Śląski Festiwal Nauki to wizytówka Śląska na mapie wydarzeń naukowych w Polsce. Organizowane w Międzynarodowym Centrum Kongresowym wydarzenie sprowadza do Katowic mnóstwo osób zainteresowanych najnowszymi odkryciami w dziedzinie nauki. Misją imprezy jest jednak nie tylko prezentacja intrygujących nowinek, ale także zwrócenie uwagi na naukowe możliwości radzenia sobie z obecnymi problemami.
Jak streszcza główny cel Śląskiego Festiwalu Nauki prof. dr hab. Ryszard Koziołek, dyrektor generalny przedsięwzięcia: „Chcemy, aby kilkadziesiąt tysięcy uczestników festiwalu dzięki nauce zobaczyło rzeczywisty świat oraz poznało naukowe sposoby uczynienia go lepszym”.
„Głusza” to nietypowy projekt badawczo-naukowo-wystawienniczy. Pomysłodawcy od 2017 roku pracowali w wielojęzycznym środowisku osób słyszących i osób Głuchych, zbierając i opracowując materiały dotyczące komunikacji, nowych technologii i sytuacji osób Głuchych jako emigrantów we własnym kraju. Efektem kilku lat wspólnej pracy jest m. in. pierwsza w Europie, innowacyjna pod względem językowym i multimedialnym wystawa „Głusza” oraz działania jej towarzyszące. Wystawa ta po raz pierwszy była obecna na VI Śląskim Festiwalu Nauki w Katowicach.
Zaprezentowano jej fragmenty na stanowiskach pokazowych w dniach 4-5 grudnia pod hasłami: Co łączy ludzi z rybami? Jakie kształty mają dźwięki? W jaki sposób je obserwować? Czy układają się w określone wzory? Pokazano instalację artystyczną „Obserwatorium przestrzeni dźwiękowej”. To miejsce otwiera ludzi na nowe doświadczenie z obrazem i głosem, zaskakuje wizualnym efektem i związkiem z fizycznym zjawiskiem figur Chladniego. Są to regularne figury tworzone przez drobinki materiału stałego (np. piasek, sól lub opiłki korka) na drgającej sprężystej płytce.
Spotkanie z autorami to była okazja do rozmowy o nowych mediach, eksperymentach wizualnych na pograniczu obrazów i dźwięków. Kolejne stanowisko pod nazwą „Gdybyś migał językami Głuchych” odpowiadało na pytania: Czym są języki migowe, a czym systemy językowo-migowe? W jaki sposób zapisać układy dłoni, mimikę i ruch ciała? Jak badać języki przestrzenno-wizualne? Pokazywano różnice między sztucznymi językami, kodami, a naturalnymi językami wizualno-przestrzennymi, do których zaliczamy narodowe języki migowe.
I ostatnie stanowisko To Tekst wizualny. Opowiadano tam o historii formy graficznej słowa. Artyści, pisarze, typografowie, miłośnicy awangardy i artystycznych hybryd eksperymentują na pograniczu plastyki i literatury. Historia tekstu wizualnego ma też nowy, mniej znany obszar, związany z kreatywnym wykorzystaniem języków migowych. Stanowisko pokazowe dotyczyło eksperymentalnych form zapisu i projektów publikacji. Zagadnienia związane są z nowatorskimi publikacjami zaprojektowanymi dla potrzeb wystawy „Głusza”.
Prelekcje 4 grudnia odbywały się pod nazwami: Czy dźwięki mają kształty? Zamigaj i zapisz. Jak stworzyć ciekawą aplikację? Maluj migiem. Projektowanie włączające oraz Hybrydy, patografia, tekst.
Co to jest tekst? Słowo pochodzi od łacińskiego „textus” oznaczającego tkaninę. Jak różne mogą być teksty? To jak piszemy, czytamy, co rozumiemy jest związane z naszą kulturą, różnorodnością doświadczeń, a także ograniczeniami, które czasem narzuca nam ciało. Tekst może być obrazem, rozsypanką, grą, można go dotknąć, posłuchać, zobaczyć. Rodzajów tekstów jest tyle ile różnorodnych i nietypowych tkanin. Można eksperymentować ze słowem, znakiem i tekstem. Nasz język i teksty zmieniają się w zależności od używanych przez nas zmysłów i struktur języka. Możliwość tworzenia tekstów to prawdziwe bogactwo i świetna zabawa.
5 grudnia poprowadzono warsztaty dla szkół: Sztuka komunikacji czyli pokazanie w jaki sposób osoby niewidome poznają dzieła malarskie i jak opisują krajobraz oraz Kultura i sztuka Głuchych, ponieważ głusi najlepiej opowiadają o sztuce Głuchych. Opowiadano o m.in. o bardzo ciekawym nurcie sztuki Art Deaf, który narodził się w USA jako przejaw walki Głuchych o prawo do tożsamości językowej i równości w społeczeństwie słyszących. Prelekcja ta była na pewno ciekawym doświadczeniem zarówno dla Głuchych jak i „Słyszaków”. Wykład odbywał się w polskim języku migowym z tłumaczeniem na polski język foniczny.
6. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE zorganizowały: Uniwersytet Śląski w Katowicach (lider i pomysłodawca przedsięwzięcia), Miasto Katowice (miasto gospodarz wydarzenia), Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia i Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego (współgospodarze), a także Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Politechnika Częstochowska, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej oraz Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach.
Tekst i fot. Ewa Maj
Data publikacji: 06.12.2022 r.
