Funduszu.

Pracodawcy proponują wprowadzenie wyższej kwoty dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w tych zakładach, gdzie jest wysoka koncentracja ich zatrudnienia. Ich zdaniem takie premie rosłyby wprost proporcjonalnie do liczby zatrudnionych niepełnosprawnych – od 3 proc. w przypadku osiągania zatrudnienia niepełnosprawnych na poziomie 25-30 proc. do 8 proc. w przypadku, gdy ponad połowa załogi to osoby z niepełnosprawnością.

POPON uważa, że zmiany powinny objąć również warsztaty terapii zajęciowej. Obecnie – co wykazała niedawna kontrola NIK – nie przygotowują one niepełnosprawnych do podjęcia pracy; pracodawcy chcieliby, by WTZ-y miały instrumenty zachęcające do większej niż dotychczas aktywności w tym zakresie. POPON za istotną uważa rolę trenera pracy, który wspierałby osoby z niepełnosprawnością w poszukiwaniu i utrzymaniu zatrudnienia.

Pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Jarosław Duda mówił, że podstawowym celem państwa jest konsekwentne włączanie osób niepełnosprawnych w rynek pracy, zwłaszcza tych z ciężkimi schorzeniami. Podkreślił, że w systemie wsparcia zatrudnienia niepełnosprawnych, ZPCh muszą mieć swoje miejsce, ale, jak dodał, z roku na rok zwiększa się liczba osób niepełnosprawnych, które są zatrudniane na otwartym rynku pracy. Poinformował, że w 2014 r., na 245 tys. dofinansowywanych pracowników niepełnosprawnych, ponad 149 tys. było z ZPCh, 95 tys. z otwartego rynku pracy. Mówił, że w 2015 r., te proporcje jeszcze bardziej się spłaszczają – dofinansowanych jest 135 tys. pracowników ZPCh i 106 tys. innych pracodawców.

Zdaniem Dudy propozycje przedstawione przez POPON są warte przedyskutowania, ale pozostaje pytanie, na co będzie stać budżet państwa i czy lepiej dofinansowywać pracodawcę, czy też kształtować system wsparcia wokół osoby z niepełnosprawnością. – Powinno się stwarzać takie mechanizmy, by osoby z niepełnosprawnością, zwłaszcza z poważnymi schorzeniami, znalazły miejsca na rynku pracy – powiedział.

Obecnie system rehabilitacji zawodowej opiera się na tym, że pracodawca, który zatrudnia więcej niż 25 pracowników musi zatrudniać 6 proc. osób niepełnosprawnych. Jeśli tego nie robi, płaci do PFRON kary.
W zakładzie pracy chronionej – na co najmniej 25 pracowników – 50 proc. stanowią osoby z niepełnosprawnością, z tego co najmniej 20 proc. ogółu zatrudnionych to osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Zakłady te otrzymują dofinansowania do wynagrodzenia na prawie wszystkich pracowników niepełnosprawnych.

Z danych PFRON wynika, że ponad 66 proc. środków na dofinansowanie zatrudnienia osób z niepełnosprawnością otrzymują ZPCh, 33 proc. – pracodawcy z rynku otwartego, reszta – z mieszanego. Wśród osób zgłoszonych do dofinansowania z PFRON większość miała orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. (PAP)

bos/ dym/

Data publikacji: 11.06.2015 r.