Eksperci apelują o pilne zmiany systemowe w leczeniu raka pęcherza moczowego

Federacja Przedsiębiorców Polskich, kontynuując zainicjowane w 2022 roku działania w ramach projektu „Wprost o prostacie”, rozszerza swoje zaangażowanie w obszar uroonkologii. Podczas debaty pt. „Nowoczesna uroonkologia: interdyscyplinarne perspektywy” eksperci podkreślili, że opóźniona diagnostyka i bariery w dostępie do leczenia są głównymi przyczynami braku poprawy wyników terapeutycznych od 30 lat. Federacja wraz z klinicystami i przedstawicielami pacjentów przygotuje rekomendacje systemowe dla decydentów, mające na celu optymalizację ścieżki leczenia pacjenta z nowotworem układu urologicznego.

W Polsce rak gruczołu krokowego jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem u mężczyzn, a rak pęcherza moczowego dotyka ponad 5 tys. mężczyzn rocznie – co czyni go czwartym najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym wśród polskich mężczyzn. Te statystyki jednoznacznie wskazują na potrzebę podjęcia pilnych działań systemowych w obszarze nowotworów urologicznych.

Uczestnicy debaty „Nowoczesna uroonkologia: interdyscyplinarne perspektywy” zorganizowanej przez Federację Przedsiębiorców Polskich zauważyli, że nowotwory urologiczne często dotykają osób aktywnych zawodowo (50–60 latków). Statystyki pokazują także, że aż co drugi pacjent z rakiem pęcherza trafia do urologa za późno.

Prof. dr hab. n. med. Piotr Chłosta, Kierownik Katedry i Kliniki Urologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, kierownik Oddziału Klinicznego Urologii i Urologii Onkologicznej w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie zwrócił uwagę, że kluczowy jest czas od wystąpienia pierwszego krwiomoczu (kropla krwi) do momentu pierwszego rozpoznania. Nie powinien on trwać dłużej niż sześć miesięcy. Niestety, u wielu chorych okres ten jest wydłużony, co drastycznie pogarsza wyniki leczenia.

– Gdyby przyszli wcześniej, to moglibyśmy im pomóc skutecznie, często w sposób minimalnie inwazyjny i to bez następstw dramatycznych. Ale nie przychodzą, bo w dalszym ciągu to wstydliwe, to nic takiego, to przejdzie samo. Boją się diagnozy. Urolog jest dla wielu tym samym, kim kiedyś, w latach 80-tych był dentysta. Idziesz dopiero wtedy, kiedy nie możesz wytrzymać. A w uroonkologii to jest zdecydowanie za późno – powiedział prof. dr hab. n. med. Piotr Chłosta.

Jednym ze wskazywanych powodów później diagnozy i większych wyzpań w leczeniu, jest wymóg posiadania skierowania do urologa. Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej, wiceprezes Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej określiła ten wymóg mianem „progu hamulcowego”.

Kluczowym przełomem w leczeniu raka pęcherza moczowego, zwłaszcza w stadium rozsiewu, są terapie skojarzone. Terapie te, zastosowane w pierwszej linii, przynoszą lepszy efekt kliniczny i lepszą jakość życia pacjenta. Wiedza na temat optymalnego leczenia jest ogólnodostępna – dla lekarzy zawarta w wytycznych klinicznych (krajowych i międzynarodowych), a dla pacjentów głównie poprzez modele sztucznej inteligencji. Jednak obecny kształt programu lekowego odstaje w pewnym zakresie od ekomendowanych standardów postępowania.

