Forum Integracji Społecznej na Śląsku

Patronat honorowy nad imprezą przyjęli prezydent Siemianowic Śl. Jacek Guzy i marszałek województwa śląskiego Adam Matusiewicz.

Zebranych w Zameczku przy ul. Ośwęcimskiej 1 w Siemianowicach Śl. uroczyście przywitali: wiceprezydent Siemianowic Śl. Henryk Ptasznik i Małgorzata Domagała wiceprezes Fundacji POLPROM, która podkreśliła zaangażowanie i wsparcie posła Marka Plury dla inicjatyw środowiska śląskiego oraz podkreśliła obecność aktywnych, bardzo zaangażowanych osób działających w organizacjach i pełnomocników ds. osób niepełnosprawnych, których liderką w woj. śląskim jest niewątpliwie pani Edyta Świątczak-Gurzęda, pełnomocnik siemianowicki.

W wystąpieniach otwierających jako pierwszy głos zabrał poseł Marek Plura. Wyraził nadzieję, że zarówno na tym spotkaniu jak i w trakcie finalnej dyskusji w Zakopanem uda się wyznaczyć dobre schematy współdziałania ponadresortowego instytucji samorządowych i rządowych, a także wyznaczyć te obszary w prawie, które utrudniają współprace pomiędzy instytucjami i rozwiązywanie ludzkich problemów. Podkreślił, że wiele udało się w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu zrobić, np. zmiany w ustawie o pożytku publicznym, o spółdzielniach socjalnych. – Nie zawsze są to zmiany pełne, rewolucyjne, ale zawsze – co mnie bardzo cieszy – biorące pod uwagę głos tych, którzy te rozwiązania wypracowują na co dzień – podsumował poseł.

Andrzej Gościniak, wiceprzewodniczący sejmiku śląskiego przeczytał list marszałka woj. śląskiego, następnie głos zabrali dyrektor szpitala miejskiego w Siemianowicach Śl. Bolesław Gębarski i Tomasz Jakubiec reprezentujący Śląski Oddział POPON.

Następnie prelegenci przedstawili projekty już zrealizowane, w trakcie realizacji i te, które wkrótce się rozpoczną, po nich zaś wystąpili eksperci, którzy na co dzień zajmują się problematyką osób wykluczonych społecznie, prezentując instrumenty, przy pomocy których można tym osobom pomagać.

Tomasz Górski, wicedyrektor WUP w Katowicach, który zajmuje się rehabilitacją zawodową osób wykluczonych społecznie stwierdził, że bezrobocie jest głównym z powodów wykluczenia różnych grup ludzi i przedstawił realizowane projekty, których beneficjentami są osoby defaworyzowane na rynku pracy.
Realizowany jest projekt „Kompetencje na miarę potrzeb” skierowany do 200 pracujących osób powyżej 50 roku życia zamieszkałych w województwie śląskim, który ma na celu utrzymanie i wzmocnienie ich pozycji na rynku pracy, poprzez podniesienie kwalifikacji oraz umiejętności zawodowych.
Wkrótce rozpocznie się kolejny projekt „W poszukiwaniu pracy – alternatywne formy zatrudnienia osób niepełnosprawnych”, który będzie trwał dwa lata. Celem będzie m.in. przeprowadzanie szerokiej akcji informacyjnej skierowanej głównie do pracodawców, upowszechnienie i promocja alternatywnych i elastycznych form zatrudnienia, opracowanie i rozpowszechnianie informacji o ofertach pracy i szkoleniach.
Kolejny planowany innowacyjny projekt „Śląskie wyzwania” ma na celu poszukiwanie nowych rozwiązań w aktywizacji zawodowej i społecznej grupy kobiet wywodzących się z rodzin górniczych.

Anna Wandzel, dyrektor Śląskiego Oddziału PFRON najpierw zdefiniowała pojęcie wykluczenia społecznego stwierdzając, że jest to ograniczenie lub uniemożliwienie określonej grupie osób lub jednostkom skorzystania z dóbr społecznych, co uniemożliwia im efektywne wypełnianie ról społecznych. Wykluczone są najczęściej osoby starsze, kobiety, osoby bezrobotne, jak również osoby doświadczające okresowych trudności związanych ze zdrowiem, osoby niepełnosprawne i przewlekle chore.
Następnie zajmująco omówiła aspekt filozoficzny niepełnosprawności odwołując się do trójpodziału na: uszkodzenie, upośledzenie, niepełnosprawność. Dyrektor wyjaśniła zależności między nimi. Upośledzenie jest związane z uszkodzeniem natomiast niepełnosprawność ma aspekt bardziej społeczny, bo nie każda osoba z uszkodzeniem biologicznym musi zostać uznana za niepełnosprawną. Wszystko zależy od tego jak wcześnie dysfunkcja została zdiagnozowana, jaką podjęto rehabilitację. Niepełnosprawność angażuje również otoczenie, społeczeństwo. Należy zatem w taki sposób aranżować przestrzeń społeczną, aby była ona dostępna dla wszystkich.
Następnie przeszła do omówienia programów realizowanych przez PFRON oraz sposobów wsparcia ze strony Funduszu. Szczegółowe informacje o programach na stronie www.pfron.org.pl .

