Krajowa Rada Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych (KRAZON) jest funkcjonującym od ponad 10 lat forum współdziałania wszystkich organizacji pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, organizacji związków zawodowych i kluczowych organizacji działających na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych (wykaz organizacji na końcu w podpisie opinii).
Zrzeszone w KRAZON organizacje pracodawców skupiają przedsiębiorstwa działające w różnych formach organizacyjno-prawnych (prywatne, spółdzielcze, spółki prawa handlowego) i zatrudniające osoby niepełnosprawne zarówno na chronionym, jak i na otwartym rynku pracy – w sumie ok. 1500 firm zatrudniających ok. 160 000 niepełnosprawnych pracowników.
Organizacje związków zawodowych zrzeszonych w KRAZON skupiają zakładowe organizacje związkowe działające w ponad 500 przedsiębiorstwach zatrudniających osoby niepełnosprawne.
Zrzeszone w KRAZON organizacje działające na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych świadczą różne usługi na rynku pracy osób niepełnosprawnych, w tym poradnictwo zawodowe, psychologiczne, pośrednictwo pracy, promocję zatrudniania niepełnosprawnych adresowaną do wszystkich pracodawców, realizują projekty finansowane z funduszy unijnych na rzecz aktywizacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych – w sumie obsługują rocznie ok. … osób niepełnosprawnych.
Część organizacji członkowskich KRAZON zrzeszona jest w strukturach europejskich organizacji pozarządowych, w szczególności w Workability Europe (WE) – organizacji skupiającej ponad 40 narodowych podmiotów (z niemal wszystkich krajów Unii Europejskiej) działających w obszarze promocji i organizacji zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Organizacja WE jest jedną z organizacji afiliowanych przy Komisji Europejskiej jako upoważniona do konsultowania projektów aktów prawnych wydawanych przez Komisję w zakresie polityki społecznej i polityki konkurencji.
Uwzględniając połączone doświadczenia wszystkich wymienionych wyżej organizacji zrzeszonych w KRAZON przedstawiamy poniżej opinię do projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (projekt z dnia 29 lipca 2008 r.; opublikowany w Biuletynie Informacji Publicznej MIPS w dniu 4 sierpnia 2008 r.) przedstawia poniżej swoją opinię do projektu. Opinia ta wyraża wspólne stanowisko organizacji członkowskich KRAZON i oparta jest na wypracowanym przez te organizacje konsensusie w kluczowych kwestiach dotyczących projektu ustawy nowelizującej.
Krajowa Rada Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych, po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (projekt z dnia 29 lipca 2008 r.), zwanej dalej ustawą, stwierdza, że zaproponowany w projekcie ustawy zakres zmian w systemie finansowego wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych nie znajduje uzasadnienia w Rozporządzeniu KE nr 800/2008. Uważamy, że Rozporządzenie w żadnej mierze nie narzuca krajom członkowskim kształtu konkretnych rozwiązań w zakresie systemów rehabilitacji zawodowej i społecznej.
Jedyne ograniczenia wynikające, naszym zdaniem, z Rozporządzenia KE to:
– maksymalny poziom subsydium płacowego (75% wynagrodzenia wraz z obowiązkowymi składkami),
– maksymalny poziom rekompensaty dodatkowych kosztów (nie może przekraczać 100% kosztów kwalifikowalnych),
– ściśle określony katalog dodatkowych kosztów (kwalifikowanych).
Jednocześnie uważamy, że Rozporządzenie KE w żaden sposób nie narzuca:
– konieczności obniżenia pomocy publicznej dla zakładów pracy chronionej przy pozostawionym bez zmian zakresie obowiązków (w szczególności wobec jednoczesnego wzrostu wsparcia finansowego dla zakładów otwartego rynku pracy, co prowadzi sprzecznego z Konstytucją RP nierównego traktowania podmiotów),
– usytuowania pomocy na rekompensatę dodatkowych kosztów na poziomie samorządu terytorialnego (w szczególności powiatowego),
– odejścia od dofinansowania zatrudnienia osób pracujących więcej niż u jednego pracodawcy,
– konieczności likwidacji przekazywania nadwyżki dofinansowania do wynagrodzeń ponad realne wynagrodzenie na zakładowy fundusz rehabilitacji (ZFRON),
– likwidacji refundacji składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników, jako odrębnego instrumentu wsparcia,
– ograniczenia rekompensaty dodatkowych kosztów tylko do nowych pracowników (propozycja w projekcie ustawy jest sprzeczna z art. 8 ust. 5 akapit 1. Rozporządzenia KE nr 800/2008.
