NGO.pl: Opublikowano ustawę o ekonomii społecznej. Wejdzie w życie pod koniec października

Ustawa przyjęta ostatecznie 5 sierpnia 2022 roku, podpisana została przez Prezydenta 10 sierpnia. Na publikację nowego aktu prawnego czekaliśmy do 29 sierpnia 2022 roku. Ustawa o ekonomii społecznej wchodzi w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia (z wyjątkiem art. 67 oraz art. 72 pkt 2 lit. b i pkt 3, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.). Przypominamy o ustawie i debatach, które toczyły się na jej temat.

Cel regulacji
Celem […] regulacji jest (…) aktywne włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w szczególności: bezrobotnych czy też osób niepełnosprawnych, przez tworzenie wysokiej jakości, stabilnych miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Ekonomia społeczna ma stanowić narzędzie reintegracji społecznej i zawodowej, realizować cele zatrudnieniowe, a także wspierać szeroko rozumiany rozwój lokalny w jednostkach samorządu terytorialnego. Wsparcie rozwoju lokalnego wydaje się być w szczególności pożądane w sytuacji rosnącego zapotrzebowania na usługi społeczne wiążące się przede wszystkim ze zmianami demograficznymi w Polsce.
(fragment uzasadnienia)

Opublikowana ustawa to zupełnie nowy akt prawny. Jego powstanie postulowano i zapowiadano od wielu lat, ale prawdziwe przyspieszenie prac nastąpiło kiedy oczekiwana regulacja nabrała znaczenia w kontekście nowej perspektywy finansowej – środków jakie mamy otrzymać z Unii Europejskiej za l. 2021-2027.

Zakres ustawy (opisany w artykule 1 ustawy)
Ustawa reguluje:
1) organizację i zasady działania przedsiębiorstwa społecznego;
2) zasady uzyskiwania i utraty statusu przedsiębiorstwa społecznego oraz nadzór nad przedsiębiorstwem społecznym;
3) instrumenty wsparcia przedsiębiorstwa społecznego;
4) zasady i formy wspierania rozwoju ekonomii społecznej przez organy administracji publicznej;
5) ochrona danych osobowych w związku z realizacją celów wynikających z ustawy.

Definicja ekonomii społecznej (zawarta w artykule 2 ustawy)
[Ilekroć w ustawie jest mowa o] ekonomii społecznej – należy przez to rozumieć działalność podmiotów ekonomii społecznej na rzecz społeczności lokalnej w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej, tworzenia miejsc pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz świadczenia usług społecznych, realizowaną w formie działalności gospodarczej, działalności pożytku publicznego i innej działalności o charakterze odpłatnym.

W części definicyjnej (cały art. 2), poza kluczową definicją ekonomii społecznej (zacytowaną wyżej), znajdziemy też wymienione podmioty ekonomii społecznej. Zostały do nich zaliczone spółdzielnie socjalne, warsztaty terapii zajęciowej i zakłady aktywności zawodowej, centra i kluby integracji społecznej, spółdzielnie pracy (w tym inwalidów i niewidomych), organizacje pozarządowej oraz inne podmioty z ustawy o działalności pożytku (wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 1, 2 i 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).

Ważną częścią ustawy jest część poświęcona przedsiębiorstwu społecznemu (cały Dział II), w której też odnajdziemy definicję takiego przedsiębiorstwa, jednak bardziej opisową i rozbudowaną. Żeby być przedsiębiorstwem trzeba być w pierwszej kolejności podmiotem (definicja – lista wspomniana wyżej), a ponadto spełniać określone warunki. Takim warunkiem będzie prowadzenie działalności, która służy rozwojowi lokalnemu i ma na celu:
– reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub
– realizację usług społecznych.

Więcej warunków (dotyczących np. zatrudnienia i reintegracji, organów czy zabronionych dla przedsiębiorstwa działań) opisują art. od 5 do 9.

Status przedsiębiorstwa społecznego nadawać będzie wojewoda w drodze decyzji administracyjnej. Wojewoda będzie też sprawował nadzór nad przedsiębiorstwami społecznymi.

Ustawa zawiera również system wsparcia dla przedsiębiorców społecznych i podmiotów ekonomii społecznej. Opisuje zadania poszczególnych władz – regionalnych i na poziomie krajowym. Wymienia znane już dziś instrumenty i podmioty jak ośrodki wsparcia ekonomii społecznej i Krajowy Komitet Rozwoju Ekonomii Społecznej.

Projekt zakłada też liczne zmiany w innych aktach prawnych. Ma się zmienić ustawa o działalności pożytku (nowy punkt w artykule wyliczającym sfery pożytku), ale też m.in. ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (zwolnienie podatkowe dla przedsiębiorstw społecznych), ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustawa o zatrudnieniu socjalnym, o spółdzielniach socjalnych, o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy czy ustawa o pomocy społecznej.

Zobacz tekst ustawy o ekonomii społecznej opublikowany w Dzienniku Ustaw:
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej, Dziennik Ustaw z 2022 r., poz. 1812otwiera się w nowej karcie

Debaty o ekonomii społecznej
Dyskusja nad projektem ustawy o ekonomii społecznej odbyła się w 2021 roku. Przeprowadziliśmy wtedy w portalu debatę. Wszystkie opublikowane w niej głosy można znaleźć w wątku „Jakiej ustawy o ekonomii społecznej potrzebujemy?”.

Również w 2022 roku środowisko organizacji pozarządowych wyrażało opinie na temat proponowanej regulacji. Warto zapoznać się z podsumowaniem przedstawionym przez #prosteNGO, a także ze stanowiskiem OFOP. Oba materiały w dużej mierze są nadal aktualne, ponieważ zgłoszone w nich postulaty nie zostały uwzględnione w przyjętej ustawie.

Debata z 2021 roku nie była pierwszym pochyleniem się nad pomysłami kiełkującymi w resorcie polityki społecznej. Zapowiedź projektu i dyskusja nad założeniami do ustawy miały bowiem miejsce jeszcze w 2017 roku. Wtedy to w portalu prowadziliśmy debatę „Dla kogo ustawa o ekonomii społecznej?”.

Zobacz też informację o podpisaniu ustawy ze strony prezydent.pl
Informacja o ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej.

Info: ngo.pl, fot. pixabay.com

Data publikacji: 01.09.2022 r.