Krok do samodzielności

27 czerwca 2014 w chorzowskim Centrum Integracji Społecznej odbyła się konferencja, będąca elementem szkolenia uczestników projektu, a jednocześnie stawiająca sobie za cel zachęcenie pracodawców do zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, poprzez wskazanie im jakie korzyści mogą dzięki temu osiągnąć.

Koordynatorka projektu, Beata Czop, omówiła jego podstawowe założenia. Jest on skierowany jest do osób niewidomych i niedowidzących, w wieku od 45 do 64 lat, pozostających bez zatrudnienia, mieszkańców województwa śląskiego. Rekrutację rozpoczęto w sierpniu 2013 roku, zakończono w styczniu 2014 i zakwalifikowano grupę 40 osób, w tym 24 kobiety i 16 mężczyzn. Potem rozpoczęły się intensywne Szkolenia, które w pierwszej fazie miały charakter społeczny – warsztaty z komunikacji interpersonalnej, twórczego myślenia, psychologiczne. Druga część obejmowała szkolenia zawodowe – kurs z zakresu rachunkowości, 60-godzinny kurs obsługi komputera (w mniejszych grupach), szkolenie z pozyskiwania środków na działalność i telemarketingowe. Umożliwiły one osobom niepełnosprawnym podjęcie później stażu u konkretnego pracodawcy. Były też indywidualne szkolenia z orientacji w terenie – na trasie zakład pracy (w tym wypadku Okręg Śląski PZN, miejsce szkoleń) – dom.

Kolejnym etapem a jednocześnie celem projektu jest podjęcie stażu u pracodawcy przez okres 10 miesięcy, za który będzie wypłacane przez PZN wynagrodzenie w wysokości 1600 zł brutto miesięcznie. Po ukończeniu stażu osoby te będą zatrudnione na otwartym rynku pracy lub w innych organizacjach pozarządowych. Obowiązkiem jest również uczestnictwo w dwóch konferencjach organizowanych z udziałem pracodawców, organizacji pozarządowych i przedstawicieli powiatowych urzędów pracy.

Na konferencję zaproszono chorzowski urząd pracy. Jego przedstawicielka, Joanna Broncel przedstawiła trochę danych statystycznych – w chorzowskim PUP są zarejestrowane 342 osoby niepełnosprawne, w tym 75 proc. ze stopniem lekkim, 23 proc. z umiarkowanym i 2 proc. ze znacznym (na ogół z niepełnosprawnością narządu ruchu). Chorzowski PUP organizuje szkolenia zawodowe, które umożliwiają zmianę pracy, giełdy i targi pracy, współorganizuje Dzień Otwartych Drzwi, który odbył się w tym roku 19 maja w Chorzowskim Centrum Kultury, a patronat nad nim przyjął minister pracy i polityki społecznej, Władysław Kosiniak-Kamysz.
Z wielką uwagą wysłuchano kolejnej prezentacji – dyrektor Śląskiego Oddziału PFRON Anna Wandzel przybliżyła zapisy ustawy o rehabilitacji, najbardziej interesujące obecnych. Mówiła o obowiązku dokonywania wpłat na PFRON w przypadku niezatrudniania pracowników z niepełnosprawnością w zakładach zatrudniających co najmniej 25 osób, o wzroście poziomu zatrudnienia tej grupy pracowników w ostatnim dziesięcioleciu (województwo śląskie jest w pierwszej czwórce w kraju, jeśli chodzi o liczbę zatrudnionych osób niepełnosprawnych w 2013 roku). Szczegółowo omówiła też to, co najbardziej interesowało obecnych na konferencji potencjalnych pracodawców: dofinansowanie do kosztów pracy niepełnosprawnych, zwrot kosztu utworzenia lub przystosowania stanowiska pracy, refundację kosztów szkolenia, zwrot kosztów zatrudnienia asystenta pracownika z niepełnosprawnością . Ze strony uczestników padło pytanie, czy PFRON przekazuje środki na doposażenie stanowiska w wypadku stażu? Okazuje się że nie; staż jest krótkoterminowy, a przekazanie środków wymaga zatrudniania przez trzy lata.

Pomoc w formie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia niepełnosprawnych pracowników to 1.800 zł dla osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności, 1.125 zł z umiarkowanym i 450 zł z lekkim. Kwoty te ulegają zwiększeniu o dodatkowe 600 zł w przypadku schorzeń szczególnych, na przykład osób niewidomych, z epilepsją, ze spektrum autyzmu lub Aspergera. Pracodawcy zatrudniający mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, mogą liczyć na pomoc zatrudniając chociażby jedną niepełnosprawną osobę.
Wymagania dotyczące stanowisk pracy osób niepełnosprawnych przedstawił Arkadiusz Kusa z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach.

