Apteka blisko pacjentów – przywilej czy standard? O dostępności aptek w Polsce w 2025 roku

Na koniec I kwartału 2025 r. w Polsce funkcjonowało 12 380 aptek i punktów aptecznych – wskazuje IQVIA Poland. To o ponad 200 mniej niż rok wcześniej. A co więcej, w aż 503 gminach w naszym kraju nie ma ani jednej apteki, a w ponad 70 z nich mieszkańcy do najbliższej takiej placówki mają więcej niż 5 km. Jednak czy w dobie e-commerce, szybkich dostaw, teleporad i e-recept –odległość apteki od pacjenta ma rzeczywiście tak duże znaczenie? Jaką rolę odgrywają efektywne łańcuchy dostaw i wyspecjalizowany transport leków?

Od czasów pandemii COVID-19 Polacy zaufali konsultacjom lekarskim przez telefon. Według danych GUS w minionym roku blisko 25,4 mln porad w podstawowej i specjalistycznej opiece zdrowotnej odbyło się właśnie w formie teleporady.1 I choć to nieco mniej niż w 2023 r., widać, że ten model konsultacji jest przez wielu pacjentów preferowany. Coraz większą popularność zdobywają też wideoporady lekarskie i wszelkie formy zdalnych kontaktów z lekarzami. Natomiast wciąż w zdecydowanej większości przypadków nieuniknioną jest wizyta w aptece, by wykupić leki wskazane w e-recepcie.

A tymczasem w jednej na pięć polskich gminnie ma ani jednej apteki. Najnowsze dane IQVIA Poland wskazują, że jest ok. 12 380 aptek i punktów aptecznych, co stanowi spadek o 200 placówek wobec analogicznego okresu 2023 r. Co to oznacza? Jakie mogą być tego przyczyny i konsekwencje? Jak ma się do tego trendu starzejące się społeczeństwo, wykluczenie cyfrowe i komunikacyjne? Czy to wyzwanie dla wyspecjalizowanego w przewozie leków transportu?

8 proc. mieszkańców nie ma w pobliżu apteki
Na jedną aptekę w Polsce przypada średnio 2680 mieszkańców, ale niektórzy muszą pokonać sporo ponad 5 km, by móc kupić leki. W niektórych rejonach dostępność apteki jest dużo mniejsza – tak dzieje się m.in. w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie ponad 8 proc. mieszkańców nie ma w pobliżu takiej placówki. Nieco lepiej sytuacja wygląda na Podlasiu – 7 proc., ale też – w centralnej Polsce – w woj. łódzkim stosunkowo duży odsetek mieszkańców (4,9 proc.) może nie mieć apteki w najbliższym sąsiedztwie.

– Są regiony, w których dostępność aptek czy punktów aptecznych jest nieco mniejsza, jak właśnie przytoczone Warmia i Mazury. Jednak od razu należy zwrócić też uwagę, że rzadsze występowanie aptek jest skorelowane z mniejszym zaludnieniem na tych terenach. Choć z drugiej strony – ciekawym przykładem jest woj. łódzkie. Niemniej – w Polsce dostępność aptek jest na dobrym poziomie. Dla przykładu w Unii Europejskiej na jedną aptekę przypada aż 4350 osób, czyli ok. 1670 więcej pacjentów niż u nas. A to oznacza, że w Polsce powinniśmy doceniać m.in. mniejsze kolejki, większą personalizację obsługi i większy komfort zakupów – podkreśla mgr farm. Paulina Milcz, zastępczyni kierownika Hurtowni Farmaceutycznej Pharmalink – wyspecjalizowanego operatora logistycznego w branży farmaceutycznej.

Ekspertka zwraca też uwagę na rynek aptek online. W Polsce istnieje dość szeroki rynek e-aptek, w których można nabyć leki bez recepty, suplementy, artykuły higieny osobistej, produkty wellness czy wyroby medyczne. Dwa lata temu udział e-commerce w rynku aptecznym plasował się na poziomie 8 proc., na co wskazują dane IQVIA. I właśnie przy takim poziomie – w 2023 r. wartość sprzedaży w e-aptekach osiągnęła 1892 mld zł – w cenach detalicznych. W tym zakresie wyzwań jest jednak sporo – począwszy od aspektów legislacyjnych, społecznych po logistyczne.

Starzenie się społeczeństwa a spacer do apteki
Polska, podobnie jak inne europejskie kraje – boryka się z wyzwaniem intensywnie starzejącego się społeczeństwa. Natomiast dane wskazują, że to właśnie Polacy starzeją się najszybciej – według najświeższych danych Eurostatu, średnia wieku w naszym kraju wynosi obecnie 43 lata, co oznacza wzrost o 3,8 roku w porównaniu z sytuacją sprzed dekady.

– Starsze społeczeństwo to także coraz większe zapotrzebowanie m.in. na specjalistyczną opiekę medyczną, ale też rosnące wyzwania mobilności. Spacer do apteki oddalonej o ponad 5 km może być dla wielu seniorów nie lada wyprawą. Nieszczególnym wsparciem będzie tutaj możliwość zakupu online, bo dane Eurostatu z 2023 r. wskazują, że blisko 56 proc. osób w Polsce, czyli około 14,5 mln ludzi, nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych. W grupie wiekowej 55-74 lata taki niski poziom kompetencji cyfrowych dotyczy niemal 82 proc. osób, czyli ok. 7,2 miliona seniorów. Zatem systematycznie może poszerzać się odsetek osób, które będą potrzebowały wsparcia osób trzecich w celu zakupu lekarstw – mówi Paulina Milcz z Pharmalink.

Zatem odległość ma znaczenie
W przypadku zmniejszania się liczby aptek i punktów aptecznych i wraz z rozszerzającą się grupą seniorów wyzwanie dotyczące dostępności aptek będzie się pojawiało – szacują eksperci Pharmalink. W tym zakresie na znaczeniu szczególnie zyskują skrupulatne planowanie, efektywne łańcuchy dostaw i sprawne, wyspecjalizowane dowozy leków.

– Obszary mniej zaludnione, z trudniejszym dostępem do apteki, to miejsca wymagające szczególnej uwagi logistycznej. Na tych terenach kluczowe są działania wyprzedzające takie jak – mapowanie realnego zapotrzebowania, optymalizacja tras czy współpraca ze specjalistami od analityki – w tym trendów, sezonowości czy asortymentu farmaceutycznego. Natomiast w Polsce wciąż dostępność aptek jest na relatywnie wysokim poziomie, a wewnętrzne łańcuchy dostaw przebiegają bez zakłóceń –mówi Kacper Soszka, zastępca dyrektora logistyki z Pharmalink.

Perspektywiczne myślenie, wysoka dostępność aptek czy nowe rozwiązania technologiczne, transportowe to elementy składające się na bezpieczeństwo lekowe – zdrowotne Polaków. Tam, gdzie wiek czy odległość czy wykluczenie cyfrowe stają się przeszkodą, zwiększa się rola niezawodnej logistyki farmaceutycznej. Obecność wyspecjalizowanych transportów leków do oddalonych punktów aptecznych jest gwarantem poczucia bezpieczeństwa. Fizyczna bliskość apteki nadal ma znaczenie, ale to właśnie specjalistyczna logistyka sprawia, że lek trafia do pacjenta bezpiecznie i na czas – niezależnie od dystansu.

kat/, fot. pixabay.com

Data publikacji: 11.08.2025 r.