W świetle powyższego, pomimo deklaracji autorów projektu, że naczelną intencją proponowanych zmian jest konieczność dostosowania polskich rozwiązań do przepisów Unii Europejskiej, szczerość tej intencji budzi poważne wątpliwości.
W poglądzie tym umacnia nas fakt, że w uzasadnieniu do projektu ustawy przewiduje się oszczędności dla budżetu państwa i PFRON w łącznej wysokości ok. 850 mln zł przy jednoczesnej akceptacji spadku zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zakładach pracy chronionej. Poważne zastrzeżenia budzi przy tym brak jakichkolwiek symulacji wpływu proponowanych zmian na działalność zakładów pracy chronionej – na ich sytuację ekonomiczną i stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych. W naszej ocenie powoduje to, iż opiniowany projekt zmian w ustawie znacznie wykracza poza to, co konieczne, przy czym jawnie stoi w sprzeczności z celami Strategii Lizbońskiej, do której brak jakiegokolwiek odniesienia w części uzasadnienia dotyczącej oceny skutków regulacji. Zakres proponowanych w projekcie ustawy zmian odbieramy zatem jako wyraz decyzji natury politycznej, wynikających z nieznanych nam założeń i kierunków polityki społecznej państwa wobec osób niepełnosprawnych w Polsce.
Największym zagrożeniem dla rynku pracy osób niepełnosprawnych, wynikającym z przedmiotowego projektu ustawy, jest niezwykle krótki czas na jej uchwalenie i wdrożenie w życie, co wynika z przyjętego terminu wejścia w życie nowelizacji (1 stycznia 2009 r.). Brak wystarczającego czasu na konsultacje społeczne, w szczególności z pracodawcami osób niepełnosprawnych, przed skierowaniem projektu do prac sejmowych uniemożliwia pełną analizę wpływu proponowanych zmian na podmioty zatrudniające osoby niepełnosprawne, a w konsekwencji poziom zatrudnienia tych osób. Ponadto, tempo prac nad ustawą, naszym zdaniem, praktycznie wyklucza odpowiedni ich poziom zarówno pod względem merytorycznym, jak i jakości uchwalanego prawa.
Należy również zauważyć, że w związku z wejściem ustawy w życie od 1 stycznia 2008 r. dopiero po tej dacie zaistnieje podstawa do wydania nowych aktów wykonawczych, co spowoduje, że pomoc udzielana pracodawcom nie zachowa ciągłości i będzie udzielana ponownie dopiero po opublikowaniu aktów wykonawczych.
Z góry należy także przewidzieć skierowanie przez organizacje pracodawców osób niepełnosprawnych uchwalonej ustawy do Trybunału konstytucyjnego, jeśli jej opublikowanie w Dzienniku Ustaw nastąpi po 30 września 2008 r. lub jeśli ustawa nie będzie przewidywała co najmniej 3-miesięcznego vacatio legis. Opinia ta wynika z faktu, iż Trybunał Konstytucyjny już raz orzekł, że w przypadku zmian istotnie wpływających na ekonomiczne warunki funkcjonowania zakładów pracy chronionej, w szczególności jeśli następuje pogorszenie tych warunków, pracodawcy muszą mieć zapewniony stosowny okres umożliwiający im dostosowanie się do tych zmian, w tym na ewentualne rozwiązanie stosunku pracy z pracownikami. Uznanie ustawy w tym zakresie za niekonstytucyjną wprowadzi potężny chaos i narazi skarb państwa na straty, a także zwiększy niechęć pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych.
