Konferencja „Modele wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną” w Senacie

-Każdy Polak i każda Polka zasługują na szacunek, mają te same prawa i obowiązki, a gdy tego potrzebują, powinni uzyskać wsparcie państwa – mówił marszałek Tomasz Grodzki, otwierając 9 września w Senacie konferencję „Modele wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną”. Jak zapewnił, senatorowie są otwarci na podejmowanie zmian, które będą sprzyjać upodmiotowieniu osób niepełnosprawnych, a także poprawie ich sytuacji życiowej.

Marszałek zapowiedział, że Senat przeanalizuje pokonferencyjne wnioski i rekomendacje i podejmie się ich ustawowej realizacji. Uczestnicy konferencji wskazywali przede wszystkim na potrzebę systemowego, holistycznego i podmiotowego podejścia do wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną.

W opinii rzecznika praw obywatelskich Adama Bodnara niezbędne jest zastąpienie instytucji ubezwłasnowolnienia innymi formami opieki nad osobą dorosłą. Przypomniał, że podczas swojej kadencji konsekwentnie postulował wprowadzenie systemu zindywidualizowanego wspierania podejmowania decyzji przez osoby obecnie ubezwłasnowolnione. Niestety, podejmowane przez niego działania nie przyniosły do tej pory skutku mimo zapowiedzi Ministerstwa Sprawiedliwości o podjęciu prac nad stosownym projektem ustawy.

Jak mówił rzecznik Adam Bodnar, z jego podróży, jakie odbył w ciągu swojej 5-letniej kadencji, wynika, że obywatelska energia jest w stanie zdziałać wiele, a rolą państwa jest wpierać takie inicjatywy. W tym kontekście nawiązał do współpracy z Senatem przy ustawie o petycjach, która, jego zdaniem, zmieniła wiele społeczności lokalnych.

Jako przykład ważnego społecznie wsparcia budowanego ponad podziałami politycznymi wskazał też ustawę o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności, uchwaloną z inicjatywy byłego senatora Mieczysława Augustyna.

Wśród spraw istotnych dla osób niepełnosprawnych intelektualnie wymienił m.in. mieszkalnictwo wspomagane, dezinstytucjonalizację wsparcia czy dostęp do zatrudnienia.

Z potrzebą oddzielenia spraw osób niepełnosprawnych od kwestii politycznych zgodził się pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Paweł Wdówik. Zgodził się też z postulowaną przez RPO potrzebą likwidacji instytucji ubezwłasnowolnienia i zastąpienia jej systemem zindywidualizowanego wspierania podejmowania decyzji przez osoby obecnie ubezwłasnowolnione.

Do udziału w „legislacyjnym wyścigu” zaprosił marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego. Paweł Wdówik zapewnił, że jego działania nakierowane są przede wszystkim na realizację oczekiwań osób z niepełnosprawnościami. W przygotowanej przez jego urząd strategii opieki nad takimi osobami na lata 2020–30 położono nacisk przede wszystkim na ich podmiotowość, prawo do samodzielnego funkcjonowania i życia, głośnego artykułowania swoich oczekiwań. Jako ważne swoje zadanie Paweł Wdówik wskazał zastąpienie ustawy o rehabilitacji /…/ ustawą o równym traktowaniu osób niepełnosprawnych.

Podczas konferencji o swoich potrzebach i problemach mówili przedstawiciele osób niepełnosprawnych intelektualnie: Aleksandra Skotarek, Dominika Kasińska i Michał Milka. Apelowali o traktowanie ich na równi z innymi, realizację prawa do samodzielności, prywatności, decydowania o własnym życiu. Jak mówili, radość daje im praca, umożliwiająca niezależność finansową i samodzielne funkcjonowanie. „-

– Jesteśmy ważni i wrażliwi mimo swoich ułomności, my także jesteśmy obywatelami tego kraju – przekonywała Aleksandra Sotarek, aktorka Teatru21 działającego w Warszawie. Zaapelowała o wspieranie aktywności artystycznej osób niepełnosprawnych intelektualnie, dającej bezpieczeństwo, zmniejszającej poczucie wykluczenia.

– Osoby niepełnosprawne potrzebują wsparcia, zainteresowania i zrozumienia – mówiła Dominika Kasińska. Jej zdaniem szczególnego wsparcia potrzebują dorosłe osoby niepełnosprawne, które znalazły się już poza specjalnym systemem edukacyjnym. Dla Michała Milki szczególnie ważne jest, aby osoby niepełnosprawne mogły zabierać głos w swoich sprawach.

W konferencji, zainicjowanej przez senator Joannę Sekułę, zorganizowanej przez Senat wspólnie z Biurem Rzecznika Praw Obywatelskich i Fundacją „Stabilo”, wzięli udział m.in. eksperci i naukowcy oraz przedstawiciele organizacji zajmujących się pracą z osobami dotkniętymi niepełnosprawnością intelektualną. Panele konferencyjne prowadził prezes Fundacji „Stabilo” Łukasz Broniszewski.

Część naukową poświęcono modelom wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną. O problematyczności inkluzji społecznej osób z niepełnosprawnością intelektualną mówiła dr hab. Zdzisława Janiszewska-Nieścioruk z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Problemy systemowego podejścia do organizacji niezależnego i samodzielnego życia osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną naświetlił dr Jerzy Wolny z Politechniki Śląskiej.

Kręgi wsparcia jako nowoczesny model wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną przedstawiła dr Monika Zima-Parjaszewska z Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną.

