CENTRUM mobilności
Coraz więcej aktywnych zawodowo osób niepełnosprawnych mających trudności w poruszaniu się, przesiada się z dwóch kółek na cztery, aby stać się jeszcze bardziej mobilnymi osobami. W Polsce pojawiło się w ostatnich latach szereg różnych usług i ofert dla zmotoryzowanych niepełnosprawnych. Instytut Transportu Samochodowego stworzył projekt AMC-2, który ma takim osobom znacznie ułatwić życie.
AMC-2 jest skrótem od Auto Mobility Center, w rzeczywistości chodzi w nim o centrum kompleksowych usług motoryzacyjnych dla osób z niepełnosprawnością. Takie było założenie twórców projektu, aby opracować i zaoferować osobom z niepełnosprawnością ruchową (aż dla dziewięciu rodzajów grup dysfunkcji ruchowych, w tym kręgosłupa) całościowy system wsparcia mobilności. W projekt AMC-2 – w Polsce nigdy nie było tak dużego i innowacyjnego projektu – zaangażowało się wiele podmiotów, w tym Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego, Instytut Odlewnictwa, AMZ BIS, Efektor, Peugeot, Fiat, Skoda, a także kilka stowarzyszeń działających na rzecz mobilności tej grupy osób. Podsumowanie wyników projektu przedstawiono podczas ogólnopolskiej konferencji jaka odbyła się w Warszawie, 21 maja br.
– Projekt AMC2 różni się od innych projektów tym, że tworzy w Polsce kompleksowy system wsparcia mobilności motoryzacyjnej osób niepełnosprawnych z różnymi dysfunkcjami ruchowymi – mówi Marcin Ślęzak, dyrektor Instytutu Transportu Samochodowego. – Dzięki naszym partnerom zaadaptowaliśmy 10 samochodów wykorzystując rozwiązania odpowiadające różnym potrzebom tej grupy, z dysfunkcjami kończyn dolnych i górnych, tetraplegią, karłowatością i osób poruszających się na wózkach, a więc z różnymi systemami układów kierowania, hamowania, mechanizmy umożliwiające wsiadanie, zajmowanie miejsca za kierownicą i wysiadanie, jest też wariant samochodu w którym instruktorem nauki jazdy jest osoba niepełnosprawna ruchowo. Dzięki partnerom cały osprzęt do samochodów wykonano z nowoczesnych materiałów, a wszystkie rozwiązania są atestowane.
Adam Sowiński z Instytutu Transportowo Samochodowego dodaje, że flotę przygotowanych samochodów testowało kilkanaście osób niepełnosprawnych z różnymi dysfunkcjami ruchowymi, dzięki czemu zdobyto cenne informacje na temat urządzeń, rozwiązań, oprzyrządowania, ich funkcjonalności.
– Uwagi jakie te osoby nam zgłosiły, np. potrzebę aby samochody wyposażać w rozruch za pomocą przycisku, będą uwzględniane przy kolejnych adaptacjach.
Wszystkie zaadaptowane samochody (ich liczba ma się jeszcze zwiększać) będą służyły uruchomieniu już we wrześniu tego roku Centrum Usług Motoryzacyjnych dla Osób Niepełnosprawnych. Znajdzie się w nim ośrodek szkolenia kierowców z niepełnosprawnoscią przygotowujący ich do egzaminu na prawo jazdy, pracownia psychologiczna, symulator nauki jazdy dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim, ogólnopolski punkt informacyjny mobilności motoryzacyjnej, usługi dostosowania i adaptacji samochodu do indywidualnych potrzeb kierowy, pomoc w pozyskiwaniu dofinansowania na zakup samochodu i jego adaptację, a także – co jest unikatowe w naszym kraju – wypożyczalna pojazdów dostosowanych połączona z możliwością jazd testowych.
Aby stworzyć najlepsze usługi w otwieranym Centrum Usług Motoryzacyjnych, Instytut Transportu Samochodowego przeprowadził ankietę w wielu Wojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego, aby dowiedzieć się jak
– Analizowaliśmy system szkolenia i egzaminowania w WORD-ach w Polsce w odniesieniu do niepełnosprawnych kandydatów na kierowców, a także to, jakie szczególne kompetencje powinien mieć instruktor nauki jazdy – mówi Monika Ucińska, psycholog transportu ITS. – Okazuje się, że prowadzenie szkoleń dla osób niepełnosprawnych wiąże się z wieloma trudnościami, m.in. małej skuteczności teoretycznego szkolenia osób niesłyszących, brakiem zrozumienia dla potrzeb osób niepełnosprawnych przez innych uczestników ruchu, lęk lekarzy przed wydawaniem stosownych orzeczeń o braku przeciwwskazań lekarskich do kierowania pojazdem dla takich osób. Z ankiet też wynika, że osoby niepełnosprawne mają duże trudności natury organizacyjno-finansowej, a także, że istnieje potrzeba, aby w programie szkoleń dla kierowców pełnosprawnych instruktorzy włączyli zagadnienia zachowań na drodze wobec osób mających trudności w poruszaniu się.