O „Innowacyjnych rozwiązaniach wspomagających mobilność i dostęp do informacji uwzględniając potrzeby osób niepełnosprawnych” mówiła dr Agnieszka Kowalska-Styczeń z Katedry Informatyki i Ekonometrii, Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej.
Dr A. Kowalska-Styczeń razem z dr Joanną Batycką opracowały sposób przeprowadzania diagnozy dostępności obiektów użyteczności publicznej uwzględniając wszystkie rodzaje niepełnosprawności: sensorycznej, psychicznej i „kulturowej”. Do tej ostatniej grupy zaliczono osoby mające kłopot z czytaniem lub pisaniem, np. cudzoziemców. W badaniach bazowano na dostępnych i obowiązujących aktach prawnych, jest ich wiele i – jak stwierdziła prelegentka – są to dobre rozwiązania, ale niestety na co dzień rzadko stosowane. Korzystano również z rozwiązań unijnych i krajów mających większe doświadczenia, m.in. Belgii i Francji. Na koniec każdego badania jest sporządza lista kontrolna, która stanowi bazę do opracowywania rozwiązań.
W badaniu uwzględnia się wszystkie ciągi komunikacyjne od momentu przybycia do budynku użyteczności publicznej, poruszania się w nim, aż do jego opuszczenia. Zwraca się uwagę na wyposażenie budynku, dostęp do informacji, np. odpowiedniego doboru czcionki i jej koloru na tablicach informacyjnych, kolorystykę budynku, jej odpowiednie skontrastowanie, charakterystyczne dla każdego piętra, pasy naprowadzające, mapy budynku. Dla osób niewidomych i niedowidzących ważne jest też konsekwentne rozmieszczenie np. miejsc spoczynkowych na poszczególnych kondygnacjach budynku, czy stosowanie guzków, które nie są powszechnie stosowane w Polsce, a zdecydowanie poprawiają jakość i bezpieczeństwo poruszania się w przestrzeni publicznej nie tylko osobom niewidomym.
Omówiono także projekt CITY TAK – nowatorskie oznaczenie miasta, realizowane m.in. w Zabrzu. Proponuje się w nim m.in. podzielenie miasta na części, każda z nich oznaczona byłaby odrębną kolorystyką (nazwy ulic, budynków użyteczności publicznej) co stanowiłoby ułatwienie dla dzieci, osób starszych, dla osób które mają problemy z orientacją.
Pomysły i wynalazki Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej znalazły uznanie i zdobyły srebrny medal na międzynarodowej wystawie wynalazków w Warszawie.

Dr Anna Zasada-Chorab przewodnicząca Komisji Polityki Społecznej Rady Miasta, dyrektor Kolegium Pracowników Służb Społecznych w Czeladzi w swoim wystąpieniu omówiła zagadnienia związane z pomocą społeczną. Zaznaczyła zmiany jakie, niestety dopiero od kilkunastu lat, można zauważyć w procesie kształcenia pracowników socjalnych. Obecnie oprócz wiedzy ogólnej studenci kształcą się profilowo np. w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym, starszym.
Beneficjentom pomocy społecznej, którzy na ogół mają trudną sytuację życiową należy pomagać profesjonalnie, nie wystarczy gorące serce aby nieść taką pomoc, ale odpowiednie kwalifikacje – podsumowała dyrektor.

Część drugą rozpoczął występ artystyczny „Otwórzmy Drzwi” Zespołu Szkół Integracyjnych, a następnie kontynuowano prezentację dobrych rozwiązań służących osobom niepełnosprawnym, realizowanych w Siemianowicach Śl.

Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Jan Jeleń przedstawił sztandarowy projekt „Bratnia dusza – systemowa integracja osób z zaburzeniami psychicznymi i ich najbliższego otoczenia”. W jego realizacji pomagało Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych Uśmiech i Stowarzyszenie Wspólnota Siemianowicka. W ramach projektu powstał spójny system wsparcia osób z zaburzeniami psychicznymi, ich rodzin oraz środowiska sąsiedzkiego.
Nowatorstwo projektu wynika z jego systemowego charakteru, polegającego na tym, że nowopowstałe formy pomocy są skierowane zarówno do osób z zaburzeniami psychicznymi, jak i do ich rodzin. Nowatorstwo polega również na stworzeniu systemu oparcia, który uwzględnia pomoc grupową jak i indywidualną, dostosowaną do potrzeb danej rodziny.
W ramach projektu powstały punkty informacyjne, klub wsparcia i integracji, grupy edukacyjno-wspierające. Projekt oferuje również możliwość uczestniczenia w zajęciach prowadzonych przez fachowców: psychologów, terapeutów, specjalistów w zakresie pracy socjalnej. Poprzez ten projekt MOPS chce również zwrócić uwagę na problemy osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich rodzin, a także zmierza do podniesienia poziomu świadomości społeczności lokalnej i zmiany negatywnych stereotypów.