O swoich doświadczeniach z pracy z osobami niepełnosprawnymi mówili m.in. dyrektor Centrum Usług Socjalnych i Wsparcia w Sosnowcu Leszek Falis, prezes Stowarzyszenia Klub Otwartych Serc w Wieruszowie Henryka Sokołowska, Monika Karwacka, kierowniczka ŚDS Kamyk ze Stowarzyszenie na TAK w Poznaniu i Marta Hewelt, prezes Fundacji Arkadia z Torunia.

Podsumowując konferencję, Barbara Imiołczyk, kierująca Centrum Projektów Społecznych w Biurze RPO, wskazała na potrzebę systemowego, holistycznego i podmiotowego podejścia do wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną. Jak mówiła, różnymi słowami podkreślano, że w centrum działania zawsze powinien być człowiek, traktowany podmiotowo i z szacunkiem.

Zdaniem Barbary Imiołczyk niezbędne jest „indywidualne wsparcie szyte na miarę”, a powinno go być tyle, ile potrzeba. Osoba niepełnosprawna intelektualnie musi mieć prawo wyboru i prawo do powiedzenia „nie”. Istotna jest też „lokalność” wsparcia. Za kluczowe należy uznać współpracę wszystkich instytucji zaangażowanych w pomoc.

Jak zaznaczyła, nasz system jest zbyt często niedrożny, marnuje się zbyt wiele pracy i pieniędzy przy przejściu z systemu edukacyjnego do pomocy społecznej. Należy więc zrobić wszystko, żeby osoby niepełnosprawne nie pozostawały poza systemem po zakończeniu edukacji. Jako kolejną ważną kwestię wskazała wsparcie dla rodziców i opiekunów osób niepełnosprawnych. Według Barbary Imiołczyk wszystkie instytucje zaangażowane w proces wsparcia osób niepełnosprawnych powinny zapewnić jego ciągłość, tak aby nie tworzyć „papierowych skrzydeł”.

Senator Joanna Sekuła zapowiedziała przygotowanie szczegółowych wniosków i rekomendacji, które, jak wyraziła nadzieję, staną się podstawą do tworzenia jeszcze bardziej holistycznych rozwiązań wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Info: Senat, fot. Michał Józefaciuk / Kancelaria Senatu 

Wystąpienie na konferencji min. Pawła Wdówika (wypowiedź autoryzowana)

Słuchając Pana rzecznika myślałem, jak wiele spraw możemy wspólnie załatwić. Dlatego tak ważne jest, żebyśmy umieli oddzielić emocje polityczne od tego, co ważne merytorycznie. Jeśli o konkretnych sprawach osób z niepełnosprawnością mówię, że te sprawy są ważne dla mnie, to znaczy że są one ważne także dla rządu, którego jestem członkiem.

Kiedy premier Morawiecki zaproponował mi objęcie funkcji pełnomocnika, zapytałem: dlaczego ja? I usłyszałem: Chcę, aby ten obszar był prowadzony przez osobę niepełnosprawną, która skupi się na rozwiązywaniu problemów tej grupy niezależnie od kwestii politycznych.

Chcę przedstawić Państwu nasze priorytety, zwłaszcza w odniesieniu do osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Przygotowaliśmy Strategię na rzecz osób z niepełnosprawnościami na lata 2020-2030. Musi być przyjęta przez rząd, byśmy mieli dostęp do funduszy europejskich. Ta strategia kładzie nacisk na sprawy dotąd w polityce społecznej mniej zauważane. Na samodzielne życie i samostanowienie. Chcemy, aby osoby z niepełnosprawnościami mogły same o sobie decydować.

Z tego punktu widzenia sprawa zniesienia ubezwłasnowolnienia jest dla nas priorytetowa. Teraz wpiszemy do strategii już nie tylko analizy, ale także samo zniesienie ubezwłasnowolnienia.

To, co kryje się pod hasłem: decyzja wspomagana, jest w naszym systemie prawnym zupełną nowością. Będziemy w tej sprawie potrzebować wypracowania modelu i szerokich konsultacji.

Następna sprawa to prawo do zawierania małżeństw. Podjęliśmy już rozmowy z Ministerstwem Sprawiedliwości, aby uregulować te kwestie w sposób zgodny z konwencją o prawach osób niepełnosprawnych.

Sprawy takie jak mieszkalnictwo wspomagane, asystencja osobista, deinstytucjonalizacja są również moimi priorytetami.

Dlatego właśnie środki z Funduszu Solidarnościowego przeznaczamy na takie programy jak: asystent osobisty, opieka wytchnieniowa czy centra opiekuńczo-mieszkalne. Uruchamiając te centra chcemy stworzyć alternatywę dla domów pomocy, stworzyć miejsce dla kilkunastu osób, gdzie mieszkańcy będą traktowani podmiotowo, gdzie będą sami decydować o tym miejscu.

Program asystent, osobisty, który początkowo adresowaliśmy tylko do samorządów, nie spotkał się z tak dobrym odzewem jak byśmy chcieli. Dlatego poprawiliśmy ten program i ogłosiliśmy konkurs dla organizacji pozarządowych i mamy znaczny odzew. Wszystko po to, by jak najlepiej odpowiedzieć na potrzeby osób z niepełnosprawnością.

Reasumując, dziękuję, ze mam możliwość bycia tutaj. Ze możemy pokazać, że są obszary które łączą. Mam nadzieję, że przyjęcie strategii, przyjęcie ustawy o zatrudnieniu wspomaganym będzie zmieniało rzeczywistość, także dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Zobacz galerię…

Źródło: Strona internetowa RPO

Data publikacji: 10.09.2020 r.