NIK: brak narządzi rozwiązywania problemów osób z chorobą Alzheimera

„Osoby z chorobą Alzheimera nie napotykają formalnych przeszkód w dostępie do badań diagnostycznych oraz leczenia (ze strony służby zdrowia) i opieki (ze strony pomocy społecznej). Jednak skuteczność i efektywność tych rozwiązań budzi bardzo poważne zastrzeżenia” – uważa NIK.
Według NIK pacjenci z alzheimerem wymagają zindywidualizowanego podejścia, zaś istniejące rozwiązania nie są nastawione na wczesne wykrycie zagrożenia chorobą, brakuje np. badań przesiewowych dla osób w wieku senioralnym, ale także mechanizmów dających możliwość szybkiej diagnozy, a potem podjęcia wielospecjalistycznego leczenia i rehabilitacji na wczesnym etapie rozwoju choroby.

Wiceminister zdrowia Zbigniew Król mówił podczas zorganizowanego w NIK panelu ekspertów, że alzheimer nie ma w dalszym ciągu udowodnionej etiologii, jego przyczyna jest nieznana, a proces leczenia trudny. Jego zdaniem, robienie badań przesiewowych w nieokreślonej w grupie ryzyka populacji jest nieuprawnione. Dodał, że Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji poproszona o wskazanie rekomendacji, nie znalazła danych, które by predestynowały do podjęcia takiego działania.

NIK sygnalizuje, że liczba chorych na alzheimera rośnie i szacuje, że w Polsce może to już być nawet pół miliona osób. „Do 2050 roku liczba ta – według różnych szacunków – wzrośnie nawet czterokrotnie” – podała Izba. NIK uważa, że ani minister zdrowia ani minister rodziny nie mają rzetelnych informacji na temat skali zjawiska, liczby chorych, ani kosztów leczenia i opieki.

– Mamy wiedzę na temat tego, ile wydaje NFZ na opiekę nad osobami z alzheimerem – odpowiedział Król. Jak mówił, koszty leków dotyczą konkretnych molekuł, a nie rozpoznań. Odnosząc się do braku danych dot. nakładów prywatnych powiedział, że resort nie jest uprawniony do zbierania danych dot. wydatków spoza NFZ i programów, finansowanych ze środków publicznych.

Król przypomniał, że w przeszłości realizowano program POLSENIOR, w którym badano osoby w wieku podeszłym i poinformował o trwających pracach dotyczących jego kolejnej edycji. – Wyłoniliśmy już oferenta, dyskutujemy nad umową i sfinansowaniem z Ministerstwem Finansów, by takie badanie powtórzyć – powiedział. Dane – jak zastrzegł – dotyczą różnych zaburzeń otępiennych.

NIK wskazała w raporcie, że lekarze podstawowej opieki zdrowotnej (m.in. lekarze rodzinni) generalnie nie oceniają stanu funkcji poznawczych pacjentów w wieku senioralnym. Ustalenia kontroli wskazują, że zaledwie 3 proc. Polaków w wieku 60+ miało badaną pamięć przez lekarza rodzinnego z jego własnej inicjatywy.

Izba podała, że poza jednostkowymi przypadkami, w dokumentacji pacjentów w wieku senioralnym nie zamieszczono w wywiadzie lekarskim zapisów dotyczących stanu funkcji poznawczych czy ewentualnych symptomów wskazujących na ryzyko zmian neurodegeneracyjnych, uzasadniających skierowanie pacjentów do dalszej szczegółowej i specjalistycznej diagnostyki. Informacje w tym zakresie pozyskiwano jedynie w sytuacji, gdy zgłaszali je sami podopieczni lub członkowie ich rodzin. Obowiązek wdrożenia procedury oceny geriatrycznej został nałożony przez ministra zdrowia tylko na szpitale i od połowy 2016 r.

NIK wnioskuje o podjęcie przez resort zdrowia, w ścisłej współpracy z resortem rodzinyj działań, mających na celu: wypracowanie i wdrożenie rozwiązań pozwalających na skuteczne rozwiązywanie problemów zdrowotnych i opiekuńczych osób z chorobą Alzheimera.

– Współpracujemy z Ministerstwem Rodziny Pracy i Polityki Społecznej w opracowaniu określonego systemu opieki – zapewnił wiceminister zdrowia. Dodał, że MZ skoncentrowane jest na kierowaniu określonych usług medycznych, a MRPiPS odpowiada m.in. za finansowanie świadczeń opiekunów społecznych.

Kontrola NIK dotyczyła lat 2014 i 2015; przeprowadzono ją w MZ i MRPiPS, pięciu urzędach wojewódzkich, pięciu urzędach marszałkowskich, pięciu zakładach opiekuńczo-leczniczych w ramach opieki długoterminowej, pięciu placówkach POZ, pięciu dziennych placówkach opieki społecznej i pięciu organizacjach pozarządowych.

Choroba Alzheimera to schorzenie o charakterze neurodegeneracyjnym. Choroba prowadzi do zaniku części struktur mózgowych. Skutkuje to utratą pamięci, mowy, zdolności rozumienia i oceny sytuacji, umiejętności liczenia. Chory staje się coraz mniej samodzielny, a w zaawansowanym stadium choroby staje się całkowicie zależny od wsparcia innych osób. Dostępne formy oddziaływania, np. farmakoterapia i terapia psychospołeczna, umożliwiają jedynie spowolnienie objawów choroby i złagodzenie jej przebiegu. (PAP)

ktl/ bos/, oprac. kat

Data publikacji: 17.05.2017 r.