Konferencja w Łodzi

Zmieniające się otoczenie prawne osób z niepełnosprawnością, determinanty ich aktywności zawodowej i rynku pracy, wadliwe zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, długi czas oczekiwania na zabiegi rehabilitacyjne, coraz trudniejsze warunki funkcjonowania organizacji pozarządowych, postulat uproszczenia konkursowych procedur PFRON - to wiodące tematy konferencji na targach Rehabilitacjia 2011.

Międzynarodowe Targi Sprzętu Rehabilitacyjnego „Rehabilitacja” w Łodzi, każdego roku zarówno wystawcom, jak i odwiedzającym dostarczają wiele satysfakcji i zadowolenia. Obok firm o uznanej marce, prezentują i promują swoje produkty zupełnie nowe, obok nowinek technologicznych niemalże z pogranicza science-fiction znaleźć tu można sprawdzone propozycje i rozwiązania, jednak ulepszone, wzbogacone i jeszcze bardziej przydatne i przyjazne osobie niepełnosprawnej.

XIX tegoroczna edycja targów obfitowała – jak zawsze – w przeróżne pokazy, ćwiczenia, prezentacje, seminaria i spotkania biznesowe.
6 i 7 października odbyła się m.in. konferencja międzynarodowa nt. „Aktualne problemy życia i pracy osób niepełnosprawnych w Polsce i w Europie” pod patronatem ministra Jarosława Dudy, pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych. Organizatorem spotkania było Towarzystwo Walki z Kalectwem, obchodzące w roku bieżącym piękny jubileusz .51-lecia.

Krzysztof Kosiński, zastępca dyrektora Biura Pełnomocnika, jako jego przedstawiciel, przypomniał o obowiązku ratyfikacji Karty Osoby Niepełnosprawnej i kluczowych kwestiach dotyczących dyskryminacji niepełnosprawnych. Zwrócił uwagę na konieczność szybkiego wdrożenia przepisów antydyskryminacyjnych, w tym upowszechnienia usług publicznych, takich jak prawo medialne czy ustawa o języku migowym. – Chcemy zrobić pierwszy krok, będziemy analizować i monitorować co się dzieje z realizacją tej ustawy, jaka jest dostępność telewizji i transportu kolejowego dla osób niepełnosprawnych, jakie są zasady i sposoby kształcenia, jaka jest generalnie dostępność do edukacji osób niepełnosprawnych – zapewnił.
Dyrektor Kosiński mówiąc o zasadach wsparcia osób niepełnosprawnych na rynku pracy szczególną uwagę zwrócił na pojęcie „wykluczenia” i konieczność nowego zdefiniowania osoby niepełnosprawnej.

Profesor Adam Kurzynowski z SGH, przedstawiciel Społecznej Rady Naukowej TWK w wykładzie pt. „Osoby niepełnosprawne w rozwoju zrównoważonym w Polsce” przypomniał, że tego terminu użyto po raz pierwszy w 1971 r. w Szwecji, jako przeciwstawnego do „rozwoju gospodarczego”. – Wszystkie rządy i samorządy uczestniczą w rozwoju zrównoważonym, który dokonuje się właśnie na płaszczyźnie lokalnej – podkreślił – a ustawa z 1991 r., dotycząca osób niepełnosprawnych dała początek dobrej praktyki wobec nich.

Andrzej Sochaj, zastępca prezesa Zarządu PFRON, omawiając dwadzieścia lat działalności Funduszu w Polsce zwrócił uwagę na cyklicznie powtarzające się zakusy rządzących do jego likwidacji. Przypominał, że na trzy lata przedłużono vacatio legis dla obecnego sposobu funkcjonowania PFRON, co powinny z sukcesem wykorzystać organizacje i instytucje na stworzenie zupełnie nowej ustawy dotyczącej osób niepełnosprawnych, by system był szczelny i jednolity.

