Powrót do społeczeństwa, do pracy i do zdrowia

Jego celem jest wypracowanie i przetestowanie, skutecznego modelu wsparcia osób chorujących psychicznie na drodze do zawodowej aktywności i w efekcie końcowym – pełnego ich uczestnictwa w życiu społecznym.

Pilotażowa edycja ruszyła w województwie wielkopolskim. Inicjatorem i realizatorem przedsięwzięcia jest Fundacja „Żyjmy Zdrowo”, a głównym partnerem – Stowarzyszenie Osób i Rodzin na Rzecz Zdrowia Psychicznego „Zrozumieć i Pomóc” z Poznania.

Założeniem projektu „Powrót do społeczeństwa. Powrót do pracy. Powrót do zdrowia” jest wykazanie, że przy odpowiednio sprofilowanym, kompleksowym i dostosowanym do indywidualnych potrzeb wsparciu, osoba chorująca psychicznie może stać się pełnowartościowym uczestnikiem rynku pracy. Realizatorzy chcą wskazać pracodawcom korzyści wynikające z zatrudniania osób przewlekle chorych. Ważnym przesłaniem jest ukazanie możliwości i potencjału osób z zaburzeniami, dla którym praca stanowi najlepszą, najskuteczniejszą terapię, równie ważną jak odpowiednio dobrane leki. Chorzy psychicznie nie muszą być tylko biorcami świadczeń pomocy społecznej, ale mogą i występują w roli pełnoprawnych pracowników.

Projekt oparty został na zasadach systemu zatrudnienia wspomaganego (supported employment). Jest to model, w którym osoba chora lub niepełnosprawna otrzymuje wsparcie w procesie aktywizacji społeczno-zawodowej. Szczególną rolę w tym procesie odgrywa trener pracy – wykwalifikowany specjalista, który przygotowuje osobę z zaburzeniami do podjęcia pracy, pomaga w znalezieniu odpowiedniego stanowiska, wspiera w kontaktach z pracodawcą i współpracownikami, wreszcie monitoruje przebieg zatrudnienia aż do uzyskania przez osobę chorą całkowitej samodzielności.

Realizatorzy projektu liczą na to, że wypracowany model współpracy pomiędzy osobami chorymi, trenerami pracy a pracodawcami stanie się z czasem standardem obowiązującym w naszym kraju.

W ramach projektu wyłoniono grupę podopiecznych stowarzyszenia, która uczestniczy w cyklu 12. warsztatów z zakresu aktywizacji zawodowej, zawierających elementy poradnictwa zawodowego, prawa pracy i psychologii. Zajęcia, prowadzone przez specjalistów: trenerów pracy i psychologów, przygotowują uczestników do wejścia bądź powrotu na rynek pracy. Równolegle trenerzy pracy nawiązują kontakty z pracodawcami w woj. wielkopolskim i proponują im współpracę w ramach projektu. Trener towarzyszy osobie chorej w procesie rekrutacji, wspiera ją w pierwszym okresie zatrudnienia i dba o utrzymanie miejsca pracy.

– Chcemy pokazać, że przy odpowiednim wsparciu chorzy przewlekle mogą być pełnoprawnymi obywatelami i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym i zawodowym. Celem warsztatów jest rozwój zdolności interpersonalnych niezbędnych w procesie aktywizacyjnym. W rezultacie pacjent usamodzielnia się oraz utrzymuje się na otwartym rynku pracy”– mówi Magdalena Bojarska z Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, który został patronem projektu.

Projekt „Powrót do społeczeństwa. Powrót do pracy. Powrót do zdrowia” objęły swym patronatem Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych i Fundacja „Instytut Spraw Publicznych”. Patronat honorowy objął marszałek województwa wielkopolskiego, a inicjatywę wspierają także: rzecznik praw pacjenta, PFRON, eksperci w dziedzinie psychiatrii oraz władze lokalne w Wielkopolsce.

Choroby psychiczne – narastający problem

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), choroby psychiczne do roku 2020 staną się jednym z poważniejszych problemów zdrowotnych występujących w populacji europejskiej.

W Polsce w latach 1990-2004 zanotowano wzrost zachorowań o ok. 900 tys., co stanowi największy odsetek w Europie. Do najbardziej rozpowszechnionych chorób psychicznych należą depresja i schizofrenia. Według statystyk na schizofrenię zapada średnio 1 proc. ogólnej populacji w społeczeństwach cywilizowanych. W Polsce według danych Komitetu Badań nad Zagrożeniami PAN z października 2010 jest to ok. 400 tys. osób (1,047 proc.).Są wśród nich osoby młode i w średnim wieku (11,3 proc.), osoby starsze (4,4 proc.). Choroby psychiczne dotyczą w jednakowym stopniu zarówno kobiet, jak i mężczyzn.

Wg raportu „Sytuacja zdrowotna ludności Polski” z 2008 r., opublikowanego przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, aż 1 305 tys. osób poddanych było opiece ambulatoryjnej z powodu zaburzeń psychicznych. Raport NIZP wskazuje, że liczba osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych w oddziałach psychiatrycznej opieki całodobowej wynosi ponad 209 tys. W grupie tej około 80 proc. stanowią osoby wykluczone z rynku pracy, tymczasem co najmniej 120 tys. spośród nich powinno być włączonych w programy pracy i rehabilitacji społeczno-zawodowej. Z danych wynika, że wszystkie formy tej rehabilitacji wykorzystywane w Polsce swoim wsparciem obejmują około 9-10 tys. osób chorych psychicznie, co stanowi tylko około 8 proc. zapotrzebowania.

Dyskryminacja pacjentów z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy utrudnia im powrót do zdrowia. Tymczasem równe traktowanie i akceptacja są niezbędne dla normalnego funkcjonowania chorych. Sytuację utrudniają stereotypy wciąż powszechne w społeczeństwie polskim. Mimo wprowadzenia przez ustawodawcę rozwiązań ułatwiającego osobom chorym psychicznie podjęcie pracy, ostateczna decyzja zawsze należy do pracodawcy.

Oprac. SzymSza

Data publikacji: 23.07.2013 r.