Mammografia jest dziś dostępna poprzez centralną e-rejestrację i jest bezpłatna, można ją wykonać bez skierowania. Terminy w większości placówek medycznych nie są odległe. Niestety tylko 1/3 uprawnionych kobiet ją wykonuje. Aby obniżyć śmiertelność z powodu raka piersi powinniśmy osiągnąć próg 70 proc. zgłaszalności. By tak się stało muszą nastąpić zmiany systemowe, które ułatwią kobietom zgłaszanie się na badania oraz w pełniejszy sposób wykorzystane zostaną narzędzia, którymi system ochrony zdrowia już dysponuje.
W Polsce funkcjonuje bezpłatny program profilaktyki raka piersi, który od 2023 r., obejmuje grupę kobiet w wieku 45-74 lat .(wcześniej – 50-69). Każda kobieta w wieku 45-74 lat, co 2 lata w ramach profilaktyki zdrowotnej, może mammografię wykonać bezpłatnie w wybranej placówce medycznej. Średnio wykonuje ją niestety jedynie 30 proc. uprawnionych. W niektórych regionach Polski bada się 62 proc. uprawnionych Polek, a w innych zaledwie 6 proc!
– Patrząc na dane dot. mammografii w Polsce, na myśl nasuwają się pytania: Dlaczego w niektórych regionach Polski program profilaktyki raka piersi działa efektywnie a w innych nie? Jakie właściwości, charakter regionu czy po prostu lokalne działania informacyjne o tym decydują? Odpowiedzi na te pytania mogą mieć Posłowie jako Ci, którzy działają lokalnie, blisko społeczności znają specyfikę swojego regionu mają wiedzę, gdzie i jak najbardziej skutecznie można dotrzeć z informacją do kobiet. Parlamentarzystki i parlamentarzyści mogą odegrać ogromną rolę w promocji profilaktyki nowotworowej na szczeblu lokalnym. Ich aktywność stwarza doskonałą szansę na dotarcie z przekazem o znaczeniu badań – w tym mammografii – do szerokiego grona kobiet w różnych środowiskach, również tam, gdzie świadomość zdrowotna i dostęp do informacji wciąż pozostają ograniczone. Ogromnie liczę na to, że parlamentarzyści staną się ambasadorami programów profilaktyki w swoich regionach – wskazała Wioleta Tomczak, wiceprzewodnicząca sejmowej Komisji Zdrowia.
Promocja badań profilaktycznych w Sejmie RP
9 września br. w Sejmie RP we współpracy z Prezydium sejmowej Komisji Zdrowia odbyło się spotkanie poświęcone profilaktyce raka piersi skierowane do parlamentarzystów. Inicjatorem wydarzenia była Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej, która od lat prowadzi działania edukacyjne na rzecz promocji badań profilaktycznych w Polsce oraz wsparcia pacjentek onkologicznych. Wzięli w nim udział parlamentarzyści, przedstawiciele instytucji publicznych – w tym Ministerstwa Zdrowia oraz Narodowego Funduszu Zdrowia, organizacji pacjentów i środowisk medycznych. do programu polskich kobiet.
– My wszyscy – organizacje pacjentów, eksperci, kreatorzy systemu ochrony zdrowia, parlamentarzyści powinniśmy wykorzystać każdą szansę, aby zachęcać kobiety do mammografii i ułatwiać im jej wykonanie. Dziś mówimy – wszystkie ręce na pokład i zapraszamy do podjęcia działań edukacyjnych na poziomie ogólnopolskim oraz regionalnym. Potencjał programu profilaktyki raka piersi jest niewykorzystany. Poprzez centralną e-rejestrację dostępnych jest ponad 84 tys. wolnych terminów na mammografię. W Polsce są ośrodki, które mogłyby wykonać nawet kilkadziesiąt badań dziennie, tymczasem zgłaszają się do nich 2-3 pacjentki. To pokazuje, że sporadycznie podejmowane akcje informacyjne, punktowe wysyłanie zaproszeń na mammografię w formie papierowej czy SMS nie wystarczą. Potrzebujemy sumy rozwiązań i wykorzystania każdej szansy na to, aby trafić do kobiet z precyzyjną informacją: jak mogę zapisać się na badanie – podkreśliła Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej, wiceprezes ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej.
Eksperci są zgodni, że wielkie reformy nie są potrzebne, na początek wystarczy powrót do imiennych zaproszeń na mammografię.
– Co decyduje o tym, że państwo odnotowuje wysoki odsetek kobiet wykonujących mammografię? Zdecydowanie dostępność do badania i objęcie finansowaniem ze środków publicznych, a więc możliwość wykonania go bezpłatnie. Ale nie sposób nie zauważyć roli jeszcze jednego czynnika, który – jak się okazuje – może być kluczowy. W krajach, w których program profilaktyki został oparty na zaproszeniach – jak np. Dania (blisko 90 proc. frekwencja), czy Norwegia, udało się znacząco obniżyć umieralność z powodu raka piersi (nawet 25 poroc. redukcja zgonów wśród kobiet objętych systematycznymi zaproszeniami). Tymczasem w Polsce w 2017 r. całkowicie zrezygnowano z imiennych zaproszeń, nie oferując udoskonalenia tego rozwiązania. Wśród powodów, dla których zaprzestano wysyłki imiennych zaproszeń podnoszono wielokrotnie argument niezgodności tej praktyki z przepisami Rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO). W niedawno opublikowanym artykule w czasopiśmie naukowym Nowotwory. Journal of Oncology1 udowodniliśmy jednak, że ta praktyka jest zgodna z prawem i w pełni uzasadniona – poinformował dr hab. n. med. Paweł Koczkodaj, EMBA, prof. Instytutu, Zakład Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy.
Należy przywrócić spersonalizowane zaproszenia na mammografię
W ramach populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi – w mieszanym formacie (elektroniczne – SMS i powiadomienia z Internetowego Konta Pacjenta oraz imienne papierowe zaproszenia) to jedna z rekomendacji przedstawionych przez ekspertów podczas spotkania. Eksperci wskazali również na konieczność włączenia badań z zakresu mammografii i cytologii do Programu „Moje Zdrowie”, by były łatwo dostępne, a zapisy na nie proste – w ramach aplikacji i platformy programu, z możliwością e-rejestracji i przypomnień. Dodatkowo, warto wdrożyć mechanizmy informacyjne i edukacyjne, które będą wyjaśniać znaczenie profilaktyki i promować udział w programie.
– Kluczowym elementem do istotnego zmniejszenia umieralności z powodu raka piersi pozostaje wzrost odsetka kobiet regularnie wykonujących badania profilaktyczne. A do tego niezbędne jest budowanie świadomości społecznej na temat ich znaczenia i dotarcie do kobiet z precyzyjną i prostą informacją – jak i gdzie mogą wykonać badanie. Liczymy, że wspólnie z posłami i posłankami uda nam się zwiększyć społeczne zaangażowanie w temat wczesnego wykrywania raka piersi i podnieść poziom wiedzy wśród obywatelek naszego kraju – podkreśliła Anna Kupiecka.
Info: Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej, oprac. IKa, grafika- materiały prasowe
Data publikacji: 17.09.2025 r.