Analizie rynku pracy dla osób niepełnosprawnych w świetle zmian wynikających z nowelizacji ustawy o rehabilitacji i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 30.11.2010 r. poświęcił swoje wystąpienie dr Andrzej Barczyński z Politechniki Częstochowskiej. W bardzo interesującym wykładzie zaprezentował dynamikę zmian w liczbie i strukturze zatrudnienia osób niepełnosprawnych na chronionym i otwartym rynku pracy. Wskazując na relacje pomiędzy dofinansowaniem realnym a nominalnym w warunkach prawnych 2011 roku wykazał, że brak zainteresowania zatrudnianiem w warunkach chronionych osób preferowanych przez politykę społeczną, tj. ze znacznym stopniem niepełnosprawności i ze schorzeniami specjalnymi, jest racjonalny z ekonomicznego punktu widzenia. Preferencje te należy zatem zaliczyć do kategorii tzw. pobożnych życzeń, bowiem w ślad za nimi nie idą instrumenty rzeczywistego wsparcia.
Znalazło to też wyraz w końcowych wnioskach wystąpienia dr. Barczyńskiego.
1. Ograniczenia prawne w systemie finansowania w obecnej formie systemu aktywizacji zawodowej niepełnosprawnych działają antymotywacyjnie na zatrudnianie w warunkach chronionych osób niepełnosprawnych, dla których ta forma zatrudnienia powinna być w szczególności otwarta.
2. Zatrudnienie chronione i rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych powinny być realizowane w organizacjach, których misja i cele nie są ukierunkowane na realizację efektów biznesowych (organizacje „non profit”, organizacje pożytku publicznego, stowarzyszenia, fundacje, organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego).
3. Osoby niepełnosprawne, których potrzeby (opieka medyczna i rehabilitacyjna w miejscu pracy) oraz niska jakość i wydajność pracy (15-20 proc. aktualnie zatrudnionych w ZPCh) wymagają zatrudnienia chronionego. Pozostałe (z ograniczonym wsparciem finansowym i ograniczonymi wymaganiami wobec pracodawców) – na otwartym rynku pracy.

„Czy program doradztwa zawodowego i szkolenia osób niepełnosprawnych jest wydolny” – zastanawiał się prof. Janusz Kirenko z UMCS w Lublinie, przedstawiciel Społecznej Rady Naukowej TWK, w wykładzie przedstawionym w zastępstwie przez inż. Józefa Góralczyka, eksperta TWK. On sam zabrał głos na temat aktualnej sytuacji zaopatrzenia ortopedycznego osób niepełnosprawnych w Polsce.
– Reprezentujemy i realizujemy potrzeby środowiska osób niepełnosprawnych od 2004 r. Zrzeszamy 45 organizacji pacjenckich i dążymy do stworzenia warunków do pełnego i aktywnego życia osobom niepełnosprawnym.
Zastanawiając się nad przyczynami wadliwego zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze prelegent podkreślił, m.in.:
– brak konsultacji społecznych przy tworzeniu nowych rozwiązań,
– brak zmian limitów kwot refundacji przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych,
– bardzo skomplikowany system zlecania oraz rozliczenia przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych,
– niekonstytucyjne zapisy rozporządzenia,
– brak dobrej woli ustawodawcy przy ustalaniu czytelnych zasad zapisów rozporządzenia,
– brak jakichkolwiek zmian uwzględniających stały postęp technologiczny nowo wprowadzonych wyrobów,
– wprowadzenie przez niektóre oddziały NFZ kolejek osób oczekujących na przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,
– zbyt niskie środki w centralnym budżecie NFZ w danym roku przeznaczone na zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.

O problemach życia i zatrudnienia niewidomych mówiła przedstawicielka PZN w imieniu Anny Woźniak-Szymańskiej, prezes Zarządu PZN. Projekty, w których uczestniczy PZN pozwoliły opracować i wydać ulotki i broszury dla poszukujących pracy i dla pracodawców. – W dalszej perspektywie – tłumaczyła prelegentka – trzeba prowadzić monitoring aktywizacji osób niewidomych i słabowidzących osiąganej przede wszystkim przez zatrudnienie wspomagane. Powstanie systemu wspomaganego wymaga jednak wypracowania całościowego modelu zatrudnienia wspomaganego w Polsce i wdrożenia tej formy na stałe.

– Biedny chciałby zostać bogatym, tak jak chory wyzdrowieć – o znaczeniu i dostępności fizjoterapii w szczególnych rodzajach niepełnosprawności mówiła przedstawicielka dr. Marka Kilijańskiego, prezesa Zarządu Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii – autora wykładu. Co to jest rehabilitacja, na jaką pomoc może liczyć pacjent, jaki jest średni czas oczekiwania na zabiegi, jakie się stosuje sposoby i wybiegi na pomoc medyczną „poza kolejką” – te i wiele innych pytań znalazły odpowiedź w prezentowanej przez nią charakterystyce opieki i świadczeń rehabilitacyjnych pacjenta XXI wieku w Polsce.

