Konieczne wprowadzenie ustawy o asystencji osobistej i zniesienie ubezwłasnowolnienia

Wprowadzenie kompleksowej ustawy o asystencji osobistej finansowanej z budżetu państwa i zniesienie instytucji ubezwłasnowolnienia – to główne postulaty, na które wskazywał 30 października rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek na X Kongresie Osób z Niepełnosprawnościami.

X Kongres Osób z Niepełnosprawnościami odbywa się w Warszawie pod hasłem: „Kto potrzebuje konwencji”. Tytuł nawiązuje do przyjętej 13 grudnia 2006 r. konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. Jest to międzynarodowy dokument opisujący prawa tych osób w kategoriach praw człowieka, a także obowiązki państw związane z zapewnieniem tych praw i ich przestrzeganiem.

W kongresie wzięli udział m.in. wiceminister rodziny, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Łukasz Krasoń, doradczyni prezydenta Paulina Malinowska-Kowalczyk i przedstawiciele różnych środowisk osób z niepełnosprawnościami.

Rzecznik praw obywatelskich zwrócił uwagę, że wciąż należy uświadamiać rządzącym i społeczeństwu, że konwencja jest dokumentem prawnym, a nie zbiorem deklaracji czy postulatów. Podkreślił, że władza publiczna ma obowiązek wdrażania jej przepisów.

RPO zaznaczył, że priorytetem jego urzędu jest doprowadzenie do podmiotowego traktowania ludzi z niepełnosprawnościami przez władze publiczne.

Wiącek wskazał, że istotą funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami w życiu społecznym jest dostępność. W tym kontekście przypomniał, że od 2019 r. obowiązują dwa akty prawne – ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami i ustawa o dostępności cyfrowej.

RPO wymienił też uchwaloną w tym roku ustawę o dostępności niektórych towarów i usług adresowaną do podmiotów gospodarczych.

„To jest bardzo istotny krok naprzód, ponieważ dotychczas mieliśmy do czynienia z legislacją dostępności, która odnosiła się do podmiotów publicznych. Apelowaliśmy, że należy te standardy również odbudowywać na podmioty prywatne, na podmioty gospodarcze” – powiedział Wiącek.

Dodał, że rozwiązania dotyczące dostępności należy stale rozwijać.

Rzecznik podkreślił, że obecnie kluczowym postulatem osób z niepełnosprawnościami jest wprowadzenie w życie kompleksowej ustawy o asystencji osobistej finansowanej z budżetu państwa. Jak stwierdził, „mamy do czynienia z ogromną luką prawną”.

„Ufam i liczę na to, że posłowie, senatorowie, głosując za ustawą o asystencji osobistej, będą mieli możliwość również zagłosowania za ustawą znoszącą instytucje ubezwłasnowolnienia” – dodał Wiącek. Podkreślił, że obecne regulacje są nie tylko przestarzałe i niedostosowane do współczesnych standardów ochrony osób z niepełnosprawnościami, ale też naruszają godność człowieka.

Zdaniem rzecznika konieczność wprowadzenia zmian w prawie uwidoczniła również powódź. Zdaniem RPO w procedurach ewakuacyjnych brakuje dostrzeżenia potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

„Mamy wrażenie, że osoba poruszająca się na wózku nie będzie miała możliwości ewakuacji, np. ze względu na takie, a nie inne umiejscowienie jej mieszkania, a osoba głucha nie będzie miała szans na to, żeby usłyszeć komunikaty dotyczące ewakuacji” – wskazał Wiącek.

RPO zwrócił też uwagę na problemy związane ze świadczeniem wspierającym.

„Świadczenie wspierające (…) zostało zaliczone do dochodu osoby ubiegającej się o to świadczenie. Ta kumulacja przepisów prawa doprowadziła do znacznego wzrostu kosztów usług opiekuńczych. Stawia to pod znakiem zapytania sens wprowadzenia tej regulacji” – ocenił rzecznik.

Tegoroczny Kongres przewiduje trzy sesje tematyczne poświęcone m.in. podsumowaniu procesu wdrażania w Polsce konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Kongres jest finansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.

Polska Agencja Prasowej objęła to wydarzenie patronatem medialnym. (PAP)

kkr/ joz/, fot. Krzysztof Krzyżewski / BRPO

Data publikacji: 31.10.2024 r.