Katalog świadczeń w odpowiedzi na interpelację

Zgodnie z artykułem 10. tej ustawy, z tytułu urodzenia się żywego dziecka, posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, przysługuje jednorazowy zasiłek w wysokości 4 000 zł. Jest on wypłacany matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka bez względu na dochód.

Interpelacja poselska

Posłanka Małgorzata Niemczyk (PO), uważając, że ustawa budzi wątpliwości ze względu na zbyt ogólnikowy charakter przepisów, w lutym skierowała do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej interpelację poselską (nr 10286), prosząc o odpowiedzi na pytania: jaka jest lista przesłanek uprawniających do otrzymania świadczenia, czy i gdzie można znaleźć ich spis, jaka metoda wykrywania wad w okresie prenatalnym została opracowana i na czym polega, dlaczego kwota jednorazowego świadczenia została ustalona na poziomie 4.000 zł? A także, dlaczego to świadczenie przysługuje tylko w przypadku powstania wady w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, natomiast nie odnosi się do pozostałych dzieci z określoną niepełnosprawnością, jakie mechanizmy pomocy są przewidziane w przypadku, kiedy niepełnosprawność powstała lub została wykryta lub ujawniła się u dziecka w późniejszym okresie życia, a spowodowana była komplikacjami podczas porodu?
Ostatnie, siódme pytanie dotyczyło planu pomocowego, jaki przewiduje rząd dla rodzin z niepełnosprawnym dzieckiem.

Krzysztof Michałkiewicz, sekretarz stanu w MRPiPS odpowiada

Na pytania zawarte w interpelacji odpowiedział Krzysztof Michałkiewicz, sekretarz stanu w resorcie rodziny, 15 marca 2017 roku. Jego odpowiedź może być interesująca dla Czytelników „NS”, zawiera bowiem pełny katalog różnego rodzaju świadczeń, przysługujących rodzicom dzieci z niepełnosprawnościami, zawarty w wielu aktach prawnych.

Jakie przesłanki uprawniają do otrzymania świadczenia?

Odpowiadając na pytania o listę przesłanek uprawniających do otrzymania świadczenia stwierdza, że to lekarz, na podstawie badania oraz zgromadzonej dokumentacji medycznej, stwierdza czy choroba dziecka kwalifikuje się jako ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalna choroba zagrażająca życiu, która powstała w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Jest to również ujęte w omawianej ustawie.

A jaka metoda wykrywania wad w okresie prenatalnym została opracowana?
Kobieta w ciąży ma zapewniony dostęp do diagnostyki prenatalnej, lekarz sprawujący nad nią opiekę decyduje o procesie diagnostyki i leczenia, działając zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
Ponadto, w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1505) jest określony wykaz świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych (m.in. badań prenatalnych) oraz warunki ich realizacji.

Dlaczego akurat 4 000 zł?

To jednorazowe świadczenie w wysokości 4 000 zł jest tylko jednym z elementów wsparcia.
Przyznanie go ma pozwolić na zabezpieczenie podstawowych potrzeb dziecka i rodziny tuż po urodzeniu, a przed uruchomieniem pozostałych, już funkcjonujących, systemowych rozwiązań takich jak możliwość korzystania ze świadczeń dla rodziców, wsparcia związanego z niepełnosprawnością czy wsparcia rehabilitacyjnego.
Na określenie wysokości świadczenia wpływ miały z jednej strony konieczność zabezpieczenia podstawowych potrzeb dziecka i rodziny tuż po narodzinach, a z drugiej – możliwości finansowe budżetu państwa.

Dlaczego świadczenie przysługuje tylko w przypadku powstania wady w okresie prenatalnym lub w czasie porodu?

Uchwalenie ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin było pierwszym elementem przygotowywanych kompleksowych działań. Rada Ministrów przygotowała program kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem”, który jest sukcesywnie wdrażany.
Jest on również skierowany: do rodzin z dzieckiem posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności, do dzieci i młodzieży posiadających opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w przepisach ustawy o systemie oświaty.

W kolejnym akapicie czytamy, jakie rozwiązania program przewiduje: utworzenie ośrodków koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczych ze szczególnym uwzględnieniem wczesnego wspomagania rozwoju dzieci od momentu wykrycia niepełnosprawności lub zagrożenia niepełnosprawnością, dofinansowanie miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności lub wymagającymi szczególnej opieki, a także wsparcie członków rodziny w opiece nad osobą niepełnosprawną poprzez możliwość uzyskania pomocy w formie tzw. opieki wytchnieniowej.
Przygotowywane są rozwiązania legislacyjne wprowadzające instrumenty przewidziane w programie.

