12. Festiwal Kultury bez Barier; promuje inkluzywność i inspiruje

Festiwal Kultury bez Barier, w tym roku odbywający się pod hasłem „Możesz, co chcesz!”, promuje ideę, że kultura jest dla wszystkich, daje impuls do wdrażania rozwiązań dla odbiorców ze szczególnymi potrzebami i stwarza im warunki uczestnictwa m.in. poprzez napisy do spektakli, audiodeskrypcje, treści w języku migowym, tyflografiki.

12. Festiwal Kultury bez Barier (FKBB) to święto dostępności uwrażliwiające na potrzeby osób wykluczanych ze zwykłej codzienności życia społeczno-kulturalnego. Co roku kilkaset instytucji z całej Polski udostępnia swoje wydarzenia dla osób ze szczególnymi potrzebami.

W programie przewidziano m.in. spektakle teatralne, wystawy i oprowadzania, pokazy filmowe i spotkania z twórcami oraz koncerty i występy muzyczne. Wydarzenia będą dostosowane do osób ze szczególnymi potrzebami dzięki audiodeskrypcji, napisom, tłumaczeniom na polski język migowy, oprowadzaniu w polskim języku migowym (PJM) lub ze słuchawkami wyciszającymi. Zaplanowano również warsztaty oraz wydarzenia przyjazne sensorycznie.

W festiwal zaangażowało się Muzeum Narodowe w Warszawie. Zaplanowano tam m.in. ciche godziny. „To jest taki czas, kiedy w muzeum wyciszamy wszystkie dźwięki i +przeszkadzacze+, nie odbywają się oprowadzania ani warsztaty. To godziny dla różnorodnych osób, również takich, które są szczególnie wrażliwe sensorycznie” – powiedział w rozmowie z PAP Marcin Matuszewski z działu edukacji MNW.

Ponadto zaplanowano spotkanie z audiodeskrypcją na czasowej wystawie malarstwa Józefa Chełmońskiego, które ma zostać powtórzone również w listopadzie. „Przewodniczka będzie opowiadać o obrazach, ale mamy też tyflografiki – materiały dotykowe dla osób z niepełnosprawnością wzroku” – dodał Matuszewski. Zaznaczył, że MNW zależy, „żeby dostępność dla osób o różnych potrzebach się zwiększała, żeby to nie tylko były pojedyncze wydarzenia i żeby osoby z niepełnosprawnościami wiedziały, że instytucje są dla nich otwarte”.

Do Festiwalu Kultury bez Barier przyłączyły się również wszystkie oddziały Muzeum Warszawy. Zaplanowano w nich tłumaczenia wystaw na język migowy czy doświadczenia sensoryczne. Zaplanowano również spotkanie warsztatowe dla osób w spektrum autyzmu. Jak poinformowała koordynatorka ds. dostępności muzeum Karolina Sawicka, w siedzibie głównej można będzie wziąć udział w spotkaniu na temat tego, w jaki sposób osoba z niepełnosprawnością może zostać wolontariuszem w Muzeum Warszawy.

Ponadto odbędzie się koncert, który „jest pewnego rodzaju eksperymentem”. „Chcielibyśmy, żeby osoby z niepełnosprawnością były nie tylko biorcami sztuki, ale też jej twórcami” – powiedziała Sawicka.

Jak dodała, największym wyzwaniem w codziennej dostępności Muzeum Warszawy są bariery architektoniczne. „Staramy się jednak, żeby osoba, która nie jest w pełni sprawna fizycznie, mogła samodzielnie przejść całe muzeum”. Zadbano m.in. o tyflografiki czy audiodeskrypcje.

Koordynatorka ds. dostępności Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki Emilia Rudzka w rozmowie z PAP podkreśliła, że „od 2012 r. galeria w pełni świadomie walczy o dostępność oraz o publiczność, która jeszcze wówczas w galerii się nie pojawiła”. „W tym roku z okazji FKBB zaprosiliśmy naszą publiczność, ale także osoby pracujące w zakresie dostępności – edukatorów – którzy współtworzyli z nami w przeszłości cykle wydarzeń dostępnych („Zachęta miga” dedykowane osobom głuchym czy „Sztuka dostępna” dla osób z niepełnosprawnością wzroku), na spotkanie wspominające początki Zachęty w obszarze dostępności” – powiedziała.