W prezentacji omówił normy i rozkłady czasu pracy, możliwość zatrudnienia w godzinach nadliczbowych i nocą (tylko pracownicy ochrony), prawo osoby niepełnosprawnej do dodatkowej, płatnej 15-minutowej przerwy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek (po doręczeniu pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności). Pracownikowi z niepełnosprawnością w stopniu znacznym lub umiarkowanym przysługuje też prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym, prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem wynagrodzenia do 21 dni w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy. Łączny wymiar dodatkowego urlopu osoby niepełnosprawnej i zwolnienia od pracy nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Część prezentacji dotycząca obowiązkowego przystosowania stanowiska pracy była ilustrowana zdjęciami i szkicami. Slajdy pokazywały, jak postrzegają rzeczywistość osoby z astygmatyzmem, daltonizmem, zaburzoną ostrością czy polem widzenia. Pracodawca nie potrafiący ocenić, czy pracownik wymaga przystosowania stanowiska pracy do potrzeb wynikających z jego niepełnosprawności, może skorzystać z pomocy służby medycyny pracy, nie ma obowiązku wstępnego zgłaszania do PIP stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej celem uzyskania opinii o jego przystosowaniu.

Omawiając zasady jakimi należy się kierować organizując stanowiska pracy dla osób z chorobami narządu wzroku, prelegent zwrócił uwagę na wymagania techniczne i środowiskowe – zastosowanie monitorów o wysokich przekątnych, brajlowskich klawiatur, oprogramowania czytającego napisy, opisów urządzeń i maszyn w języku brajla. Obiekty, w których są zatrudniane osoby niepełnosprawne, powinny mieć wytyczone stałe ciągi komunikacyjne, nie mające żadnej przeszkody, schody powinny mieć odpowiedni profil, wzdłuż korytarzy prowadzone powinny być poręcze.

Pracownik musi mieć zapewnioną możliwość wezwania pomocy w sytuacjach wymagających ostrożności lub rozpoznania wzrokowego (przywoływacz dźwiękowy). Niektóre z tych wskazówek mogłyby się wydawać oczywiste, ale to tylko pozór. Kiedy usłyszeliśmy, że osoby współpracujące powinny skrupulatnie przestrzegać porządku, że narzędzia czy nawet materiały biurowe powinny znajdować się zawsze na swych stałych miejscach, to dociera do nas, że za organizację pracy odpowiedzialny jest nie tylko szef. a może też trochę lepiej zrozumiemy niepełnosprawność…

Konferencja miała też część mniej oficjalną, niezmiernie sympatyczną. Zakończył się pewien etap – jest już po wszystkich szkoleniach, kursach i warsztatach, a jeszcze przed podjęciem pracy. Uczestnicy dziękowali organizatorom, trenerom, wykładowcom. Najpiękniejsze były deklaracje kursantów opisujące, jak wiele dał im projekt. Oto niektóre z nich:
– nabrałam odwagi i chęci do pracy w telemarketingu,
– komputer nie jest już dla mnie tajemnicą,
– biała laska już nie stanowi dla mnie trudności, poruszam się szybciej niż wcześniej,
– czuję się bardziej dowartościowana,
– byli bardzo dobrzy prelegenci, wiele się nauczyłem,
– projekt przywrócił mi siły do dalszego działania i przypomniałam sobie bardzo dużo z wiedzy zawodowej,
– moja orientacja przestrzenna jest lepsza,
– dowiedziałam się, jak pozyskiwać środki,
– wiedza z rachunkowości nie jest mi już obca,
– poznałam wielu wspaniałych ludzi,
– zyskałam motywację do pracy,
– na pewno nie będę już bezczynnie siedzieć w domu,
– wiem już z czego mogę czerpać radość w dalszym życiu.

Kiedy obserwowałam uczestników, pomyślałam, że z pewnością uczestnictwo w projekcie było dla nich wartościowe. Doskonale się czuli w swoim towarzystwie, okazując sobie nawzajem wsparcie i sympatię. Świetnie to było widać podczas przerwy kawowej – lepiej widzący sami i natychmiast dbali o mniej widzących kolegów. Z pewnością nabrali również pewności siebie – jeden z uczestników przerwał prelegentce domagając się, aby mówiła na temat, a nie o projektach dotyczących grupy 25 – 35 lat, kiedy oni wszyscy są 45+. Dopiero prowadząca uprzytomniła, że może to interesuje obecnych na sali pracodawców.
Obecna na konferencji dyrektor chorzowskiego MOPS zadeklarowała staż dla jednego uczestnika.

Tekst i fot. Ilona Raczyńska

Data publikacji: 04.07.2014 r.