Ramowe wytyczne, czyli czas na innowacje

O takiej postawie decyduje m.in. wizja wydatków na dostosowanie budynków, pomieszczeń i stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych. Jednak zmiany nie muszą być kosztowne, co udowodnili reprezentanci Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego.

W Krakowie została zorganizowana jedna z konferencji podsumowujących ogólnopolski projekt „Ramowe wytyczne w zakresie projektowania obiektów, pomieszczeń oraz przystosowania stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach”. Za inicjatywę odpowiada PFRON, któremu partneruje CIOP. Wspólne działania mają na celu podniesienie wiedzy szerokiego grona odbiorców zainteresowanych problematyką dostępności środowiska pracy dla osób niepełnosprawnych. Przedsięwzięcie, współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, wystartowało 1 marca 2013 r. i potrwa do 28 lutego 2015 r.
Uczestnicy konferencji w Hotelu Chopin poznali wyniki projektu, składającego się z komponentu badawczego oraz informacyjno-upowszechniającego. Nastąpiła też prezentacja publikacji „Projektowanie obiektów, pomieszczeń oraz przystosowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach – ramowe wytyczne” oraz „Przystosowanie obiektów, pomieszczeń oraz stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach – dobre praktyki”.

Poszukiwanie standardów
Działania podjęte przez PFRON i CIOP mają przyczynić się do poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnością. Badania różnych instytucji wskazują, że niedostosowana infrastruktura oraz nieumiejętność przystosowania stanowisk pracy do potrzeb tej grupy pracowników są w Polsce główną barierą w zatrudnianiu. Nasz kraj jest jednym z czterech w Unii Europejskiej, który nie opracował, zgodnie z zaleceniami Rady Europy, standardów projektowania obiektów uwzględniających wszystkie potrzeby osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Ponadto tylko znikomy procent budynków użyteczności publicznej pozostaje dostępny dla tych osób, zarówno klientów, jak i pracowników. – Największym sukcesem projektu jest opracowanie wytycznych, których w Polsce dotychczas nie mieliśmy, pod tym względem działania projektowe były innowacyjne. Trzeba także dodać, że wykonaliśmy je w zaplanowanym czasie i w ramach budżetu, koordynując równocześnie wiele zadań – mówi Damian Sadza, specjalista ds. monitoringu projektu.

Nie tylko w TV
Jednym z największych wyzwań było dotarcie do 400 tys. pracodawców. – Udało się to zrealizować dzięki ogólnopolskiej kampanii informacyjno-promocyjnej. Akcji zmieniających świadomość było w Polsce sporo, ale zmieniających świadomość w tym konkretnym zakresie było dotychczas niewiele – opowiada Damian Sadza. Od 1 sierpnia do 31 października 2014 r. były emitowane półminutowe reklamy w telewizji dotyczące projektu „Ramowe wytyczne…”. W tym samym okresie nastąpiła emisja 430 spotów w stacjach radiowych. Dodatkowym wsparciem okazało się 70 citylightów w szesnastu miastach wojewódzkich. Przygotowano też 600 plakatów oraz 10 tys. ulotek informacyjnych. Mailing trafił do ponad 420 tys. pracodawców, a działania w Internecie objęły również dwa blogi. Nie zabrakło artykułów w prasie regionalnej, branżowej i ogólnopolskiej. Celem strategicznym było podniesienie o 20 proc. świadomości w zakresie specyfiki pracy osób z niepełnosprawnością w grupie pracodawców, do których skierowano kampanię.

Od powiatu do powiatu
We wszystkich szesnastu wojewódzkich oddziałach PFRON powstały Punkty Informacyjno-Doradcze (PI-D). Zostały one utworzone w celu świadczenia wsparcia dla pracodawców, służb BHP, służb medycznych i innych. – W każdej takiej komórce pracowały odpowiednio przeszkolone osoby, które prowadziły w terenie spotkania informacyjno-doradcze. Nasza wizja sprawdziła się, zarówno w kwestii zadań, jak i sposobu wykonania. Założenie było takie, że powinniśmy działać na poziomie powiatów i dotarliśmy do większości z nich – mówi Wojciech Piętka, koordynator merytoryczny Punktów Informacyjno-Doradczych. Spotkania informacyjno-doradcze ruszyły w marcu 2014 r. i potrwają do końca grudnia 2014 r. Miało ich być w sumie 350, ale prawdopodobnie będzie ok. 360. Do końca października odbyło się 318. Wzięło w nich udział ponad 4 tys. osób, którym zaprezentowano zasady projektowania obiektów, pomieszczeń oraz przystosowania stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach. – Zauważyliśmy, że przedsiębiorcy nie byli kluczową grupą zgłaszającą się na spotkania. Najbardziej zainteresowani okazali się pracownicy służb publicznych na szczeblu lokalnym – mówi Damian Sadza.