Powyższe wskazuje, że niezbędne jest stosowne wydłużenie okresu obowiązywania obecnych przepisów celem spokojnego i merytorycznego wypracowania projektu niezbędnych zmian dostosowawczych. Ma to szczególne znaczenie w świetle zapowiadanych przez Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych kolejnych radykalnych zmian systemowych od stycznia 2010 r. m.in. w związku z planowanym przyjęciem tzw. ustawy antydyskryminacyjnej. W tej sytuacji wprowadzanie jakichkolwiek istotnych zmian systemowych staje się nieuzasadnione zarówno z punktu widzenia nieracjonalnego wydatkowania środków publicznych na coroczne wdrażanie nowych rozwiązań (koszty PFRON, budżetu państwa i po stronie pracodawców), jak i niekorzystnego wpływu kolejnej destabilizacji systemu prawnego na poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych (zwłaszcza, że skutków tych w uzasadnieniu nie oszacowano).
Uwzględniając powyższe, Krajowa Rada Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych postuluje o podjęcie przez Rząd RP następujących działań:
1. Wystąpienie Rządu RP do Komisji Europejskiej o przyznanie Polsce rocznego okresu adaptacyjnego tak, żeby ewentualne nowe rozwiązania mogły wejść w życie w Polsce dopiero od 1 stycznia 2010 r.. Wniosek taki można, naszym zdaniem, uzasadnić przede wszystkim brakiem odpowiedniego czasu na implementację Rozporządzenia KR w polskich warunkach (wymogi konstytucyjne, zbyt duży zakres zmian w stosunku do czasu na poprawny proces legislacyjny, zbyt krótki czas na dostosowanie się pracodawców do tak radykalnych zmian, a w konsekwencji zbyt duże ryzyko negatywnych skutków dla poziomu zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Polsce.
2. Alternatywnym rozwiązaniem, za którym bardziej zdecydowanie się opowiadamy, jest wystąpienie Rządu RP o notyfikację rozwiązań zawartych w obecnej ustawie na okres co najmniej do końca 2009 r.. Potrzebę notyfikacji można stosunkowo łatwo uzasadnić (przede wszystkim w oparciu o prognozę negatywnego wpływu nowych przepisów na poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Polsce, który i tak jest dziś bardzo niski w porównaniu z innymi krajami członkowskimi). Proces notyfikacji ma szansę sprawnego przebiegu ze względu na fakt, że obecne rozwiązania w Polsce zostały uznane przez Komisję Europejską za zgodne z Rozporządzeniem KE nr 2204/2002. Obecne rozwiązania są już Komisji znane co zwiększa szanse na bardzo sprawny przebieg procedury notyfikacyjnej. Ponadto, z analizy komunikatów Komisji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wynika, że notyfikacja programu pomocowego nie jest w Unii Europejskiej niczym nadzwyczajnym i dość powszechnie akceptowanym.
Czas uzyskany w ten sposób mógłby zostać wykorzystany na szerokie konsultacje społeczne (debatę publiczna) w sprawie przyszłości polskiego systemu aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, w szczególności w powiązaniu z planowanym wdrożeniem ustawy antydyskryminacyjnej, a przede wszystkim zapewnienie pracodawcom odpowiedniego vacatio legis na przystosowanie się do nowych rozwiązań systemowych. W przeciwnym wypadku, w 2009 r. będziemy mieli do czynienia z szeregiem negatywnych zjawisk na rynku pracy osób niepełnosprawnych.
Na podstawie przeprowadzonych analiz skutków ekonomiczno-finansowych wdrożenia projektu ustawy stwierdzamy, że proponowane w projekcie zmiany doprowadzą do ekonomicznego wyniszczenia zakładów pracy chronionej, a w konsekwencji do likwidacji na chronionym rynku pracy tysięcy miejsc pracy osób niepełnosprawnych, w szczególności tych najciężej poszkodowanych.
