Czy seniorzy będą mieli dostęp do najskuteczniejszej ochrony przeciw grypie?

Wspólne stanowisko Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej oraz Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego jasno wskazuje na konieczność podjęcia pilnych działań w kontekście zwiększenia wyszczepialności przeciw grypie wśród osób starszych, poprzez usunięcie barier w dostępie do szczepionek i szczepień. Jedną z nich jest brak pełnego finansowania dla wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie. To realna bariera w dostępie do celowanej, najskuteczniejszej ochrony dla seniorów. W sezonie 2024/2025, mimo wzrostu zachorowań i niemal 1 tys. zgonów związanych z grypą, gdzie aż 90 proc. z nich dotyczyło osób powyżej 60. roku życia, wyszczepialność wśród seniorów wyniosła zaledwie 17,24 proc. Rekomendowany przez WHO poziom wyszczepialności w grupie seniorów to 75 proc.

Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych apelują do Ministerstwa Zdrowia o uwzględnienie wszystkich szczepionek na liście bezpłatnych leków dla seniorów 65+, w celu zapewnienia pełnego dostępu do profilaktyki szczepiennej dla pacjentów szczególnie narażonych na powikłania.

Seniorzy to szczególna grupa ryzyka ciężkiego przebiegu grypy i oraz jej poważnych powikłań, co jest związane z pogorszeniem się funkcji układu odpornościowego w procesie starzenia oraz z współwystępowaniem chorób przewlekłych.

„Układ immunologiczny osób starszych wraz z upływem lat życia starzeje się. Konsekwencją zjawiska immunosenescencji jest słabsza odpowiedź immunologiczna na standardowe dawki szczepionek stosowane w ogólnej populacji osób dorosłych. Zapewnienie seniorom dostępu do silniejszych, wysokodawkowych preparatów szczepionek będzie skutkowało dodatkowymi korzyściami zdrowotnymi dla tej grupy wiekowej pacjentów.”– podkreśla prof. dr hab. n. med. Tomasz Targowski, krajowy konsultant ds. geriatrii.

Szczepionka wysokodawkowa – udowodniona ochrona, większa skuteczność
Zgodnie z danymi naukowymi, szczepionka wysokodawkowa przeciw grypie zawiera cztery razy większą dawkę antygenów, co pozwala uzyskać znacznie lepszą odpowiedź immunologiczną u osób starszych. Z wielu badań wynika, że szczepionka ta:
• zmniejsza liczbę przypadków grypy potwierdzonych laboratoryjnie o 24 proc.,
• obniża ryzyko hospitalizacji z powodu grypy lub zapalenia płuc o 64,4 proc.,
• redukuje ogólną śmiertelność nawet o 48,9 proc. w sezonie epidemicznym,
• o prawie 40 proc. skuteczniej redukuje przypadki ciężkiego zapalenia płuc.

Mimo udowodnionych korzyści wynikających ze szczepień przeciw grypie, wskaźniki wyszczepialności w Polsce pozostają od wielu lat na alarmująco niskim poziomie i należą do najniższych w Europie. „Te dane są niepodważalne. Szczepionka wysokodawkowa to realna poprawa skuteczności – nie tylko w teorii, ale przede wszystkim w wynikach leczenia, redukcji hospitalizacji i ratowaniu życia. To nie jest tylko kwestia naukowa to konkretna korzyść dla tysięcy seniorów” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.

Obecna sytuacja i bariera finansowa
W Polsce w sezonie 2024/2025 nie wszystkie szczepionki były objęte pełną refundacją dla osób starszych. Szczepionka wysokodawkowa jest objęta jedynie 50 proc. refundacją, co oznacza, że pacjent musi ponieść koszty jej zakupu. To powoduje zamieszanie informacyjne, ponieważ pacjenci przekonani, że wszystkie szczepionki przeciw grypie są dla nich bezpłatne, często otrzymują receptę na szczepionkę, którą rekomenduje lekarz, po czym w aptece dowiadują się, że muszą za nią zapłacić i ostatecznie rezygnują z zaszczepienia się.

