16 czerwca br. w warszawskim Hotelu Jan III Sobieski odbyła się jubileuszowa konferencja z okazji dwudziestolecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych 1991-2011. Uchwalona przez Sejm 9 maja 1991 r. ustawa o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych była odpowiedzią na zmieniające się czasy. Powołała ona do życia PFRON, a także stworzyła stanowisko pełnomocnika ds. osób niepełnosprawnych. Ustawa określała status ZPCh i tworzyła WTZ.
Po uroczystym przywitaniu gości przez ministra Jarosława Dudę zaprezentowano film z archiwum TVP – 20 lat systemu wsparcia osób niepełnosprawnych. Następnie Irena Wóycicka przeczytała list od prezydenta RP Bronisława Komorowskiego skierowany do organizatorów i uczestników konferencji. Prezydent podkreślił, że „mimo postępu w ustawodawstwie i działaniach na rzecz osób z niepełnosprawnością – w tym również aktywności organizacji pozarządowych, podejmowanych akcji społecznych i zaangażowanych środków finansowych – nadal istnieją przeszkody na drodze do pełnej integracji i realizacji praw tych osób. Dlatego też potrzebne są dalsze posunięcia ułatwiające dostęp do rehabilitacji, nauki, pracy, a także kultury. Niezbędna jest też stymulacja działań wspierających realizację praw osób niepełnosprawnych do samodzielnego i aktywnego życia. Ogromne znaczenie ma również przełamywanie barier tkwiących w świadomości społecznej. Zamierzam uczestniczyć w działaniach na rzecz usuwania tych barier, między innymi przez podjęcie tematyki integracji osób niepełnosprawnych w ramach Forum Debaty Publicznej”.
Poseł Marek Plura odczytał list Marszałka Sejmu RP Grzegorza Schetyny. „Dzięki zapoczątkowanym w 1989 raku przemianom demokratycznym, niepełnosprawność przestała być społecznym tematem tabu. 9 maja 1991 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił pierwszą w historii polskiego prawodawstwa ustawę adresowaną do osób niepełnosprawnych. Przyjęty wówczas, tak kompleksowy, akt prawny stal się solidnym fundamentem dla tworzenia przepisów wyrównujących szanse zawodowe, jak i społeczne osób nie w pełni sprawnych. Dbałość o zapewnienie godnego życia obywatelom – również tym z niepełnosprawnościami – ta, obok gwarancji bezpieczeństwa, jedna z najważniejszych powinności państwa prawa wobec swoich obywateli. Stwarzanie równych możliwości rozwoju – w dziedzinie edukacji i pracy, a także w sferze prywatnej i społecznej, to bowiem standard w państwie demokratycznym” – napisał m.in. marszałek.
Kolejny mówca, poseł Sławomir Piechota użył trafnego porównania, że przed ustawą z 1991 r. niepełnosprawni w Polsce żyli trochę w świecie jak z „Lotu nad kukułczym gniazdem”. Siostra Ratched była wszechobecna. Siostra Ratched kochała niepełnosprawnych, wielokrotnie opowiadała, jak bardzo kocha, dba, lubi, szanuje. Ale niech ten niepełnosprawny chciał mieć własne zdanie – to w dziób i do kąta. Ja tego doświadczałem od roku 1972 – dodał.
– Gdyby spróbowano porównać Polskę z roku 1991 i 2011 to byśmy się zdumieli, jak wiele inicjatyw powstało, ile organizacji, ile ośrodków, ilu ludzi niosących swoje pomysły, swoją pracę, swoją pasję, jest zaangażowanych by zmieniać świat w którym żyjemy. Pierwsza epoka funkcjonowania tej ustawy to był czas, gdy Polska odnajdywała się w warunkach wolności, wolności wymarzonej, ale na co dzień bardzo trudnej. Potem przyszedł kolejny przełom gdy nasz kraj wstępował do UE. Dziś stoimy przed pytaniem co dalej. Dość dobrze widzimy bariery, które są wokół osób niepełnosprawnych, ale mało przykładamy wagi do znaczenia barier, które wciąż tkwią w samych osobach niepełnosprawnych. Zwłaszcza problem kluczowy i nadzwyczaj skomplikowany: uwikłanie w pułapkę świadczeń socjalnych. Życzę abyśmy potrafili znaleźć praktyczne odpowiedzi – zakończył poseł Piechota.
Michał Boni, który w momencie wchodzenia w życie ustawy o zatrudnianiu i rehabilitacji, minister pracy i polityki socjalnej zauważył, że przez te 20 lat nastąpiła zmiana mentalności. Potrzeba jednak jeszcze kilku kroków, żebyśmy traktowali osoby niepełnosprawne, nie jak osoby z deficytem, ale dostrzegali ich potencjał.
Na ręce Jarosława Dudy sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej list gratulacyjny skierowała Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Barbara Kudrycka. „Jednym z ważniejszych wyznaczników rozwoju cywilizacyjnego jest likwidowanie barier i wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych. /…/ Z zadowoleniem muszę stwierdzić, że wiele polskich uczelni ma w zakresie równego dostępu bogate doświadczenia, niewątpliwie warte szerszej popularyzacji. Wyspecjalizowane biura ds. osób niepełnosprawnych między innymi wypożyczają przenośne urządzenia elektroniczne, organizują transport, szkolenia komputerowe, staże zagraniczne.