Powyższe wynika z następujących wyników symulacji:
– w wyniku wprowadzenia nowych progów dofinansowania do wynagrodzeń poziom tego dofinansowania w przeliczeniu na 1 pracownika zmniejszy się w ZPCh o 15 – 60%, w zależności od stopnia niepełnosprawności i wysokości wynagrodzenia pracownika,
– likwidacja przekazywania tzw. „nadwyżki SOD” na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) ograniczy drastycznie możliwość realizacji indywidualnych programów rehabilitacji (IPR), a w konsekwencji uniemożliwi właściwe prowadzenie przez ZPCh rehabilitacji społecznej, leczniczej i zawodowej niepełnosprawnych pracowników, do czego głównie zakłady te zostały powołane,
– obniżenie poziomu dofinansowania do wynagrodzeń na chronionym rynku pracy, przy jednoczesnym pozostawieniu wielu dodatkowych obowiązków, poza faktem nierównego traktowania podmiotów gospodarczych, oznaczać będzie również radykalne obniżenie konkurencyjności ZPCh i pogorszenie ich sytuacji finansowej ze szkodą dla niepełnosprawnych pracowników,
– ze względów proceduralnych rekompensatę dodatkowych kosztów (art. 42 Rozporządzenia KE nr 800/2008) pracodawcy otrzymają praktycznie dopiero od maja każdego roku; wynika to z procedury uchwalania budżetu państwa; zanim z pracodawcą zostanie zawarta umowa na rekompensatę dodatkowych kosztów, musi zostać uchwalony budżet państwa, a w jego ramach plan finansowy PFRON; następnie PFRON musi przekazać odpowiednie środki do powiatów; z dotychczasowej praktyki wynika, że następuje to na ogół na początku II kwartału; dopiero wtedy powiaty mogłyby podpisać stosowne umowy; oznacza to, że w sposób systematyczny co roku pracodawcy nie będą mogli otrzymywać rekompensaty dodatkowych kosztów w pełnej przewidzianej ustawowo wysokości; pamiętajmy przy tym, że nie chodzi tylko o tworzenie stanowisk pracy czy rozbudowę zakładu (wydatki incydentalne), ale przede wszystkim wydatki permanentnym (koszty transportowe i administracyjne), których nie da się ponosić tylko przez część roku, gdyż wynikają bezpośrednio z samego faktu zatrudniania osób niepełnosprawnych,
– ZPCh nie mogąc z przyczyn ekonomicznych prawidłowo realizować swoich obowiązków ustawowych narażone będą na procesy sądowe z byłymi pracownikami oraz negatywne oceny i kary instytucji kontrolnych (PIP, NIK), ponosząc kolejne straty nie uwzględnione w uzasadnieniu do projektu ustawy,
– zakres przewidzianych w projekcie ustawy zmian spowoduje dla pracodawców konieczność poniesienia wielu dodatkowych kosztów ich wdrożenia (zakup nowego oprogramowania komputerowego, koszty przeszkolenia osób odpowiedzialnych za obsługę procedur pomocy publicznej, koszty restrukturyzacji zatrudnienia, itd.); są to kolejne koszty dla pracodawców nie uwzględnione w uzasadnieniu do projektu ustawy.
Planowane w uzasadnieniu do projektu ustawy oszczędności dla PFRON i budżetu państwa w łącznej wysokości ok. 855 mln zł, m.in. w wyniku odstąpienia d refundacji składki na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników, oraz dodatkowe, trudne do oszacowania, koszty wdrożenia nowych rozwiązań konieczne do poniesienia przez pracodawców pozwalają nam szacować spadek zatrudnienia osób niepełnosprawnych w sektorze ZPCh na przestrzeni całego 2009 r. o ok. 50000 pracowników, tj. o ok. 25% obecnego stanu ich zatrudnienia w tym sektorze. Dla porównania warto zauważyć, że jest to obecny poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych przez pracodawców na otwartym rynku pracy po niemal 4 latach obowiązywania dofinansowania do wynagrodzeń dla tych pracodawców. Nie można przy tym pominąć faktu, że ten stan zatrudnienia (według danych SOD posiadanych przez PFRON) w głównej mierze wynika z „ujawnienia” wcześniejszego zatrudnienia osób niepełnosprawnych w tych zakładach, a nie z rzeczywistego przyrostu zatrudnienia netto (wg danych BAEL za 2003 r. i lata wcześniejsze było to średnio w roku ok. 40-60 tysięcy osób).