W kolejnym projekcie systemowym „Uwierz w siebie”, wzięło udział 500 osób. Celem najważniejszym było zaktywizowanie osób pozostających bez pracy, zachęcenie do wyjścia z domu, przekwalifikowania się i znalezienia pracy.
Warto podkreślić, że Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Siemianowicach Śląskich otrzymał I miejsce oraz statuetkę w ogólnopolskiej edycji konkursu Lodołamacze 2010 za najbardziej wrażliwego społecznie pracodawcę w kategorii Pracodawca Nieprzedsiębiorca.
Na zakończenie prelekcji wystąpiły dzieci, podopieczni MOPS.

Jarosław Kata podinspektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu Miasta Siemianowice Śląskie zaprezentował program profilaktyczno-edukacyjny „Żyjemy zdrowo i bezpiecznie. Uczymy ratować”.
Jest on skierowany do siemianowickiej społeczności lokalnej ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży, osób z niepełnosprawnością, pedagogów i psychologów szkolnych. Celem projektu jest przygotowanie społeczeństwa do udzielania pierwszej pomocy medycznej oraz propagowanie wśród dzieci bezpiecznego zachowania się na co dzień.

Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Siemianowicach Śląskich Wiesława Szlachta zaprezentowała działalność biblioteki i jej filii. Oprócz danych statystycznych o zasobach placówki: książkach, nagraniach kasetowych, materiałach audiowizualnych, audiobookach przedstawiła też inne działania. Do biblioteki przychodzi się nie tylko po książki, ale również na konferencję, wystawy, odczyty. Funkcja społeczna biblioteki zmieniła się i bardziej otworzyła na potrzeby społeczności lokalnej. Jedną z form pracy biblioteki jest oferta skierowana do środowiska osób niepełnosprawnych. Współpraca ze Stowarzyszeniem Osób Niepełnosprawnych zaowocowała zorganizowaniem konkursu literackiego, który będzie kontynuowany. W Galerii Otwartej promowana jest twórczość osób niepełnosprawnych, biblioteka oferuje również czasopisma adresowane do osób niepełnosprawnych: Nasze Sprawy, Integracja, Biblioterapeuta, Pochodnia, Słowem i Kształtem, czy adresowane do studentów: Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, Praca Socjalna, Polityka Społeczna, Kwartalnik Pedagogiczny. Podejmowane są również działania biblioterapeutyczne, organizowane są comiesięczne tematyczne spotkania pt. Spotkajmy się w bibliotece. W okresie zimowym dzięki współpracy z harcerzami, starszym czytelnikom książki dostarczane są do domu. Biblioteka jest również miejscem gdzie przebywają dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo.
Jej filia funkcjonuje również w szpitalu miejskim – jest więc otwarta dla wszystkich użytkowników, dla wszystkich grup społecznych, bo największą wartością są czytelnicy.
– Czytaj, a będziesz mądrzejszy, tzn. bardziej otwarty na potrzeby innych ludzi, bardziej wrażliwy, bardziej ciekawy spraw świata – podsumowała dyrektor Szlachta.

Następnie zaprezentowano film ukazujący metody pracy i formy zapobiegające wykluczeniu społecznemu osób z zaburzeniami intelektualnymi z Zespołu Szkół Specjalnych.

W części trzeciej prelegenci i goście wzięli udział w dyskusji na temat wizerunku wrażliwego społecznie biznesmena i współpracy międzysektorowej, za którą w zeszłym roku w mieście Siemianowice Śląskich wyróżnieni tytułami zostali: Biznesowy Lider Równych Szans – Jacek Matusiewicz, Piotr Komraus i Sebastian Paszek oraz tytuł Lider Równych Szans, którym mianowano pełnomocnika prezydenta miasta Edytę Świątczak-Gurzęda. Nadmienić trzeba, że miasto Siemianowice Śląskie jest dwukrotnym zdobywcą statuetki i tytułu Samorząd Równych Szans.

Wśród prelegentów nie zabrakło przedstawicieli biznesu: prezesa Zarządu AQUA SPRINT – Piotr Komraus, prezes firmy ELMECH KAZETEN oraz prezes Polskiej Organizacji Biznesu i Przedsiębiorczości – Artur Kowalczyk oraz prezes Zarządu Limatherm Components – Andrzej Kostka. Żywej dyskusji towarzyszyły głosy zarówno z samorządów, jak i przedstawicieli organizacji pozarządowych.
Forum towarzyszyła wystawa rękodzieła wykonanego przez uczniów miejscowych szkół integracyjnych.

Zobacz galerię…

Tekst i fot.: Jolanta Kołacz