„Pełna dostępność architektoniczna to nasz cel. Galeria mieści się w zabytkowym budynku, więc wprowadzenie niektórych zmian budowlanych jest trudniejsze. Strategiczne miejsca w Zachęcie – takie jak sale wystawowe, sala kinowa czy sala warsztatowa – są w pełni dostępne. Główne wejście jest dostępne z poziomu chodnika. Mamy też windę zewnętrzną, która w momencie montażu była innowacyjnym rozwiązaniem w architekturze zabytkowej” – podkreśliła. Rudzka zaznaczyła, że w przypadku wystaw czasowych w Zachęcie realizacja pełnej dostępności – tu i teraz, na miejscu – jest ograniczona.

„Pomimo tak długiej historii i doświadczenia wciąż się uczymy i podążamy za potrzebami naszej publiczności. Nasi pracownicy – nie tylko zespół merytoryczny, ale także współpracownicy pierwszego kontaktu – są przeszkoleni z dostępności. Kwartalne szkolenia mają tę wiedzę przypominać i poszerzać” – dodała.

„Festiwal Kultury bez Barier nie jest już tylko wydarzeniem dla osób z różnymi potrzebami. To festiwal dla wszystkich. Znają go osoby, które niekoniecznie korzystają z tych dostępności. Podczas festiwalu możemy się ze sobą zobaczyć i porozmawiać o tym, czego jeszcze brakuje” – wskazała w rozmowie z PAP koordynatorka ds. dostępności Nowego Teatru Helena Świegocka.

„Istotne dla nas jest to, żeby dostępność była wpisana w naszą pracę od samego początku. Festiwal w tym pomaga, daje impuls” – tłumaczyła. „Cały teatr na jakimś etapie zajmuje się dostępnością. Polskie napisy do spektakli dla niesłyszących są u nas już normą – staramy się, aby były do każdego spektaklu, do jakiego jest to możliwe. Mamy też audiodeskrypcję, dotykowe zwiedzanie scenografii oraz tłumaczenia na PJM” – dodała Świegocka.

„Z jednej strony myślimy o odbiorcach, zależy nam, żeby teatr był dla nich dostępny, ale zaczynamy pracować również nad tym, żeby był dostępny dla twórców ze szczególnymi potrzebami” – wskazała.

Główna specjalistka do spraw dostępnych działań edukacyjnych Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie Anna Zdzieborska dodała, że w projektach graficznych czy scenografii wystawy trzeba uwzględnić zarówno względy artystyczne, jak i potrzeby odbiorców z niepełnosprawnościami. „Opracowujemy oczywiście również audiodeskrypcje, treści w PJM i materiały w tekście łatwym do czytania i rozumienia, ale np. pomoce dotykowe wykorzystujemy raczej podczas konkretnych wydarzeń, uzupełniając je opowieścią o sztuce, zamiast projektować tyflografiki eksponowane w przestrzeni wystawy wszystkim zwiedzającym” – powiedziała.

Jak poinformowała starsza specjalistka ds. dostępności MSN Wioleta Jóźwiak, „równie istotna jest atmosfera otwartości, która jest możliwa dzięki szkoleniu personelu, aby potrafił witać i wspierać odwiedzających ze szczególnymi potrzebami, aby tworzył dostępne środowisko”.

W tym roku MSN nie organizuje w ramach festiwalu oprowadzań ani warsztatów. „25 października otwieramy nową siedzibę muzeum i wtedy zaprosimy na wydarzenia publiczność z różnymi potrzebami. Natomiast w dniu otwarcia FKBB przy stolikach eksperckich będzie można spotkać tegoroczne laureatki i laureatów organizowanego przez MSN i fundację Nieograniczona Stypendium im. Bogny Olszewskiej” – tłumaczyła Jóźwiak. Jak dodała, podczas Festiwalu Kultury bez Barier „prezentowane są najlepsze praktyki instytucji, które skutecznie wdrożyły rozwiązania poprawiające dostępność, co może inspirować inne placówki do wprowadzenia podobnych inicjatyw, a osoby ze szczególnymi potrzebami zachęci do odwiedzin”.

