Zdobywają góry i swoje prywatne „szczyty”, prowadzą firmy, nurkują w morzach, realizują się zawodowo i zakładają rodziny. To największa mniejszość społeczna na świecie, a w Unii Europejskiej co szósty obywatel i obywatelka ma niepełnosprawność.
Już 3 grudnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami. Z tej okazji Fundacja Humanity in Action Polska wydaje książkę „O osobach z niepełnosprawnościami”, która ma pomóc rozprawić się ze stereotypami tej grupy społecznej.
Według różnych danych w Polsce żyje od 4 do 7,7 mln osób z niepełnosprawnościami. Komisja Europejska szacuje, że co szósty obywatel Unii Europejskiej jest osobą niepełnosprawną, co łącznie oznacza, że ta liczba sięga nawet 80 mln osób. Mimo tego że to tak liczna grupa, nadal powtarzane są stereotypy, wciąż mówi się o „niewidoczności osób niepełnosprawnych”, a utrudniony dostęp do zwykłego życia to niemal codzienność.
Patrzenie przez pryzmat niezdolności do czegoś jest niesprawiedliwe i wyklucza
– Chcemy zmienić sposób mówienia i myślenia o osobach z niepełnosprawnościami. Niemal każda z tych osób może być aktywna zawodowo, może zakładać rodziny lub podróżować. Patrzenie na nie przez pryzmat niezdolności do czegoś jest niesprawiedliwe i nie pokazuje sedna problemu, którym jest systemowe wykluczenie – mówi Monika Mazur-Rafał, prezeska Fundacji Humanity in Action Polska.
Książka „O osobach z niepełnosprawnościami” jest pierwszą tego typu polską publikacją. Oparta o format interaktywny zachęca czytelnika i czytelniczkę do współtworzenia jej treści. Ponadto jak podkreśla jej współautorka Magda Szarota, badaczka i aktywistka z niepełnosprawnością oraz członkini zarządu Humanity in Action Polska, została zaprojektowana zgodnie z filozofią społecznego modelu niepełnosprawności.
– To oznacza, że stworzyły ją osoby, które osobiście doświadczają niepełnosprawności, jak też takie, które są od lat sojusznikami i sojuszniczkami tej grupy. Ponadto, jej treść była konsultowana z przedstawicielami i przedstawicielkami polskiego ruchu osób z niepełnosprawnościami. Dzięki temu nie podchodzimy do tego tematu z dystansem, ale uwzględniamy realne aspekty i wielość perspektyw – dodaje Magda Szarota.
Jak zaprezentowano w publikacji, niepełnosprawność jest pokazywana w kulturze jako to co odmienne i niechciane, a w rezultacie zepchnięte na społeczny margines. Ilustrują to przykłady znanych postaci np. z popkultury jak Joker z serii filmów o Batmanie, Darth Vader z Gwiezdnych Wojen, Frankenstein, Quasimodo dzwonnik z Notre Dame. Utarło się więc, żeby stawiać znak równości między niepełnosprawnością a różnymi rodzajami dysfunkcji – fizycznej, intelektualnej czy psychicznej.
Niepełnosprawność nie wynika z ograniczeń jednostki, ale z tzw. niedostosowania rzeczywistości
Zdaniem Ewy Furgały, jednej z aktywistek w spektrum autyzmu, niepełnosprawność nie wynika z ograniczeń jednostki, ale z systemu nieuwzględniającego potrzeb wszystkich osób. To tzw. niedostosowanie rzeczywistości do potrzeb osób z niepełnosprawnościami przejawia się na wielu poziomach, choćby architektonicznym, prawnym czy ekonomicznym. Przypadki utrudnionego dostępu do budynków, braku windy czy podjazdu są w Polsce częste. Osoby z niepełnosprawnościami stanowią część społeczeństwa i często stają na piedestale, osiągając szczyty w karierze zawodowej, politycznej czy społecznej.
Z interaktywnej książki „O osobach z niepełnosprawnościami” wynika, że ta grupa społeczna doświadcza dyskryminacji nie tylko na poziomie barier architektonicznych czy problemów ze znalezieniem pracy, ale także mowy nienawiści czy agresji słownej.
– Trudno w to uwierzyć, ale wciąż można usłyszeć sformułowania typu „idiota, kretyn, debil, imbecyl, kaleka”. Trzeba pamiętać, że takie słownictwo promuje tylko mowę nienawiści, która nie sprzyja budowaniu dialogu o współpracy oraz kultury wypowiedzi w przestrzeni publicznej. Co więcej piętnuje te osoby. To uprzedzenia i ignorancja bywają jednymi z większych trudności, z którymi borykają się osoby z niepełnosprawnością– mówi Monika Mazur-Rafał.
Promocja pozytywnego wizerunku osób z niepełnosprawnościami
Książka „O osobach z niepełnosprawnościami” z serii interaktywnych publikacji wydana przez Humanity in Action Polska tłumaczy trudne i często niedomówione tematy, zachęca, a czasem wręcz zmusza do myślenia, stawia nieoczywiste pytania oraz jednocześnie promuje pozytywny wizerunek osób z niepełnosprawnościami. Przywołuje międzynarodowe dokumenty i zwraca uwagę na rolę kultury w przełamywaniu niechęci wobec tej grupy społecznej. Propaguje właściwe zachowania, które wzmacniają poczucie wartości i budują samodzielność osób z niepełnosprawnością.
Publikacja została przygotowana głównie z myślą o uczniach / uczennicach szkół podstawowych i średnich, ale jest też propozycją dla dorosłych czytelników / czytelniczek zainteresowanych tematami społecznymi. Premiera publikacji odbędzie się 3 grudnia podczas Międzynarodowego Dnia Osób Niepełnosprawnych.
Publikacja powstała w ramach projektu „Przestrzeń Działania”, którego celem jest projektowanie, testowanie i wdrażanie innowacyjnych sposobów reagowania na mowę nienawiści. Projekt jest wspierany finansowo przez Fundację „Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość” (EVZ).
Publikacji patronuje kampania społeczna „Organizacje społeczne. To działa!” (www.todziala.org). Więcej informacji i książka do wydruku do pobrania na zasadach wolnej licencji do pobrania tutaj.
Info: Fundacja Humanity in Action Polska
Data publikacji: 02.12.2019 r.