Powstają także domy akademickie z udogodnieniami dla niepełnosprawnych w postaci pochylni, szerokich ciągów komunikacyjnych, wind z komunikatami głosowymi itp. Szeroka dostępność kształcenia na polskich uczelniach jest także jednym z zasadniczych priorytetów kompleksowej reformy szkolnictwa wyższego, aktualnie wdrażanej przez kierowany przeze mnie urząd.”
Anna Tomczyk – Główny Inspektor Pracy, w swym piśmie „wyraziła nadzieję, że zapoczątkowany przed 20-toma laty dorobek naszego państwa w utrwalaniu zasady równości szans osób niepełnosprawnych w społeczeństwie oraz tworzeniu polityki ich zatrudniania w celu rehabilitacji zawodowej i społecznej będzie coraz efektywniej pomnażany, co pozwoli osobom niepełnosprawnym prowadzić bardziej aktywne i satysfakcjonujące życie.”
Minister Duda dziękując wszystkim twórcom systemu, podkreślił że wspólnie nauczyliśmy się jak uszczelniać system jak dobrze nim zarządzać, w jaki sposób racjonalnie wykorzystywać środki. – W ciągu tych dwudziestu lat często stawiano pytania czy Fundusz przetrwa. Mimo wielu zawirowań, głównie dzięki Państwu udało nam się go obronić. 20 lat to pokolenie, wiele rzeczy się udało, ale przed nami wiele wyzwań. Obecnie najważniejszym zdaniem pełnomocnika jest ratyfikacja przez Polskę Konwencji Narodów Zjednoczonych o Prawach Osób Niepełnosprawnych ONZ – zakończył pełnomocnik ds. osób niepełnosprawnych.
W konferencji uczestniczył również Marek Pol – minister przemysłu i handlu w rządzie Waldemara Pawlaka oraz wicepremier i minister infrastruktury w rządzie Leszka Millera, poseł na Sejm X, II i IV kadencji, który w krótkim wystąpieniu wspomniał: – Po wielkim proteście osób niepełnosprawnych wywołanych zmianami w prawie podatkowym na początku lat 90, po wielkim proteście osób niepełnosprawnych w Poznaniu i tygodniowej okupacji budynku Urzędu Wojewódzkiego – jest tutaj organizatorka tego protestu Renia Krawczyk z wielkopolskiej „Solidarności” – w gronie kilku posłów bardzo intensywnie zabraliśmy się do pracy nad rozwiązaniami, które pozwoliłoby przede wszystkim ratować rynek pracy dla tych osób. W tym gronie była pani poseł Teresa Liszcz, poseł Tadeusz Dziuba, poseł Jerzy Modrzejewski i poseł Ryszard Wojciechowski, temu gronu towarzyszył z ramienia Ministerstwa Pracy pan Andrzej Urbanik, pani Liliana Pindor, z Ministerstwa Finansów również pan minister Wojciech Misiąg. Pracowaliśmy najczęściej po godzinach, a w Sejmie są to godziny od 22 w górę, wtedy powstał pomysł Funduszu, pełnomocnika, opłat za niezatrudnianie osób niepełnosprawnych i bardzo wielu innych rzeczy. Ten zarys ustawy trafił do administracji rządowej, która rzeczywiście przygotowała go do końca. Mówię to po to aby oddać hołd tym kilku osobom, których dzisiaj tutaj nie ma. Rysia Wojciechowskiego, Jurka Modrzejewskiego nie ma już wśród nas. Ja głęboko wierzę w to, że oni są w Państwa pamięci, Państwa sercach.
Z okazji jubileuszu dwudziestolecia systemu wsparcia osób niepełnosprawnych Jarosław Duda wręczył przedstawicielom wielu środowisk zaangażowanych w tworzenie tego systemu pamiątkowe medale i grawertony. Wśród wyróżnionych znaleźli się prezesi KZRSIiSN, Porozumienia Branżowego, KIG-R i POPON.
W konferencji uczestniczyli między innymi:
· Irena Wóycicka – podsekretarz stanu do spraw społecznych w Kancelarii Prezydenta RP,
· Michał Boni – minister, członek Rady Ministrów, przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów, szef Zespołu Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów,
· Katarzyna Hall – minister Edukacji Narodowej,
· Sławomir Piechota – poseł na Sejm RP, przewodniczący sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny,
· Marek Plura – poseł na Sejm RP, przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Niepełnosprawnych,
· Mieczysław Augustyn – senator RP, przewodniczący senackiej Komisji Rodziny i Polityki Społecznej,
· byli pełnomocnicy rządu do spraw osób niepełnosprawnych,
· Zarząd i przedstawiciele Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz byli prezesi Zarządu PFRON,
· dyrekcja i pracownicy Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych oraz byli dyrektorzy Biura,
· przedstawiciele organizacji pozarządowych i świata nauki – między innymi Polskiej Akademii Nauk, Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, Głównego Urzędu Statystycznego,
· przedstawiciele pracodawców, związków zawodowych, Regionalnych Ośrodków Polityki Społecznej, przewodniczący wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności.
