Zamek Żupny przyjazny dla niewidomych

Warto wspomnieć, że zabytkowy Zamek Żupny – perła Wieliczki – został wpisany w 2013 r. na Listę Dziedzictwa UNESCO. Od końca XIII w. do 1945 r. stanowił centrum administracyjne kopalni soli. Po renowacji jest siedzibą Muzeum Żup Krakowskich Krakowskich Wieliczka – instytucji dobrze znanej Czytelnikom „NS”, bo będącej współorganizatorem – wraz z Fundacją Sztuki Osób Niepełnosprawnych – dorocznych plenerów dla osób z niesprawnościami i będących ich finałem wystaw poplenerowych.

Zamek Żupny rozwijał się od XIII w. w bezpośrednim sąsiedztwie szybu wydrążonego w poszukiwaniu soli. Jest przykładem średniowiecznego budownictwa obronnego, ściśle związanego z dziejami górniczego przedsiębiorstwa.

Wiernie odtworzony model w skali 1:84 pozwala poznać układ, kształt oraz charakterystyczne elementy architektury budynków zespołu zamkowego. Istotną jego zaletą jest informacja napisana alfabetem Braille’a w wersji polskiej i angielskiej. Jak podkreśliły obecne w czasie prezentacji osoby niewidzące i niedowidzące z wielickiego koła Polskiego Związku Niewidomych, model jest świetną formą „zobaczenia zamku” i z pewnością sprawdzi się podobnie jak modele zabytków w Krakowie.
– Jesteśmy bardzo zadowoleni, że będziemy mogli skorzystać z takiej makiety. Korzystaliśmy już z takich na Drodze Królewskiej w Krakowie i bardzo byliśmy zadowoleni ze zwiedzania, przetestowaliśmy już trasę turystyczną dla niewidomych w Muzeum Żup Krakowskich pod ziemią. Żyjemy naszą Wieliczką i cieszymy się, że jest coraz więcej rzeczy udostępnionych dla osób z dysfunkcją wzroku – powiedziała PAP prezes wielickiego koła Polskiego Związku Niewidomych Anna Szypuła. . – Przydałaby się jeszcze makieta Kopalni Soli dla osób niewidomych przy szybie Daniłowicza. Marzy nam się także zwiedzenie podziemnej trasy górniczej – dodaje.

Projekt został przygotowany w konsultacji z osobami niewidomymi przez krakowskiego rzeźbiarza Karola Badynę na zlecenie Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. Autor mający doświadczenie w wykonywaniu podobnych modeli w Krakowie wykorzystał najnowsze techniki 3D, dzięki którym model zyskał niezwykle precyzyjnie wykonane detale. Makieta będzie także atrakcją dla pozostałych zwiedzających. Pozwoli im zobaczyć obiekt z perspektywy lotu ptaka.

Kompleks zamku składa się z trzech budowli: Zamku Środkowego zwanego Domem pośród Żupy (koniec XIII w.), Zamku Północnego, zwanego Domem Żupnym (XIV-XV w.) i budynku południowego (I poł. XIX w.). W skład założenia zamkowego wchodzą ponadto: rezerwat szybu górniczego z połowy XIII w., fragmenty murów kuchni żupnej z XV w. i murów obronnych z końca XIII w. wraz z bardzo dobrze zachowaną basztą z XIV w.

W czerwcu br. Zamek Żupny – o czym informowaliśmy w relacji z ostatniego wernisażu z wystawy poplenerowej – razem z kopalnią soli w Bochni został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W ten sposób wraz z kopalnią soli w Wieliczce – która jest od 1978 r. na liście UNESCO jako „Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni” – znalazły się wszystkie trzy obiekty związane z historycznym wydobyciem soli w Małopolsce

Kolejną propozycją dla osób niewidomych jest program „Dotyk solnej historii” realizowany głównie w ekspozycjach Muzeum w kopalni soli. Podziemna przestrzeń muzealna znajduje się w 18 komorach, na jednym poziomie, zjazd następuje windą, nie ma schodów, więc w całości dostosowana jest do potrzeb osób z dysfunkcją wzroku.

W ekspozycji Muzeum znajduje się bardzo dużo eksponatów przestrzennych m.in. maszyn i urządzeń, które można poznawać przez dotyk, podobnie jak inne wybrane obiekty: rzeźby, elementy stroju górniczego czy okazy soli.
W programie wykorzystywane są także dźwięki, pomocne w kreowaniu wizji kopalni, m.in. odgłosy pracy maszyn, narzędzi, wybuch metanu czy np. odgłosy morza, przybliżający czasy sprzed 13 mln lat…

Info: MŻK, PAP, Oprac. R.S.

Data publikacji: 05.02.2014 r.