Drugi dzień konferencji to przede wszystkim wystąpienie prezesa Zarządu TWK Henryka Waszkowskiego z referatem nt. „Sytuacji organizacji III sektora w Polsce w realizacji zadań na rzecz osób niepełnosprawnych”, w którym zwrócił m.in. uwagę na fakt, że w Polsce istnieje ok. 6 tys. organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych, z których połowa nie działa, ale nie zostałą wykreślona! – Około 1/3 to członkowie wirtualni – stwierdził prezes Waszkowski. – Po 1989 r. organizacje pozarządowe stały się ważnym elementem zdecentralizowanego państwa. W 2010 r. znowelizowano ustawę dotycząca osób niepełnosprawnych, zaostrzono wymogi i sankcje – np. organizacjom wydłużono do 2 lat staż, by mogły skorzystać z SODiR, otrzymywać 1 proc. etc. Za dużo środków właśnie z 1 proc. skupiają wielkie organizacje ze szkodą dla mniejszych. Trzeba to skorygować – apelował prezes. Podjął również temat bardzo „gorący”, dotyczący tzw. kont indywidualnych w koncie organizacji. Potrzebne są klarowne rozwiązania, pozwalające w sposób jasny kierować wpływy w określonej części na subkonta, by w pierwszym rzędzie zabezpieczyć indywidualne potrzeby, ale reszta środków winna być przeznaczona na określone działania rehabilitacyjne i statutowe danej organizacji.
Dla organizacji pozarządowych znaczącymi problemami są wkład własny i wkład finansowy – to jest ok. 20 proc.! Skąd organizacja może pozyskać takie środki? – pytał retorycznie prezes TWK. – W Polsce organizacje non profit nie mają takich możliwości. Kredyt to jest dla nich zabójstwo ze względu na koszty jego obsługi – tłumaczył.
Następnie wyliczył szereg innych „bolączek”, m.in.:
– zbyt krótki czas na złożenie wniosku od daty ogłoszenia przez PFRON konkursu,
– środki finansowe z PFORN dla organizacji – beneficjentów konkursów – wpływają w czerwcu lub lipcu, a działalność prowadzona jest przecież od początku roku. Nigdy też nie wiadomo czy tych środków wystarczy, bo nie wiadomo również ile ich „obcięto”.

O tym, że ich nie wystarcza np. na kompleksowe leczenie osób głuchych – w tym na warsztaty i turnusy – mówiła Kajetana Maciejska-Roczan, prezes Zarządu Polskiego Związku Głuchych. Przypomniała, że PZG w 1964 r. rozpoczął wielki program kształcenia i intensywną akcję nauczania przede wszystkim języka migowego, również nauczycieli. W 1985 r. MEN uznało język migowy jako pomocniczy w nauczaniu dzieci niesłyszących. – Zadaniem państwa jest kształcenie tłumaczy języka migowego na wysokim poziomie – postulowała prezes Maciejska-Roczan. Po przedstawieniu historii PZG i scharakteryzowaniu działalności ośrodków prowadzących leczenie i rehabilitację osób z dysfunkcją słuchu zakończyła dramatycznym stwierdzeniem: – Zbyt mała ilość środków uniemożliwiła nam szerszą działalność. Taka piękna i niezbędna działalność PZG musi upaść? Kto ją przejmie…?

Konferencję wzbogaciły wystąpienia indywidualne jej uczestników, prezentacja działań Oddziału TWK w Koninie, Klubów Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych TWK i prezentacja Carrefour Polska opowiadająca o dobrych doświadczeniach firmy w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych.

Wśród postulatów zgłoszonych przez uczestników konferencji znalazł się m.in. wniosek Miry Urbaniak, dziennikarki, żeglarki i turystyki o nowoczesne legitymacje osoby niepełnosprawnej, spełniające unijne wymogi. Na podstawie bowiem aktualnych osoba niepełnosprawna z Polski nie uzyska żadnych zniżek i ułatwień poza granicami kraju.
Następne wnioski to postulaty uzasadniające konieczność wprowadzenia zmian w systemie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Danuta Stępień, sekretarz Zarządu Głównego PZG, jako przedstawiciel organizacji, zgłosiła formalny wniosek zamykający konferencję: o natychmiastową zmianę procedur dla organizacji pozarządowych, co miałoby dotyczyć wniosków, które będą składane do PFRON na rok przyszły

Zobacz galerię…

Iwona Kucharska
fot. Ryszard Rzebko

Udostępnij

Zachęcamy do zapisania się do Newslettera

Przeczytaj również