POPON zgłasza uwagi do poselskiego projektu nowelizacji ustawy o rehabilitacji

Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych przedstawiła swoje stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy z dnia 6 listopada 2025 r. dotyczącego zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw.

Projekt przewiduje m.in. sztywne określenie wysokości dofinansowania kosztów pobytu uczestników w warsztatach terapii zajęciowej (WTZ) — na poziomie równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie oraz 12-krotności tej kwoty w ujęciu rocznym.

Rosnące obciążenia środków PFRON
Projekt zakłada, że zwiększone wydatki na funkcjonowanie WTZ mają być finansowane ze środków podstawowego budżetu PFRON, czyli ze składek pracodawców. POPON wskazuje, że rozwiązanie to stoi w sprzeczności z obecnymi możliwościami finansowymi Funduszu.

Zgodnie z projektem ustawy budżetowej na 2026 rok plan finansowy PFRON ma już charakter deficytowy: wydatki Funduszu zaplanowano na poziomie 10,1 mld zł, przy przychodach wynoszących 9,4 mld zł, z czego aż 87 proc. stanowią wpłaty od pracodawców.

W ocenie POPON taka konstrukcja finansowania może doprowadzić do osłabienia podstawowych funkcji Funduszu i ograniczyć możliwości wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Niepokojące pominięcie kwestii aktywizacji zawodowej
Projektodawcy uzasadniają zmianę koniecznością zapewnienia ciągłości funkcjonowania WTZ i funkcji zbliżonej do pomocy społecznej. POPON podkreśla, że nie jest rolą PFRON finansowanie zadań z zakresu pomocy społecznej, a misją Funduszu — zgodnie z ustawą — jest rehabilitacja zawodowa i aktywizacja rynku pracy.

Tymczasem luka zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w Polsce przekroczyła już 35 proc., co należy do najwyższych wyników w Unii Europejskiej. Z kolei dane Najwyższej Izby Kontroli pokazują, że stopień przechodzenia uczestników WTZ do zatrudnienia — zarówno w ZAZ, ZPCH, jak i na rynek otwarty — pozostaje znikomy.

POPON podkreśla, że ewentualne zmiany w finansowaniu WTZ powinny wspierać aktywizację zawodową ich uczestników, m.in. poprzez:
• powiązanie wysokości dofinansowania z rokowaniami uczestników dotyczącymi możliwości podjęcia pracy,
• promowanie praktyk, staży oraz zatrudnienia wspomaganego,
• wprowadzenie zasad rotacji uczestników, aby zwiększać efektywność systemu.

Samorządy jako kluczowy partner systemu WTZ
Wskazano również na istotną rolę samorządów powiatowych, które prowadzą warsztaty terapii zajęciowej, a jednocześnie realizują działania z zakresu aktywizacji zawodowej poprzez Powiatowe Urzędy Pracy. Zdaniem POPON pełniejsze włączenie samorządów w systemowe usprawnienia funkcjonowania WTZ jest konieczne.

Uwagi do proponowanych zmian dotyczących pracowników WTZ
Projekt przewiduje również rozszerzenie uprawnień socjalnych pracowników WTZ, w tym zwiększenie wymiaru urlopów oraz zmiany w ustawie o emeryturach pomostowych.

POPON podkreśla, że:
• wyższy wymiar urlopu może zostać ustalony na poziomie pracodawcy, układu zbiorowego lub regulaminu pracy; nie ma potrzeby ingerencji ustawowej,
• rozszerzenie uprawnień emerytalnych będzie miało negatywny wpływ na kondycję Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto nie wszystkie stanowiska pracy w WTZ mają charakter szczególny.

Podsumowanie
POPON podkreśla, że nie kwestionuje potrzeby reformy finansowania WTZ. Zmiany muszą jednak:
• nie ograniczać środków na podstawowe zadania ustawowe PFRON,
• nie przekształcać warsztatów terapii zajęciowej w instytucje pomocowe kosztem ich funkcji aktywizacyjnej,
• być powiązane z realnie mierzalną efektywnością w zakresie przechodzenia uczestników do zatrudnienia bądź innych form aktywności zawodowej.

W ocenie organizacji reforma musi wzmacniać, a nie osłabiać system rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, tak aby skutecznie przeciwdziałać pogłębiającej się luce zatrudnieniowej.

Uwagi do projektu można zgłaszać jeszcze do 7.12.2025 r. za pośrednictwem strony sejmu https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/agent.xsp?symbol=KONSULTACJE_PROJEKTY&NrKadencji=10&Wsk=T

POPOPN, fot. pixabay.com

Data publikacji: 02.12.2025 r.