Wydatki z tegorocznego budżetu PFRON i zmiany w strukturze zatrudnienia

Niespełna miliard zł otrzymają samorządy na zadania z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej, tj. o blisko 30 proc. więcej niż w 2011 r. Wprowadzono też dla nich zupełnie nowe zachęty dotyczące realizacji zadań dotyczących rehabilitacji zawodowej – wyposażenia stanowisk pracy i szkolenia dla osób z niepełnosprawnością oraz dotacji na rozpoczęcie przez nie działalności gospodarczej. Jeżeli powiat spełni wymogi uczestnictwa w programie i wyda na te cele jakąś kwotę, to może wystąpić do PFRON o dodatkowe środki, w wysokości 50 proc. dotychczas wydatkowanych. Ponadto do samorządów powiatowych przekazanych zostanie część kompetencji Funduszu i programów, które są kierowane do niepełnosprawnych. Chodzi o program Pegaz umożliwiający zakup wózków o napędzie elektrycznym oraz Homer – wspierający zakup specjalistycznego sprzętu komputerowego i oprogramowania dla osób z dysfunkcją wzroku. To przekazanie nie będzie miało jednak charakteru obligatoryjnego. W najbliższym czasie powiatom przekazane zostaną szczegółowe informacje i do połowy roku wszystkie, które się na to zdecydują i podpiszą z PFRON umowy, będą mogły przyjmować wnioski od niepełnosprawnych. Na ten cel będzie przeznaczonych 130-140 mln zł. Zdaniem prezesa Skiby jest to zmiana korzystna dla osób ubiegających się o takie wsparcie, bo nie będą musiały jeździć w tym celu do miasta wojewódzkiego, ale wszystkie formalności będą mogły załatwić w swoim powiecie.

Do organizacji pozarządowych trafi w tym roku 170 mln zł, na realizację przez nie zadań na rzecz osób z niepełnosprawnością, a 65 mln zł przewidziano na realizację programu wyrównywania różnic między regionami.

Nowe uprawnienia kontrolne Funduszu, które zawarte są w poselskim projekcie ustawy o rehabilitacji, mają ułatwić kontrolę prawidłowości wykorzystywania środków i przeciwdziałać próbom sięgania po nie przez osoby, których celem nie jest zatrudnianie osób z niepełnosprawnością, ale wyłudzanie pieniędzy publicznych. Realizację tego celu ma również ułatwić zawarty w tym projekcie obowiązek przelewania płacy pracownika z niepełnosprawnością na konto bankowe. Będzie on wymuszał założenie takich kont przez pracowników, którzy ich dotychczas nie posiadali. Ponieważ takie obowiązki – zarówno konieczność przelewania pensji na konto, jak i sam fakt posiadania konta – nie wynikają z kodeksu pracy, ani z innych przepisów, budzą one wątpliwości co do ich zgodności z prawem. Jednak kwestię zapewnienia kontroli wydatkowania środków publicznych prezes W. Skiba uznaje za priorytetową, bo jeśli korzysta się z pomocy państwa, to można wymagać od drugiej strony wysiłku polegającego na założeniu konta – uważa.

W zakresie zatrudnienia osób z niepełnosprawnością obserwuje się obecnie pewną stabilizację sytuacji. Z danych SODiR wynika, że ubiegłoroczny spadek dotyczył przede wszystkim zakładów pracy chronionej, w których liczba zatrudnionych, na których pobiera się dotacje do wynagrodzeń, spadła o 10-12 proc. Natomiast zatrudnienie na otwartym rynku pracy wzrosło o 1,5 tys. Dane z SODiR nie są ponadto wystarczającym wskaźnikiem do określania liczby pracujących osób z niepełnosprawnością , obejmują tylko tych pracowników, których pensja jest dotowana. Wzrost zatrudnienia, na podstawie wskaźnika aktywności zawodowej tej grupy osób podawanego przez GUS-BAEL, uwidacznia, że w ostatnim kwartale 2010 r. wyniósł on 26,1 proc., a w ostatnim kwartale 2011 r. – 26,5 proc.

W trakcie ostatniego roku zmieniła się również struktura dofinansowań do wynagrodzeń w zależności od stopnia niepełnosprawności. Najbardziej wzrosły dopłaty do etatów osób ze stopniem umiarkowanym, o ponad 20 proc., zaliczonych do grup specjalnych, mniej ze stopniem znacznym – o 1 tys. osób. Znacząco natomiast spadła liczba osób z lekkim stopniem niepełnosprawności.

PFRON zamierza przeznaczyć ponadto 90 mln zł, pochodzących ze środków Unii Europejskiej, na szkolenia i aktywizację osób z niepełnosprawnością dotychczas biernych zawodowo, ze względu na ich poziom niepełnosprawności i niewystarczające kwalifikacje. Planuje się przygotowanie do pracy kilku tysięcy osób, szczególnie tych z najcięższymi dysfunkcjami, rzadkimi oraz sprzężonymi. We współpracy z Ochotniczymi Hufcami Pracy uruchomiony zostanie też projekt dla absolwentów szkół, którzy nie wchodzą na rynek pracy, bo w swoich miejscowościach nie mogą znaleźć pracy. Osoby te odbędą subsydiowane staże, a potem uzyskają zatrudnienie.