–   To, co widzimy w kwestii leczenia systemowego, czyli wdrożenie aktualnej linii leczenia pierwszego rzutu enfortumabu wedotyny razem z pembrolizumabem podwaja przeżycie naszych pacjentów, medianę przeżycia. To jest ogromna różnica, bo to jest różnica między: żyć rok z kawałkiem, a żyć prawie trzy lata z rakiem pęcherza moczowego w stadium rozsiewu bez pogorszenia jakości życia. Stąd wydaje mi się, że jeśli ogólnodostępna jest w chwili obecnej wiedza poprzez Chat GPT, Gemini i inne modele, to jeżeli onkolog kliniczny mówi swojemu pacjentowi, że może go leczyć w sposób suboptymalny, to traci zaufanie tego pacjenta i bardzo ciężko mu jest odzyskać to zaufanie – powiedział dr hab. n. med. Łukasz Kuncman, z Zakładu Teleradioterapii, kierownik Pracowni Radioterapii Stereotaktycznej, Wojewódzkiego Wielospecjalistycznego Centrum Onkologii i Traumatologii im. M. Kopernika w Łodzi.

Eksperci biorący udział w debacie podkreślili także ogromny postęp technologiczny, wskazując m.in. na wprowadzenie minimalnie inwazyjnej cystoskopii giętkiej oraz leczenia z asystą robota chirurgicznego, co znacząco poprawiło wyniki czynnościowe, w tym zachowanie potencji i możliwość oddawania moczu drogą naturalną. Podczas dyskusji zaznaczono także rolę rozwoju metod obliczeniowych i sztucznej inteligencji (AI), dzięki czemu radioterapia adaptacyjna stała się klinicznie wykonalna. Polega ona na dostosowywaniu planu leczenia do warunków anatomicznych pęcherza każdego dnia, co pozwala na precyzyjne celowanie i oszczędzanie zdrowych tkanek.J ako jeden z największych przełomów ostatnich lat wskazywana jest także współpraca interdyscyplinarna. Prof. Łukasz Kuncman opisał obecny etap leczenia uuroonkologicznego, zwłaszcza w kontekście zespołów wielodyscyplinarnych (MDT), jako transformację: – Mam wrażenie, że jesteśmy na takim etapie, że brzydkie kaczątko zmienia w tej chwili upierzenie. Mamy szansę zrobić coś wielkiego, że ten łabędź nam wreszcie pofrunie. I jesteśmy w stanie w tej chwili robić to, robimy to razem, robimy to dzięki doskonałej woli całego środowiska.

Federacja Przedsiębiorców Polskich wykorzysta wnioski z debaty do aktywnego wspierania wysiłków na rzecz poprawy systemu opieki zdrowotnej w uroonkologii. W tym celu, na podstawie zgłaszanych potrzeb środowisk medycznych i pacjentów, opracowany zostanie dokument z rekomendacjami działań w obszarze uroonkologii.

Najpilniejsze rozwiązania systemowe wskazywane przez ekspertów, które mają poprawić sytuację pacjentów z nowotworami urologicznymi:
1. Zniesienie wymogu skierowania do urologa.
2. Usprawnienie dostępu do nowoczesnych terapii systemowych – szybkie wdrażanie leczenia zgodnego z międzynarodowymi wytycznymi (m.in. NCCN i ESMO), od pierwszej linii leczenia, co ma szansę znacząco wydłużyć życie pacjentów (np. refundacja terapii skojarzonej w I linii, optymalizacja dostępu do immunoterapii w leczeniu okołooperacyjnym).
3. Wdrożenie wysokospecjalistycznych unitów (ośrodków referencyjnych) – leczenie zaawansowanych postaci nowotworów pęcherza powinno odbywać się w ośrodkach
z doświadczeniem i zapleczem wielospecjalistycznym.
4. Poprawa koordynacji i diagnostyki – zapewnienie kompletności diagnostyki (w tym rezonansu magnetycznego, którego terminy często przekraczają 30–40 dni), stosowanie checklist diagnostycznych oraz poprawa jakości konsyliów wielodyscyplinarnych (MDT), które są ustawowym obowiązkiem, choć ich jakość jest nierównomierna.

pr/, fot. freepik.com

Data publikacji: 03.12.2025 r.