Jakie są mechanizmy pomocy, kiedy niepełnosprawność ujawniła się później, a była spowodowana komplikacjami podczas porodu?

Zaświadczenie uprawnionego lekarza, potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu uprawnia dzieci do 18 roku życia do skorzystania z wyrobów medycznych, na zasadach określonych w ustawie o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” i korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, w dniu zgłoszenia, świadczeń z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej nie później niż 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia.
Szczegółowe informacje zawiera Informator „Sprawdź jakie uprawnienia przysługują ci w ramach ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem””, dostępnym na stronie www.mz.gov.pl.

Zasiłek rodzinny
Ponadto rodzinom wychowującym dzieci, w tym niepełnosprawne oraz osobom niepełnosprawnym, przysługują świadczenia:

1. zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego, kryterium dochodowe 764 zł na osobę w rodzinie, jeśli członkiem rodziny jest niepełnosprawne dziecko.
2. świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne oraz specjalny zasiłek opiekuńczy,
3. dwa rodzaje zapomóg związanych z urodzeniem się dziecka: jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowe) oraz zapomoga z tytułu urodzenia dziecka przyznawana według uznania gminy,
4. świadczenia na rzecz rodziny ustalane przez gminę i finansowane z budżetu gminy,
5. świadczenie rodzicielskie.

Osoby, którym przyznano prawo do pobierania zasiłku rodzinnego, mogą ubiegać się także o dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu:
a. urodzenia dziecka – jednorazowe świadczenie 1000 zł na dziecko
b. opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego w wysokości 400 zł miesięcznie
c. samotnego wychowywania dziecka 193 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej niż 386 zł na wszystkie dzieci, w przypadku dzieci niepełnosprawnych kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł, nie więcej niż o 160 zł na wszystkie dzieci
d. wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej (95 zł miesięcznie na trzecie i każde kolejne dziecko w rodzinie uprawnione do zasiłku rodzinnego);
e. kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego (90 zł na dziecko do 5 roku życia, 110 zł – na dziecko od 5 do 24 roku życia, warunkiem jest posiadanie odpowiedniego orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności);
f. rozpoczęcia roku szkolnego (100 zł świadczenie wypłacane raz w roku, w związku z rozpoczęciem roku szkolnego albo rocznego przygotowania przedszkolnego);
g. podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania (113 zł miesięcznie w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły lub 69 zł miesięcznie w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły, dodatek przysługuje przez 10 miesięcy w roku w okresie pobierania nauki).

Zasiłek pielęgnacyjny

Poza zasiłkami rodzinnymi i przysługującymi do nich dodatkami, w ramach świadczeń rodzinnych realizowane są trzy rodzaje świadczeń opiekuńczych:
• zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł miesięcznie
• świadczenie pielęgnacyjne (od 1 stycznia 2017 r. w wysokości 1406 zł miesięcznie, przysługuje matce albo ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka, z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, którzy sprawują opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem, jeżeli niepełnosprawność dziecka powstała nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia),
• specjalny zasiłek opiekuńczy (520 zł miesięcznie przysługuje osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom, jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Ponadto należy spełnić warunek kryterium dochodowego wynoszącego 764 zł netto na członka rodziny).

Również gmina, może w drodze uchwały podjętej przez radę gminy, ustanowić dodatkowe świadczenia na rzecz rodziny, finansowane ze środków własnych.

Świadczenie wychowawcze

Na podstawie ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci przysługuje świadczenie wychowawcze – w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie. Przyznanie świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko, jest uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego, które wynosi 800 zł miesięcznie na osobę w rodzinie lub 1200 zł w przypadku rodzin, w których wychowuje się dziecko niepełnosprawne.

Na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie świadczenie wychowawcze przysługuje wszystkim rodzinom, bez względu na ich dochód.
Szacuje się, że liczba dzieci niepełnosprawnych uprawnionych do świadczenia wychowawczego wynosi ok. 220 tys. Stanowią one 90 proc. wszystkich niepełnosprawnych dzieci w wieku do 18. roku życia.

Fundusz alimentacyjny

Osobom uprawnionym do alimentów przysługują świadczenia z funduszu alimentacyjnego – warunkiem jest kryterium dochodowe, które wynosi 725 zł netto na osobę w rodzinie. Świadczenia przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł miesięcznie. Osobie uprawnionej świadczenie przysługuje do ukończenia przez nią 18. roku życia albo w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej do ukończenia przez nią 25. roku życia. W przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności – bezterminowo.

Oprac. Ilona Raczyńska

Data publikacji: 29.03.2017 r.