Śląskie uczelnie niepełnosprawnym

Otworzył ją wojewoda śląski Zygmunt Łukaszczyk uznając, że temat konferencji dotyczy wszystkich, łącznie z pełnosprawnymi. Tezy i postulaty sformułowane w jej trakcie mają służyć podjęciu rozwiązań likwidujących bariery związane z niepełnosprawnością. Uczestników konferencji powitał również poseł Marek Plura, który przedstawił jak przełamywanie barier wygląda w najlepiej mu obecnie znanym środowisku – w polskim parlamencie. Omówił też założenia zmian w systemie wsparcia aktywności osób z niepełnosprawnością.

Następnie miały miejsce wystąpienia merytoryczne związane bezpośrednio z tematem konferencji.

„Ludzie starzy i niepełnosprawni w środowisku zbudowanym” to temat wystąpienia prof. dr hab. inż. arch. Elżbiety Niezabitowskiej. Badania w tym zakresie rozwijają się od lat 60 ubiegłego wieku i obejmują m.in. dostosowanie środowiska urbanistycznego, obiektów użyteczności publicznej, terenów mieszkaniowych i rekreacyjnych, budynków mieszkalnych, sprzętu codziennego użytku i mebli. Coraz więcej jest urządzeń technicznych wspomagających ludzi niepełnosprawnych, kontrolujących ich bezpieczeństwo, czy urządzeń zastępujących uszkodzone narządy wzroku, słuchu, ruchu.
Szeroki zakres problematyki dotyczący wspomagania osób starych i niepełnosprawnych wymaga współpracy specjalistów z różnych dyscyplin nauki: medycyny, architektury, inżynierii, nauk społecznych. Istotna jest także współpraca organizacji pozarządowych działających na rzecz tych osób, jak i samych osób niepełnosprawnych.

Prof. dr hab. inż. Jan Marciniak z Centrum Inżynierii Biomedycznej Politechniki Śląskiej skupił się głównie na „obiektach do rehabilitacji i adaptacji osób niepełnosprawnych i przystosowaniu się do korzystania ze środków inżynierskiej pomocy technicznej”.
Programy badawcze i wdrożeniowe Centrum obejmują m.in. projektowanie nowych, adaptację i modernizację obiektów służby zdrowia, likwidację barier architektonicznych, analizę innowacji w sferze technicznej adaptacji środowiska, prowadzące do nowych rozwiązań technicznych i materiałowych dla potrzeb zdrowotnych miast i osiedli. Aby przestrzeń przeznaczona dla osób niepełnosprawnych i starszych spełniała swoją rolę powinna być funkcjonalna, adaptowalna, ekonomiczna.
Prof. Marciniak zwrócił również uwagę na brak obiektów przeznaczonych do rehabilitacji kompleksowej. Istniejące ośrodki posiadają wyposażenie ukierunkowane na specjalistyczną diagnostykę i rehabilitację.

Analizę potrzeb społecznych polskiego seniora przedstawił prof. dr. hab. Adam Bartoszek z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w wystąpieniu pt. „Rodzina i kapitał społeczny seniorów a kulturowe aspekty kształtowania ich środowiska zamieszkania”. Obecni seniorzy są mało aktywni w życiu społecznym, ich aktywność przejawia się tylko w realizacji codziennych czynności i potrzeb np. wyjście do lekarza, punktów usługowych. Dlatego lokalizacja mieszkania w pobliży przychodni, sklepu, przystanku komunikacji publicznej jest ważnym elementem jakości życia. Należy dążyć aby przyszli seniorzy byli bardziej aktywni społecznie.

Tematyka dotycząca zamieszkania osób starych i niepełnosprawnych została zaprezntowana w wystąpieniach dr inż. arch. Iwony Benek, dr inż. arch. Marii Bielak i dr inż. arch. Beaty Kucharczyk-Brus z Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach i dr. Marka Niezabitowskiego z Katedry Stosowanych Nauk Społecznych Politechniki Śląskiej.
Rzeczywistość wymusza remont i modernizację starych domów opieki społecznej a budowa nowych musi uwzględniać nowe normy i standardy. W Polsce ciągle brakuje placówek przeznaczonych do pobytu osób starszych, a polskie ustawodawstwo nie uwzględnia wszystkich potrzeb seniorów.
Przeprowadzono również ocenę środowiska zamieszkania seniorów w ramach projektu Pol-Senior w wybranych budynkach w środowisku wiejskim, miejskim i wielkomiejskim. Badania wykazały brak dostosowania tych budynków do potrzeb samodzielnego i aktywnego życia osób starych, co mieszkańcy kompensują sobie bogatą ofertą usługową, łatwym dostępem do środowiska naturalnego itp.

Tematem konferencji był również „Design rozwoju społecznego”. Jego znacznie w życiu człowieka i społeczeństwa jest coraz większe. Design to m.in. myślenie o sposobach podnoszenia jakości życia społecznego, dbałości o bezpieczeństwo, komfort życia, dostępność, jakość życia społecznego, jakość środowiska w którym żyjemy.
Design jest także widoczny w projektowaniu urządzeń i przedmiotów służących osobom niepełnosprawnych. Projektantka mgr Dominika Bablok z ASP w Katowicach zaprezentowała projekt składanego trójkołowego wózka spacerowego dla dziecka niepełnosprawnego z MPD a Joanna Lipa również z ASP w Katowicach projekt odzieży dla młodzieży poruszającej się na wózkach inwalidzkich.

Mgr Marta Więckowska wykładowca i koordynator do spraw studentów niepełnosprawnych Zakładu Badań Wizualnych i Interakcji ASP w Katowicach zaprezentowała program dydaktyczny oraz zestaw narzędzi, które mają na celu usprawnić edukację przestrzenną dzieci niewidomych.

Dr Dorota Nowak z Katedry Grafiki ASP w Katowicach podsumowała warsztaty plastyczne dla osób niepełnosprawnych intelektualnie. Odbywały się one z inicjatywy Stowarzyszenia Pomocy Niepełnosprawnym „Skarbek” z Mysłowic na terenie katowickiej ASP. Uczestnicy warsztatów mieli okazję poznania charakteru studiów czy nowych technologii druku artystycznego. Możliwe, że spotkania będą miały charakter cykliczny.

Tekst i fot.: Jolanta Kołacz