Jest bardzo ważną częścią opieki okołooperacyjnej i leczenia szpitalnego. Obejmuje kompleksowe przygotowanie do hospitalizacji, w szczególności do operacji. Jej celem jest osiągnięcie takiej poprawy stanu ogólnego pacjenta, która pozwoli zmniejszyć ryzyko powikłań i skrócić czas rekonwalescencji. Ma kluczowe znaczenie dla sukcesu operacji. Obecnie tylko niektóre szpitale zapewniają taką opiekę.
– Sprowadza się do tego, że nie tylko rozmawiamy z pacjentem przed zabiegiem operacyjnym, ale staje się on dla nas partnerem, a więc przyczyniamy się do tego, żeby zaangażował się w operację, w proces leczenia, ale również jest przygotowywany przez cały zespół specjalistów – mówi dr Milena Lachowicz, psychoonkolog kliniczny i seksuolog z Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. – Pracujemy nad obniżaniem poziomu lęku, stresu i przepracowujemy niepożądane emocje, które wiążą się z trudną sytuacją, chorobą, diagnostyką.
Lekarka podkreśla, że w przygotowaniu do zabiegu operacyjnego duże znaczenie ma odpowiednia kondycja fizyczna, a także podaż białka w diecie. Jako podstawowy budulec organizmu przede wszystkim zapobiega ono spadkowi siły i masy mięśniowej u pacjenta.
– Dieta bogata w białko w połączeniu z aktywnością fizyczną przekłada się na nasz dobrostan psychofizyczny, lepsze nastawienie do życia i funkcjonowanie. Podkreślamy to u pacjentów, którzy poddawani są wszelakim zabiegom operacyjnym, ale jest to niezwykle istotne dla nas wszystkich – wskazuje ekspertka z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Naukowcy z Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu w artykule opublikowanym w 2022 roku na łamach „Polish Journal of Surgery” udowodnili, że działania przygotowujące pacjenta do zabiegu w istotny sposób poprawiają odsetek powikłań pooperacyjnych, skracają czas pobytu w szpitalu i podnoszą pooperacyjną aktywność fizyczną. Wskazali, że prehabilitacja jest najskuteczniejsza u pacjentów z grup wysokiego ryzyka – może być wręcz kluczowa dla przeżycia u osób nadużywających alkoholu i nałogowych palaczy, u których częściej pojawiają się komplikacje pozabiegowe związane z gojeniem ran, zakażeniami pooperacyjnymi czy powikłania krążeniowo-oddechowe.
Autorzy podkreślają, że programy prehabilitacyjne powinny być stosowane według indywidualnych potrzeb pacjenta, z uwzględnieniem wieku, kondycji, sprawności fizycznej i innych czynników.
– Nie ma znaczenia, czy to jest zabieg, czy operacja, czy pobyt typu interny, czy neurologii bezzabiegowej. Po pierwsze, pacjent musi wyleczyć zęby, dlatego że niektóre leki w przypadku problemów stomatologicznych nie działają albo działają słabo. Po drugie, powinien się zaszczepić. Szpital to jest takie miejsce, gdzie gromadzą się bardzo różne bakterie, wirusy, grzyby, a pacjenci są osłabieni i przez to bardzo łatwo ich zaatakować – podkreślił dr n. farm. Leszek Borkowski, farmakolog kliniczny ze Szpitala Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Wołominie. Zwrócił także uwagę na istotne ryzyko nieszczepienia się przed planowanym pobytem w szpitalu.
Działania edukacyjne przygotowujące pacjentów do operacji powinny się opierać na wszystkich możliwych metodach, w tym poradnikach, portalach czy aplikacjach. Autorzy rekomendacji opublikowanych w „Polish Journal of Surgery” wskazują, że prehabilitacja wymaga rozwiązań systemowych i refundacyjnych. Takie już istnieją w krajach Europy Zachodniej, ale w Polsce nadal ich brakuje.
Niestety tylko nieliczne szpitale uruchomiły poradnie prehabilitacji, m.in. w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Częstochowie i Szpitalu Kopernika w Łodzi. Pierwszą poradnię prehabilitacji onkologicznej otwarto w 2022 roku w Brzozowie w województwie podkarpackim.
Na łamach „Polish Journal of Surgery” w 2023 roku ukazały się również rekomendacje w zakresie stosowania prehabilitacji przygotowane przez 45 specjalistów: chirurgów, anestezjologów, specjalistów intensywnej terapii, fizjoterapeutów, psychologów, dietetyków, pielęgniarki oraz farmaceutę. Autorzy zauważają, że operacja nie jest celem samym w sobie, ale jedynie środkiem do osiągnięcia celu. Przygotowanie do zabiegu powinno być elementem kompleksowej opieki.
Info: Newseria, oprac. IKa, fot.pixabay.com
Data publikacji: 22.09.2025 r.