Specjalistka ds. dostępności Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy Julia Bachman tłumaczyła z kolei: „na platformie VOD Warszawa staramy się opracowywać kolejne filmy z udogodnieniami – pojawiają się kolejne tytuły z audiodeskrypcją, z PJM oraz z napisami dla osób niesłyszących”. Dodała, że CKF stara się spełniać wytyczne WCAG, które wyjaśniają, jak tworzyć m.in. strony internetowe, aby udostępnić je osobom z niepełnosprawnościami wzroku, słuchu, ruchu, ale też z niepełnosprawnością intelektualną czy zaburzeniami poznawczymi. „Jest to dużym technicznym wyzwaniem” – wskazała.

Spośród rozwiązań w stacjonarnej działalności CKF wymieniła m.in. dostępność architektoniczną oraz system TOTUPOINT wdrożony przy fundacji Kultury bez Barier. To system umożliwiający osobie niewidzącej, która porusza się po mieście, łatwo znaleźć placówkę. „Jeśli taka osoba nie wie o naszym istnieniu, to przechodząc obok nas, aplikacja wygłosi komunikat o treści: +Tu jest Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy. Jeśli chcesz więcej szczegółów, to mogę przeczytać, czym się zajmuje i jaka jest oferta dla osób niewidzących+” – tłumaczyła Bachman.

„Staramy się, żeby każda osoba niesłysząca mogła mieć z nami kontakt przez tłumacza migowego, mamy również pętle indukcyjne, które sprawiają, że kiedy w CKF trwa pokaz, to dźwięk z filmu jest przesyłany do aparatu słuchowego bez szumu obecnego w sali” – dodała. Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy również bierze udział w tegorocznym FKBB.

Jak poinformował koordynator ds. dostępności Teatru Syrena Kamil Sadowski, instytucja jest związana z Festiwalem Kultury bez Barier od samego początku, a program dostępności realizuje na co dzień. „Do każdego spektaklu mamy przygotowaną bezpłatną audiodyskrypcję na żądanie. Wymieniliśmy platformę schodową na taką, która pozwala w łatwiejszy sposób dostać się na widownię, mamy przygotowane napisy na żądanie do niektórych spektakli” – powiedział. Zapewnił również, że Teatr Syrena stara się zwiększać ich liczbę. „Mówimy scenografowi, gdzie musi się znaleźć ekran do napisów, zanim powstanie spektakl” – tłumaczył.

Ponadto w teatrze zamontowano pętlę indukcyjną dla osób, które korzystają z aparatów słuchowych. „Jeżeli tworzymy instytucję, bardzo istotne jest, aby dążyć do tego, żeby każdy, kto chce do niej przyjść, mógł z niej komfortowo skorzystać” – powiedział Sadowski.

12. Festiwal Kultury bez Barier w tym roku odbędzie się od 15 do 20 października w wielu miastach Polski. Hasło festiwalu brzmi: „Możesz, co chcesz!”. Warszawską imprezę wspierają instytucje i organizacje z całego kraju. Miasta, które wspólnie z organizatorami festiwalu promują ideę dostępności i współtworzą program tegorocznej edycji, to: Białystok, Bielsko-Biała, Gdańsk, Jelenia Góra, Katowice, Kielce, Koszęcin, Kraków, Lublin, Łódź, Olsztyn, Opole, Piaseczno, Piekary Śląskie, Płock, Poznań, Rzeszów, Sierpc, Sucha Beskidzka, Toruń, Warszawa, Wągrowiec, Wieliczka, Wrocław.

Festiwal Kultury bez Barier organizują: Fundacja Kultury bez Barier, Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, Teatr Ochoty im. Haliny i Jana Machulskich, Mazowiecki Instytut Kultury.(PAP)

maku/ miś/ ktl/

Data publikacji: 15.10.2024 r.