Pacjent dostaje od lekarza informację, że najlepszą ochronę zapewni szczepionka HD, ale zaraz potem dowiaduje się, że musi sam za nią zapłacić. W efekcie wielu seniorów, z powodu bariery finansowej, rezygnuje z lepszego zabezpieczenia” – zauważa Monika Kaczmarek prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków.

Ogólnopolski Program Zwalczania Chorób Infekcyjnych od lat apeluje o zniesienie barier finansowych w systemie szczepień szczególnie dla osób starszych. Obecnie Polska pozostaje jednym z niewielu krajów w Europie, gdzie nie wszystkie szczepionki są w pełni refundowane. „To prosty krok, który znacząco zwiększy dostępność i wyszczepialność, a tym samym zmniejszy liczbę hospitalizacji i zgonów” – dodaje prof. Adam Antczak.

OPZCI oraz środowiska naukowe jednoznacznie wskazują, że rozszerzenie listy refundacyjnej o wszystkie szczepienia zalecane powinno zadziać się jeszcze przed sezonem 2025/2026. „Szczepienie przeciw grypie, szczególnie dla osób starszych musi być dostępne dla pacjenta w prosty sposób, już na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej. Jeśli senior trafia do przychodni, to powinien móc w trakcie jednej wizyty otrzymać odpowiednio dobrane szczepienie bez konieczności uzyskania recepty, odbioru szczepionki w aptece i kolejnej wizyty w przychodni. Odpowiednie zmiany powinny być w prowadzone przed kolejnym sezonem infekcyjnym” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.

W stanowisku pojawia się też ważny apel do decydentów. Eksperci wskazują, że przy starzejącym się społeczeństwie, Polska nie może pozwolić sobie na tak niski poziom wyszczepialności. W 2050 r. osoby 60+ będą stanowiły ponad 40 proc. populacji. Konieczne jest już dziś podjęcie działań, które ułatwią im dostęp do profilaktyki. „Grypa wciąż bywa lekceważona jako „zwykłe przeziębienie”, ale dla starszych osób to potencjalnie śmiertelna choroba. Mamy skuteczną szczepionkę, którą trzeba po prostu udostępnić bez przeszkód” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Jacek Wysocki, prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii.
—
Ogólnopolski Program Zwalczania Chorób Infekcyjnych (dawniej Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy) jest inicjatywą społeczną niezależnych ekspertów medycznych. Program od ponad 10 lat prowadzi w Polsce działania edukacyjne oraz wspiera podniesienie poziomów wyszczepialności, zarówno wśród pacjentów z grup ryzyka, jak też w całym społeczeństwie. Założeniem OPZCI jest to, aby wszyscy i wszędzie, bez względu na wiek, mogli w pełni korzystać z dobrodziejstwa szczepień, co przełoży się na lepszy stan zdrowia i kondycję populacji. Pragniemy skupić uwagę systemu ochrony zdrowia na profilaktykę pierwotną chorób zakaźnych oraz zapewnieniu powszechnego i równego dostępu do szczepionek i szczepień na każdym poziomie opieki zdrowotnej. Organizatorem Społecznej Kampanii Informacyjnej powstałej w ramach Programu jest Fundacja Nadzieja dla Zdrowia. Działania skierowane są do środowiska medycznego, opinii publicznej, samorządów oraz do pracodawców. Przedsięwzięcie spotkało się z aprobatą najważniejszych instytucji działających na rzecz poprawy zdrowia publicznego, wielu organizacji zrzeszających lekarzy, pracodawców, związki samorządów i towarzystwa medyczne. Więcej informacji na stronie: www.opzci.pl.

tuk/, fot. freepik.com

Data publikacji: 05.06.2025 r.