Ankiety pokazały także, że osoby niepełnosprawne często są lepiej przygotowane do egzaminu niż osoby sprawne, ponieważ są bardziej zmotywowane, aby odnieść sukces. Problemem jest jednak to, że w Polsce wiele osób niepełnosprawnych porusza się samochodami przygotowanymi metodą „chałupniczą”. Adam Sowiński z Zakładu Procesów Diagnostyczno-Obsługowych ITS powiedział, że przepisy wciąż dopuszczają taką możliwość ponieważ prawo dotyczące modyfikacji samochodów dla potrzeb osób niepełnosprawnych jest nieuporządkowane. Jeżeli ktoś samodzielnie modyfikuje pojazd do swoich potrzeb, to problemu nie ma dopóki nie dochodzi do kolizji lub wypadku. Gdy do niego dojdzie, to wina w całości spada na właścicielu auta, nie warsztat który wykonał nieprawidłową adaptację. ITS wydawał kiedyś certyfikaty, które legalizowały oprzyrządowanie montowane w samochodach, ale był to wąski zakres urządzeń. Aby certyfikacja objęła pełne oprzyrządowanie umożliwiające dostosowanie aut dla osób niepełnosprawnych, potrzebne są zmiany przepisów i rozporządzeń dopuszczających do ruchu i homologujących pojazdy po adaptacjach.
– Nie ma obecnie żadnych ograniczeń, gdy chodzi o przeróbkę pojazdu dla takiej osoby. Póki co, nie mamy nawet przepisów, które by umożliwiały uzyskanie wpisu w dowodzie rejestracyjnym tego typu urządzeń – mówi Adam Sowiński.
Postulaty i potrzeby środowiska osób niepełnosprawnych w obszarze motoryzacyjnym i drogowym, wyrazili także przedstawiciele organizacji pozarządowych. Beata Stasiak, psycholożka z Polskiego Stowarzyszenie Kierowców z Niepełnosprawnościami „POL.ON”, zwróciła uwagę na szanse lecz także różne problemy związane z mobilnością osób niepełnosprawnych.
– Większość osób niepełnosprawnych utrzymuje się głównie z renty, a tylko część posiada stałe lub czasowe zatrudnienie, więc niewielu niepełnosprawnych jest w stanie realizować swoją „drogę do aktywności” poprzez mobilność motoryzacyjną. Tymczasem samochód jest niezwykle ważnym narzędziem dla wielu niepełnosprawnych, wręcz niezbędnym, aby mogli normalnie i niezależnie funkcjonować i sprawnie się przemieszczać. Niewielu z nich stać jednak na zaciągnięcie kredytu bankowego na zakup samochodu. Osoby niepełnosprawne oczywiście korzystają z różnych form wsparcia, w tym z programu „Aktywny Samorząd” Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych w ZPCh, środków 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego, z pomocy organizacji pozarządowych, akcji charytatywnych, czy crowdfundingu. Jednak bez odpowiedniego zabezpieczenia finansowego i wsparcia, wiele osób nie jest w stanie poprawić swojej mobilności.
Potwierdza to pani Krystyna poruszająca się na wózku inwalidzkim, dla której barierą są wysokie koszty dostosowania auta do jej potrzeb, które sięgają 15-20 tys. zł. Zwracała się do różnych instytucji publicznych o możliwość dofinansowania adaptacji samochodu, ale bez pozytywnego rezultatu. Jeszcze rok temu PFRON dofinansowywał zakup i montaż oprzyrządowania do posiadanego samochodu, w tym jednak roku PCPR nie realizują tego dofinansowania ze względu na ograniczenia środków z PFRON, z których realizują jedynie 7 z 11 zadań przewidzianych w pilotażowym programie „Aktywny samorząd”. Osoby niepełnosprawne mogą ubiegać się natomiast o dofinansowanie w uzyskaniu prawa jazdy (koszty kursu, egzaminu, dojazdu, nie więcej niż na 2100 zł).
– Cieszymy się jednak z projektu powołania Centrum Usług Motoryzacyjnych, w którym będzie działać punkt konsultacyjny ze wsparciem merytorycznym, pomoc w pozyskiwaniu dofinansowania na zakup samochodu i jego adaptację, a także wzorcowa szkoła jazdy i wypożyczalna pojazdów dostosowanych. Dlatego wspieramy projekt AMC-2.
Tekst i fot. Piotr Stanisławski
Data publikacji: 25.05.2015 r.
