Rzecznik na wstępie podziękował resortowi rodziny za udzieloną pod koniec lipca odpowiedź na postulaty RPO związane z przeciwdziałaniem przemocy wobec osób starszych oraz za przychylną reakcję na część z nich.
Poinformował jednocześnie, że obecnie zwraca się do ministerstwa z zapytaniem o zaangażowanie polskiego rządu w trwającą dyskusję nad nową konwencją o prawach osób starszych.
RPO przypomniał, że debata nad stworzeniem takiej konwencji rozpoczęła się w 2012 r. w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zaznaczył, że od kilku lat apeluje, aby rząd aktywnie włączył się w prace Grupy Roboczej ONZ ds. Starzenia się (OEWGA, Open-ended Working Group on Ageing). Jego zdaniem jest to konieczne, aby zapewnić Polsce wpływ na ten akt prawa międzynarodowego.
Bodnar zwrócił uwagę, że seniorów na świecie jest coraz więcej i jest to zjawisko bez precedensu w historii. Zauważył, że rodzi to nowe wyzwania dotyczące m.in. usług opiekuńczych, transportu publicznego, rynku pracy czy systemów emerytalnych
Rzecznik z satysfakcją przyjął, że MRPiPS przygotowało wkład w dwóch obszarach tematycznych do dyskusji podczas tegorocznej X Sesji Grupy Roboczej, która odbyła się 15-18 kwietnia br. w Nowym Jorku.
Wskazał jednocześnie, że konieczne jest jednak zwiększenie zaangażowania. Dlatego zaapelował o przygotowanie na kolejną Sesję OEWGA 6-9 kwietnia 2020 r. nie tylko odpowiedzi wobec nowych obszarów tematycznych, ale również propozycji w zakresie normatywnych elementów tego nowego instrumentu prawa międzynarodowego.
RPO zwrócił uwagę, że nawet państwa europejskie niewyrażające wprost poparcia dla konwencji (Niemcy, Hiszpania czy Włochy) nie ograniczają się do samych odpowiedzi na pytania szefa grupy a – jak dodał – kierują się zasadą, że należy uczestniczyć w procesie, którego efekty będą miały wpływ na sytuację w kraju.
Bodnar podkreślił, że pytania przewodniczącego Grupy Roboczej do państw członkowskich i narodowych instytucji praw człowieka dotyczą dwóch nowych obszarów tematycznych: dostępności wymiaru sprawiedliwości oraz rynku pracy dla osób starszych, a także dwóch tematów, które były przedmiotem debaty podczas tegorocznej sesji (edukacji i uczenia się przez całe życie oraz zabezpieczenia społecznego). W tych ostatnich obszarach – jak dodał rzecznik – pytania dotyczą również propozycji elementów normatywnych, które mogłyby stanowić treść nowej konwencji.
Adam Bodnar w wystąpieniu spytał minister rodziny Bożenę Borys-Szopę, czy zostaną przygotowane odpowiedzi na te pytania. Poprosił o udostępnienie materiałów przesłanych do OEWGA albo też o wyjaśnienie przyczyn ewentualnego odstąpienia od tego.
Rzecznik ocenił, że zaangażowanie w tworzenie międzynarodowego standardu ochrony praw osób starszych jest ściśle powiązane z dbałością o stan ich przestrzegania w Polsce. „Jeśli konwencja zostałaby przyjęta, kształtowałaby wprost sytuację seniorów w państwach członkowskich ONZ” – zauważył Adam Bodnar.
RPO zwrócił uwagę, że wielu z ponad 9 mln polskich seniorów dotykają ograniczenia uniemożliwiające korzystanie z pełni ich praw.
„Są bowiem takie luki w przepisach lub niedociągnięcia w ich wdrażaniu, które powodują, że liczne osoby starsze oraz je wspierające są pozostawione same sobie. Nadal brakuje np. dobrze skoordynowanego systemu wsparcia na poziomie gminy, efektywnego informowania obywateli o możliwości i zakresie wsparcia czy wdrożenia Narodowego Planu Alzheimerowskiego” – wskazał.
Dodał, że w 2014 r. (to data ostatnich badań) jedna trzecia osób w wieku 65 lat i więcej miała trudności w wykonywaniu czynności życia codziennego, a 45 proc. nie miało do kogo zwrócić się o pomoc. W części gmin nie oferuje się usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania.
MRPiPS ma 30 dni, by odpowiedzieć na pismo RPO. Wystąpienie do wiadomości zostało także przesłane pełnomocnikowi rządu ds. równego traktowania Adamowi Lipińskiemu. (PAP)
Karolina Kropiwiec, fot. Benjamin Earwicker / freeimages.com
Data publikacji: 31.10.2019 r.