W uzasadnieniu do projektu ustawy przyjęto założenie, że pomimo redukcji zatrudnienia osób niepełnosprawnych w ZPCh, wzrośnie ono za to na otwartym rynku pracy. Zdaniem KRAZON jest to błędne założenie, oparte na nieuzasadnionym przekonaniu o możliwości „wchłonięcia” przez otwarty rynek pracy wszystkich osób niepełnosprawnych zwolnionych z ZPCh.
Naszym zdaniem choćby odczuwalny wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy jest nierealny z następujących powodów:
– najciężej poszkodowane osoby niepełnosprawne zwolnione z ZPCh praktycznie nie mają szans na zatrudnienie na otwartym rynku pracy,
– ewentualne zatrudnienie na otwartym rynku pracy części osób niepełnosprawnych zwolnionych z ZPCh, nie przyczyni się per saldo do wzrostu zatrudnienia osób niepełnosprawnych ogółem, gdyż będzie stanowić jedynie przesunięcie zatrudnienia z chronionego do otwartego rynku pracy,
– pomimo planowanego wzrostu poziomu dofinansowania do wynagrodzeń na otwartym rynku pracy nie „przełoży” się on na podjęcie zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne dotychczas bierne zawodowo.
Szerszego komentarza wymaga ostatnia teza. Z doświadczeń zdobytych przez organizacje pozarządowe realizujące w latach 2004-2007 różnorodne projekty w obszarze aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych finansowane z funduszy Unii Europejskiej wynika, że bariery w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych tkwią nie tylko po stronie pracodawców. Realizacja tych projektów ujawniła jednocześnie zjawisko braku odpowiedniej podaży pracy po stronie samych osób niepełnosprawnych. Dziś pracodawcy coraz częściej zgłaszają skargi, że brakuje osób niepełnosprawnych poszukujących pracy, a ci co jej poszukują nie mają właściwych kwalifikacji zawodowych odpowiadających potrzebom rynku pracy.
W tym kontekście, tradycyjne już usilne poszukiwanie w Polsce oszczędności budżetowych na aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych stoi w rażącej sprzeczności z wyzwaniami w obszarze aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych jako jednego z celów Strategii Lizbońskiej. Tego typu oszczędności, w zestawieniu z antyzatrudnieniowym charakterem zmian ustawowych, wykluczają likwidację rzeczywistych barier w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Najważniejsze z tych barier to m.in. nieefektywność działania instytucji rynku pracy w Polsce (szwankuje pośrednictwo pracy w PUP, brak szkoleń motywujących do podejmowania aktywności ekonomicznej, brak profesjonalnego poradnictwa zawodowego), brak posiadania przez osoby niepełnosprawne odpowiedniego wykształcenia i kwalifikacji oczekiwanych na rynku pracy.
Powyższe w praktyce oznacza, że planowany w projekcie ustawy ok. 100% wzrost poziomu dofinansowania do wynagrodzeń dla pracodawców otwartego rynku pracy, spowoduje nie tylko wyłącznie większe wydatki państwa w tym sektorze, ale także ich nieracjonalność ekonomiczną wskutek nieproporcjonalnego wzrostu nakładów przy braku osiągnięcia efektu zachęty do wzrostu zatrudnienia netto. Jest to, naszym zdaniem, sprzeczne z intencjami Rozporządzenia KE nr 800/2008, które przywołane jest w uzasadnieniu do projektu ustawy jako podstawa konieczności wdrożenia proponowanych w projekcie rozwiązań.
Na szczególnie krytyczną ocenę zasługuje fakt, że wyniku wprowadzenia w życie planowanych zmian, osoby niepełnosprawne, które ewentualnie „przejdą” z chronionego do otwartego rynku pracy, pozbawione zostaną tym samym wsparcia w zakresie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej, jakie otrzymywały w ramach zatrudnienia w ZPCh.
