Sejm przyjął informację rządu na temat realizacji w 2010 r. postanowień Karty Praw Osób Niepełnosprawnych. Wniosek o odrzucenie informacji zgłosił Ruch Palikota.
Za odrzuceniem informacji było 56 posłów, przeciw – 239, a 154 wstrzymało się od głosu.
Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, uchwalona przez Sejm w 1997 r., stanowi, że „osoby niepełnosprawne, czyli osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi, mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji”.
Chociaż Karta nie ma wiążącej mocy prawnej, zawiera katalog dziesięciu praw osób niepełnosprawnych, które wskazują kluczowe obszary dla polityki państwa, m.in. w zakresie szczególnego wsparcia osób niepełnosprawnych oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu tej grupy obywateli.
Trzy czwarte niepełnosprawnych bez pracy
Jak wynika ze sprawozdania za 2010 r., niepokojące jest to, że mimo znacznego w ostatnich latach wzrostu zatrudnienia wspieranego ze środków publicznych (subsydiowanego), większość osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wciąż pozostaje poza rynkiem pracy.
W 2010 r. biernych zawodowo było 74,1 proc. osób w wieku produkcyjnym. W tej grupie 86,9 proc. nie poszukiwało pracy z powodu choroby i niesprawności, 6,6 proc. – w związku z emeryturą, 2,6 proc. – ze względu na obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu, 1,9 proc. – z uwagi na kontynuowanie nauki i uzupełnianie kwalifikacji, a 1,2 proc. – z powodu zniechęcenia bezskutecznością poszukiwań.
Dla 57,6 proc. osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym renta z tytułu niezdolności do pracy była w 2010 r. głównym źródłem utrzymania, zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie przedemerytalne i inne świadczenia społeczne – dla 13 proc. Przede wszystkim z pracy utrzymywało się 16,9 proc. osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym, w tym 13,7 proc. z pracy najemnej (pozostali pracowali we własnym gospodarstwie rolnym bądź na własny rachunek poza rolnictwem).
Stopa bezrobocia osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym, która w 2007 r. wynosiła 14,1 proc. (rok wcześniej 17,3 proc.), do 2009 r. obniżyła się do poziomu 12,8 proc., natomiast w 2010 r. wzrosła do 15,3 proc.
Autorzy raportu podkreślają, że wzrost zatrudnienia subsydiowanego jest wprawdzie zjawiskiem pozytywnym, ale pociąga za sobą również znacznie zwiększone wydatki PFRON, co w praktyce oznacza zmniejszenie dofinansowania np. turnusów rehabilitacyjnych, imprez sportowych, rekreacyjnych, kulturalnych i turystycznych czy warsztatów terapii zajęciowej.
Zapowiedź zmian
W raporcie zapowiadane są m.in. działania konieczne do pełnego wdrożenia w Polsce postanowień Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, np. zniesienie instytucji ubezwłasnowolnienia częściowego, zmiana warunków zawierania małżeństw przez osoby dotknięte niepełnosprawnością intelektualną lub chorobą psychiczną.
Wniosek o odrzucenie informacji rządu zgłosił 29 lutego podczas debaty w Sejmie Jacek Kwiatkowski (Ruch Palikota). Argumentował, że rząd robi zbyt mało na rzecz aktywizacji niepełnosprawnych i ochrony przed dyskryminacją. Podał przykład uchwalonej w 2010 r. ustawy antydyskryminacyjnej, która zapewniła niepełnosprawnym tylko częściową ochronę i tylko w niektórych dziedzinach życia.
