Dwie trzecie polskich psychiatrów zaleca pacjentom kontakt ze środowiskiem naturalnym

Dwie trzecie badanych w naszym kraju psychiatrów zaleca swoim pacjentom kontakt ze środowiskiem naturalnym – wynika z pierwszych tego rodzaju badań, opublikowanych na łamach pisma „Psychiatria Spersonalizowana”. Tylko co dziesiąty specjalista tego nie robi.

Autorami nowatorskiego badania są psychiatra i psychoterapeuta prof. Sławomir Murawiec, ornitolog z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu prof. Piotr Tryjanowski, psychiatra z Białegostoku dr Katarzyna Simonienko (autorka książki „Nerwy w las”) oraz kierownik Kliniki Psychiatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Agata Szulc.

Prof. Murawiec poinformował PAP, że badanie miało wykazać, jakie jest nastawienie psychiatrów polskich do interwencji opartych na kontakcie z naturą. „Tekst ma szacowne grono autorów i jest nowatorski, nikt tego w Polsce dotychczas nie badał” – zaznaczył.

Podczas trzech konferencji psychiatrycznych, które w pierwszym kwartale 2025 r. odbyły się w Warszawie, Wrocławiu oraz Białowieży, przeprowadzono ankietę wśród 193 psychiatrów (tylu wypełniło i udostępniło ankietę). Badanie wykazało, że dwie trzecie psychiatrów (63,2 proc.) w naszym kraju zaleca dość często, często i bardzo często kontakt ze środowiskiem naturalnym swoim pacjentom. Nigdy nie zalecał takiego kontaktu zaledwie co dziesiąty ankietowany (9,3 proc.).

Respondenci najczęściej zalecali spacery w środowisku naturalnym (88,5 proc.) lub wyjazd, którego celem było przebywanie w takim środowisku (60,7 proc.). Kąpiele leśne były sugerowane przez 23 proc. badanych psychiatrów, a inne formy terapii leśnej – przez 15,1 proc.

Ankietowani psychiatrzy uważali w większości, że kontakt ze środowiskiem naturalnym może pozytywnie wpływać na zdrowie psychiczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi, jak i bez takich zaburzeń (60,1 proc.). Połowa badanych skłonna była widzieć w tego typu interwencjach metodę poprawy samopoczucia przydatną także dla nich samych (47,2 proc.).

Zdaniem 37,5 proc. ankietowanych kontakt z naturą ma znaczenie profilaktyczne wobec zaburzeń zdrowia psychicznego. Jednak większość uznała, że kontakt ze środowiskiem naturalnym może być metodą wspierającą leczenie zaburzeń psychicznych, jeśli takie występują u danej osoby (72,4 proc.).

Z ankiety wynika też, że wśród specjalistów psychiatrii kobiety wyraźnie częściej deklarowały, że zalecają kontakt ze środowiskiem naturalnym bardzo często. Natomiast mężczyźni istotnie częściej deklarowali, że zalecali taki kontakt jedynie sporadycznie.

Bardzo ważne jest jak długo w zawodzie pracuje dany specjalista. Ekoterapię częściej zalecają psychiatrzy z dłuższym, co najmniej dziesięcioletnim stażem pracy. Z kolei ci o stażu pracy poniżej 5 lat istotnie częściej deklarowały, że w ogóle nie zalecali takiego kontaktu. Częściej postępowali tak również specjaliści zatrudnieni w prywatnych gabinetach lub ośrodkach.

Psychiatrzy przyznali, że na ogół nie mieli kłopotów z dostępem do informacji medycznych i naukowych dotyczących ekoterapii. Deklarowali, że można się nimi zapoznać w pismach naukowych i na konferencjach naukowych. Z takimi doniesieniami zetknęło się dwie trzecie badanych (62,7 proc). Jedna trzecia (37,3 proc.) respondentów zapoznawała się z takimi informacjami dość często, często lub bardzo często.

Autorzy badania zaznaczają, że kontakt ze środowiskiem naturalnym i przeprowadzane w sposób zaplanowany interwencje w tym zakresie mogą mieć korzystny wpływ na wielu aspektów zdrowia psychicznego. Powołują się na liczne badania eksperymentalne.

„Opublikowane przeglądy badań wskazują na korzystny wpływ kontaktu ze środowiskiem naturalnym na poprawę funkcji poznawczych, aktywności mózgu, ciśnienia krwi, zdrowia psychicznego, aktywności fizycznej oraz jakości snu” – twierdzą.

Metaanaliza przeprowadzona na podstawie randomizowanych badań kontrolowanych wykazała, że interwencje oparte na kontakcie z naturą są skuteczne w poprawie nastroju depresyjnego, redukcji lęku, poprawie pozytywnego afektu i redukcji negatywnego.

„Interwencje oparte na naturze, w szczególności ogrodnictwo, ćwiczenia na świeżym powietrzu oraz terapia oparta na kontakcie z naturą, są skuteczne w poprawie zdrowia psychicznego u dorosłych, w tym również u osób z istniejącymi wcześniej problemami psychicznymi” – przekonują specjaliści.

W 2024 r. ważnym wydarzeniem w polskiej psychiatrii było opublikowanie monografii „Ekopsychiatria”. Przedstawia ona wszechstronnie wpływ kontaktu z naturą na różne aspekty zdrowia psychicznego. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński, fot. freepik.com

Data publikacji: 12.11.2025 r.