Przedstawione powyżej uwagi, a w szczególności przewidywane negatywne skutki ekonomiczno-finansowe dla ZPCh, zagrożenie dalszego funkcjonowania tysięcy miejsc pracy osób niepełnosprawnych, koszty dla budżetu państwa wdrożenia nowego systemu (oprogramowanie systemu komputerowego w PFRON, koszty szkoleń personelu służb samorządowych, nowe etaty w samorządach terytorialnych, itd.), zbyt krótki czas na prawidłowy proces legislacyjny, a także niespójność aktualnego projektu ustawy z Rozporządzeniem KE nr 800/2008 powodują, iż uważamy za konieczne natychmiastowe wstrzymanie dalszych prac nad przedmiotowym projektem.
W przypadku, gdyby pomimo stosownych działań Rządu we współpracy z Komisją Europejską, z jakichś względów notyfikowanie obecnego systemu okazało się niemożliwe, oczekujemy ograniczenia zmian ustawowych do minimum i w taki sposób, który w maksymalnym stopniu umożliwiłby utrzymanie obecnych rozwiązań.
Organizacje zrzeszone w KRAZON przedstawiają zatem poniżej własną propozycję zmian ustawowych, alternatywną wobec opiniowanego projektu, a jednocześnie, naszym zdaniem, zgodną z zapisami Rozporządzenia KE nr 800/2008.
Proponujemy, co następuje:
Subsydium płacowe składa się z dwóch niezależnych składników:
– zryczałtowanego dofinansowania do wynagrodzeń na obecnym poziomie (znaczny – 130%, umiarkowany – 110 %, lekki 50%; w przypadku osób ze szczególnymi schorzeniami obecny podwyższony poziom ryczałtu; dofinansowanie na otwartym rynku pracy – odpowiednio 70% i 90% kwot należnych ZPCh);
– refundacji składek na ubezpieczenia społeczne opłacanych przez pracodawcę w wysokości 75% tych składek (dla otwartego rynku pracy w wysokości 50% tych składek).
Część subsydium płacowego odpowiadająca 75% realnego wynagrodzenia brutto pracownika niepełnosprawnego (bez składki na ubezpieczenia społeczne należnej od pracodawcy) stanowi subsydium płacowe zgodnie z art. 41 Rozporządzenia.
Różnica między wysokością ryczałtu a kwotą 75% wynagrodzenia brutto (bez składki na ubezpieczenia społeczne należnej od pracodawcy) stanowi zryczałtowaną rekompensatę dodatkowych kosztów zgodnie z art. 42 Rozporządzenia.
Podstawą zryczałtowanego dofinansowania jest najniższe wynagrodzenie nie z roku ubiegłego, a z dnia 1 stycznia roku rozliczeniowego (bieżącego).
Pomocy publicznej dla zakładów otwartego rynku pracy przewidzianej w art. 42 Rozporządzenia udzielają samorządy terytorialne.
Przedstawione powyżej propozycje są, naszym zdaniem, w pełni zgodne z Rozporządzeniem KE nr 800/2008 ponieważ:
– intensywność pomocy w formie subsydium płacowego nie przekracza w żadnym przypadku 75% kosztów płacy – zapewnione jest to przez nie przekraczanie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne powyżej 75% ich realnego poziomu oraz obowiązek przekazywania nadwyżki zryczałtowanego dofinansowania do wynagrodzeń ponad 75% realnego wynagrodzenia na ZFRON z przeznaczeniem na pokrycie dodatkowych kosztów zgodnie z art. 42 Rozporządzenia (dopuszczalna pomoc publiczna) lub na indywidualne programy rehabilitacji (nie występuje przysporzenie dla pracodawcy 0 nie jest to zatem pomoc publiczna); w efekcie łączne subsydium płacowe pozostające do swobodnego wykorzystania przez pracodawcę nie przekracza 75% kosztów płacy (jest sumą dwóch składników kosztów płacy, z których każdy jest dofinansowany tylko do wysokości 75%);
– część zryczałtowanego dofinansowania do wynagrodzenia przekraczająca kwotę 75% realnego wynagrodzenia może zostać uznana za dopuszczalną pomoc publiczną pod warunkiem wykazania, że jest to minimalna kwota jaką każdy pracodawca ponosi w związku z samym faktem zatrudniania osób niepełnosprawnych; warto zauważyć, że katalog kosztów dodatkowych przewidzianych w art. 42 Rozporządzenia pokrywa się z obecnym katalogiem kosztów stanowiącym podstawę wyliczenia ryczałtu SOD.