Z pomocą niepełnosprawnych
CIOP – PIB jest największą w kraju placówką naukowo-badawczą zajmującą się kompleksowo problematyką kształtowania warunków pracy zgodnie z psychofizycznymi możliwościami człowieka. Podejmowane tam działania prowadzą do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych w zakresie ochrony pracy w dziedzinie bezpieczeństwa, higieny pracy i ergonomii. W ramach projektu specjaliści z tego Instytutu przeprowadzili 15 ekspertyz dotyczących ergonomicznej oceny obiektów, pomieszczeń oraz przystosowania stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach. – Odwiedziliśmy zakłady pracy w różnych częściach kraju, uwzględniając stanowiska pracy umysłowej i fizycznej. Mogliśmy zetknąć się z rzeczywistymi warunkami. Bardzo ciekawym doświadczeniem była współpraca z osobami niepełnosprawnymi, które pełniły rolę konsultantów. Ich uwagi i wskazówki okazały się bardzo cennym źródłem wiedzy, nie tylko dla nas, ale też pracodawców – opisuje dr inż. Paweł Bartuzi z CIOP.

Pokonywanie barier
Na podstawie wizyt w przedsiębiorstwach zostały opracowane wizualizacje komputerowe. Przedstawiają one m.in. stan budynków, pomieszczeń i stanowisk pracy przed dostosowaniem do potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz proponowane rozwiązania. – Pracodawcy mówili o chęci wprowadzenia zmian, ale jednocześnie twierdzili, że nie ma szans, aby w danym zakładzie pracowały osoby niepełnosprawne. Po rozmowach mieli już inne zdanie, ponieważ wprowadzenie zmian w tym zakresie nie jest aż takie trudne i nie wymaga dużych kosztów – informuje dr inż. Paweł Bartuzi.
Partner projektu przygotował komputerowe narzędzie do wspomagania projektowania, oceny ergonomicznej i dostosowania stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych. Plusy tego rozwiązania? M.in. możliwość projektowania wirtualnego stanowiska pracy wraz z komputerowymi modelami ludzi pracującymi na tym stanowisku z wykorzystaniem grafiki trójwymiarowej. W komputerowym narzędziu zebrano również dane antropometryczne ludzi, które są niezbędne podczas projektowania stanowisk pracy. CIOP – PIB opracował też 200 charakterystyk zawodów, przeznaczonych m.in. dla pracodawców, pośredników pracy (doradców zawodowych) oraz lekarzy medycyny pracy.

Ciąg dalszy nastąpi?
W Krakowie odbyła się druga z sześciu zaplanowanych konferencji podsumowujących projekt. Wcześniej eksperci odwiedzili Lublin, a 19 grudnia przyjadą do Białegostoku. Kolejne tego typu spotkania zostaną zorganizowane w 2015 r. – Konferencja to jeden z kanałów rozpowszechniania wytycznych. W każdej z nich wzięło udział po ok. 40 osób – wyjaśnia Damian Sadza.
Wojciech Piętka ma nadzieję, że ludzie zaczną sięgać po przygotowane już materiały. – Część zaproponowanych rozwiązań nie wymaga umocowania w prawie, więc wystarczy je obejrzeć i później zastosować. Można to wprowadzić w 99 proc. zakładów pracy i znacznie usprawnić ich funkcjonowanie. To naprawdę są najprostsze działania ergonomiczne – mówi koordynator merytoryczny Punktów Informacyjno-Doradczych.

Marcin Gazda

Ramowe wytyczne (do pobrania):
www.pfron.org.pl/download/1/4405/Ramowewytyczne.pdf

Program komputerowy (do pobrania):
www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/static/pz/resources/pfron/instalator.zip

Film instruktażowy:
https://www.youtube.com/playlist?list=PLa6BEMwvJWO7PO4siV_WlmDF2yPG62pTr

Wizualizacje:
https://www.youtube.com/playlist?list=PLa6BEMwvJWO741UwhFjlOHusgRn-AMxTY

Charakterystyki zawodów (do pobrania):
www.pfron.org.pl/download/1/4246/Kartyzawodow1.zip