RPO: Z duchem i literą prawa

Powód? – 10 lat wcześniej ww. otrzymał już dotację na prowadzenie innej działalności gospodarczej. Wówczas był pełnosprawny.

Według RPO urząd nie ma racji, ponieważ obecną dotację zainteresowany otrzymał jako osoba niepełnosprawna, po wypadku poruszająca się na wózku i na zupełnie nową działalność. RPO uzasadnia również, że ponieważ pismo urzędu nie miało formy decyzji administracyjnej – a powinno mieć (Dz.U. Nr 194, poz. 1403 ze zm.), by można ją zaskarżyć. Ponadto RPO zakwestionował rozstrzygnięcie, tj. nakaz zwrotu dotacji jako naruszające art. 12a ustawy z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 ze zm.).

Według rzecznika udzielenie pomocy na podjęcie działalności gospodarczej osobie, która po wypadku stała się niepełnosprawna i zmuszona była w wyniku tej niepełnosprawności i koniecznej rehabilitacji zlikwidować działalność prowadzoną przez siebie jako osobę pełnosprawną – to zupełnie nowa sytuacja.

Art. 12a przytoczonej ustawy określa to jednoznacznie. Również rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 października 2007 r.: w sprawie przyznania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej wydane w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 12a ust. 3 ww ustawy – dopuszczają zgodnie z § 2 pkt. 3 powołanego rozporządzenia ponowne ubieganie się przez osobę niepełnosprawną o dotację. Pod warunkiem, że upłynęło co najmniej 12 miesięcy od zaprzestania prowadzenia tej działalności.

RPO podkreśla, że tym bardziej prawo do korzystania z pomocy na prowadzenie działalności gospodarczej przysługuje osobie niepełnosprawnej, która w przeszłości jako osoba pełnosprawna skorzystała z tej formy pomocy.

Organy państwowe, a takim jest urząd pracy, mają obowiązek przed udzieleniem dotacji zbadać wszystkie okoliczności faktyczne i prawne – wskazane we wniosku przez wnioskodawcę i mające wpływ na ich przyznanie, a w razie wątpliwości udzielenie niezbędnych wskazówek.
W omawianej decyzji urzędu zabrakło również pouczenia o możliwości wniesienia odwołania od tej decyzji i przysługujących środkach zaskarżenia. To uniemożliwiło weryfikację wezwania do zwrotu udzielonej dotacji w trybie odwoławczym.

Żądanie zwrotu dotacji doprowadziło do zlikwidowania dobrze prosperującej firmy i zwolnienia zatrudnionych pracowników, w tym również z niepełnosprawnością i wpłynęło na znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i materialnej prowadzącego firmę.

Według RPO zostały naruszone normy konstytucyjne dotyczące praw człowieka i obywatela: art. 7 i art. 69 Konstytucji RP, tj. zasada praworządności. Obywatel ma prawo domagać się by decyzje podejmowane przez organy władzy – działające na podstawie i w granicach prawa – miały umocowanie prawne. Art. 69 Konstytucji RP nakłada na nie obowiązek udzielania osobom z niepełnosprawnościami pomocy w przysposobieniu do pracy.

Zaskarżona przez rzecznika zasadność zwrotu dotacji jawnie narusza również art. 27 Konwencji Narodów Zjednoczonych z dnia 13 grudnia 2006 r. o prawach osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2012 r., poz. 1169). Według jej zapisów Państwa Strony chronią i popierają realizację prawa do pracy osób, które stały się niepełnosprawne w okresie zatrudnienia, poprzez m.in. popieranie samozatrudnienia, tworzenia i zakładania własnych przedsiębiorstw… etc.

W ocenie rzecznika praw obywatelskich urząd źle zastosował przepisy, nakaz zwrotu dotacji PFRON udzielonej osobie z niepełnosprawnością nie ma podstaw prawnych, pismo zaś informujące o nakazie – a nie będące decyzją administracyjną – powinno zostać wyeliminowane jako bezzasadne, z obiegu prawnego, by prawo mogło prawo znaczyć.

W ocenie RPO zaskarżone rozstrzygnięcie powinno zostać uchylone.

IKa

Data publikacji: 03.04.2017 r.