W tym miejscu należy zdecydowanie podkreślić, że przepisy Rozporządzenia KE pozwalają na znacznie wyższy poziom pomocy publicznej niż przez nas proponowany, tj. możliwość refundacji dodatkowych kosztów na podstawie art. 42 Rozporządzenia KE w pełnej ich wysokości (do 100% kosztów kwalifikowanych), o co przecież nie występujemy.
Niezależnie od zgodności z Rozporządzeniem KE nr 800/2008 i ograniczonych, według naszej propozycji, oczekiwań co do wysokości pomocy publicznej, zaproponowane przez KRAZON rozwiązanie ma następujące zalety:
– zmniejsza straty zakładów pracy chronionej w związku z wdrożeniem nowych przepisów unijnych,
– mimo wszystko powoduje wzrost kwot dofinansowania również na otwartym rynku pracy (w zakresie refundacji składki na ubezpieczenia społeczne),
– zachowuje dotychczasowe limity zryczałtowanego dofinansowania do wynagrodzeń (nie trzeba radykalnie przebudowywać ustawy),
– nie likwiduje jednego z ważnych źródeł finansowania ZFRON,
– umożliwia kontynuację indywidualnych programów rehabilitacji,
– umożliwia wykorzystanie pomocy zgodnej z art. 42 Rozporządzenia w sposób elastyczny i zgodny z indywidualnymi potrzebami pracodawców,
– pozwala uniknąć dodatkowych procedur ubiegania się o rekompensatę dodatkowych kosztów (pośrednictwo powiatów staje się zbędne),
– pozwala zrezygnować z rozliczania podwyższonych kosztów (stosowanego przez ok. 22% ZPCh); pozostaje kwestia rozliczania poniesionych dodatkowych kosztów, ale tego typu rozliczenia w ramach ZFRON są przez pracodawców dobrze opanowane i nie powinny przysparzać nadmiernych kłopotów,
– ułatwia kontrolę PFRON i NIK nad prawidłowością wykorzystania przyznanej pomocy poprzez wyeliminowanie dodatkowego podmiotu podlegającego kontroli, jakim byłby w tym zakresie samorząd powiatowy,
– nie ogranicza stosowania innych dotychczasowych form finansowego wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych (ze środków PFRON w ramach zadań realizowanych przez samorząd wojewódzki i powiatowy); wręcz przeciwnie – zwiększają uprawnienia samorządów terytorialnych o prawo udzielania pomocy publicznej dla zakładów na otwartym rynku pracy na podstawie art. 42 Rozporządzenia KE nr 800/2008.
Uwzględniając przedstawione powyżej argumenty, wnioski i propozycje, Krajowa Rada Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych wnosi o odstąpienie od jakichkolwiek innych zmian w ustawie o rehabilitacji do czasu wypracowania przez Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, wspólnie z organizacjami pracodawców i organizacjami osób niepełnosprawnych, założeń do ewentualnych nowych kompleksowych rozwiązań w obszarze aktywizacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, w tym ewentualnego projektu tzw. ustawy antydyskryminacyjnej.
Przewodniczący KRAZON
Włodzimierz Sobczak
Członkowie KRAZON
1. Dolnośląski Spółdzielczy Związek Rewizyjny – Jan Tomczak, Prezes Zarządu
2. Federacja Związków Zawodowych Osób Niepełnosprawnych i Pracowników ZPCh –
Tadeusz Członka, Przewodniczący
3. Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna – Włodzimierz Sobczak, Prezes Izby
4. Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Inwalidów i Spółdzielni Niewidomych – Jerzy Szreter, Prezes Zarządu
5. Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych – Jan Zając, Prezes Zarządu
6. Porozumienie Branżowe – Związek Pracodawców w Chorzowie – Krzysztof Pasternak, Przewodniczący
7. Stowarzyszenie „Niepełnosprawni dla środowiska – EKON” – Marek Łukomski, Prezes
8. Stowarzyszenie Organizatorów Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych „OZON” – Narcyz Janas, Przewodniczący
