Polski Ład obniża wypłaty pracującym osobom z niepełnosprawnościami. Komentarz ekspertki Fundacji Aktywizacja

Osobom dorabiającym do renty na etacie, które otrzymują wynagrodzenie w wysokości najniższej krajowej kalkulator wynagrodzeń Polskiego Ładu pokazywał, że od stycznia 2022 roku ich pensja wzrośnie. Okazuje się jednak, że osoby te zamiast otrzymać 154 zł więcej, otrzymają 245 zł mniej – różnica ta wynosi aż 399 zł. Warto podkreślić, że temat ten dotyczy bardzo dużej liczby osób.

Obserwując statystyki widzimy, że liczba pracujących emerytów w kraju w ostatnich czterech latach wzrosła o 30 proc. Pod koniec 2020 roku pracowało ich 742 tys., czyli 13 proc. z 5,5 mln osób, którym ZUS wypłaca co miesiąc emeryturę. W roku 2019 roku liczba aktywnych zawodowo osób z niepełnosprawnościami w wieku produkcyjnym liczyła 458 tys., z czego 425 tys. stanowiły osoby pracujące, a 33 tys. osoby bezrobotne. Tym samym pracujące osoby z niepełnosprawnościami stanowiły 92,8% wszystkich osób z niepełnosprawnościami aktywnych zawodowo. W jaki sposób zasady Polskiego Ładu wpłynęły na wynagrodzenie? Czy utrzyma się zaangażowanie osób z niepełnosprawnościami do podjęcia nowego zatrudnienia?

Pozorne korzyści wynikające z nowych zasad Polskiego Ładu
Osoby pobierające rentę czy emeryturę z mocy prawa automatem mają uwzględnianą ulgę na podatek przy naliczaniu świadczenia. Jeżeli dodatkowo pracują, pracodawca wypłaca wynagrodzenie bez ulgi na podatek (pracownik nie składa pracodawcy PIT-2) .

Do końca 2021 roku ulga na podatek wynosiła 43-45zł miesięcznie. W Nowym ładzie kwota ta wynosi aż 425 zł na miesiąc i dotychczasowy układ uwzględniania ulgi na podatek tylko przy rencie czy emeryturze nie sprawdza się. Z jakiego powodu?  Posłużmy się przykładem Kowalskiego, któremu przysługuje ulga.

Najniższa gwarantowana  emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta socjalna i renta rodzinna od 1 marca 2021 r. wynosi 1.250,88 zł brutto, netto ponad 1.130 zł (składka zdrowotna i podatek muszą zostać opłacone).

Przy takiej wysokości świadczenia wystarczy 116 zł ulgi na podatek, by podatek wyniósł zero i świadczenie wzrośnie o 72 zł netto. Pozornie wygląda to jak korzyść z nowych zasad Polskiego Ładu.

Warto podkreślić, że ulgę na podatek można uwzględniać tylko raz w miesiącu i w jednym miejscu, jeżeli ma się rentę czy emeryturę to tylko tam. Nawet jeżeli jej się nie wykorzysta w pełnej miesięcznej wysokości.

Jeżeli więc osoba  pobierają rentę socjalną pracuje jednocześnie na umowę o pracę i zarabia najniższą krajową czyli 3010 zł brutto, z umowy o pracę zamiast oczekiwanych ponad 2.360 zł do ręki dostanie mniej o 399 zł, niespełna 1965 zł.

PODSUMUJMY: Osoba z rentą socjalną i dorabiająca na umowę o pracę za najniższą krajową zgodnie z zasadami Polskiego Ładu  dostanie w 2022 r.:
– renty miesięcznie 72 zł netto więcej
– pensji miesięcznie 245 zł netto mniej
———————————————-
Każdego miesiąca minus 173 zł netto
Rocznie to daje 2.076 zł mniej, czyli prawie dwukrotność renty.
Stratni nie będą tylko emeryci i renciści, których świadczenie wynosi 2.500 zł brutto miesięcznie i więcej. Wykorzystają oni w pełni wysokość ulgi na podatek. Przy czym 100% osób pobierających rentę socjalną (ponad 750 tysięcy), 39,3% pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy (ponad 256 tysięcy osób), 10% pobierających renty rodzinne (prawie 121 tysięcy) oraz 12,8% emerytów (prawie 766 tysięcy) pobiera świadczenie mniejsze niż 1.400 zł brutto. Łącznie to duża grupa 1.893.000 osób.

Ta grupa osób odzyska całość należnej ulgi na podatek dopiero przy rozliczeniu rocznym za 2022 rok. Warto podkreślić, że przy obecnej inflacji rozwiązanie to może utrudnić tej grupie osób utrzymanie się i zaspokojenie podstawowych potrzeb.

Proste rozwiązanie – podatnik ma wybór
Nie wszyscy emeryci czy renciści pracują. Nie wszyscy zarabiają tyle, by im się opłacało bardziej uwzględniać ulgę na podatek przy pensji z tytułu umowy o pracę.

Jednak gdyby podatnik mógł dokonać wyboru czy ulgę na podatek ma mu naliczać ZUS przy emeryturze czy rencie czy pracodawca od wynagrodzenia, rozwiązanie byłoby proste. Dodatkowo z wykorzystaniem istniejących już narzędzi i druków oraz z drobną zmianą w druku PIT-2.

KROK 1
Emeryt/rencista po zweryfikowaniu, że bardziej mu się opłaca naliczanie ulgi na podatek przez pracodawcę przy wynagrodzeniu składa w ZUS Wniosek EPD-18

KROK 2
Pracujący emeryt/rencista składa u swojego pracodawcy PIT-2
Z adnotacją, że pobiera emeryturę czy rentę, ale złożył w ZUS wniosek EPD-18 o niepomniejszanie emerytury/renty o kwotę zmniejszającej podatek i w związku z tym od wypłat w miesiącu ….. prosi o uwzględnianie ulgi na podatek przy wynagrodzeniu.

Najlepiej byłoby dodać takie pole w druku PIT-2 jako pkt. :
1a) pobieram emeryturę/rentę ale złożyłem/am w ZUS wniosek EPD-18 o niepomniejszanie tej emerytury/renty o kwotę zmniejszającej podatek.
Taki ruch można zrobić prosto – ogłoszeniem w BIP Ministerstwa finansów, jak to miało miejsce dotąd, ostatnio 10 stycznia 2022 – https://www.gov.pl/web/finanse/pit-2
Byłoby to również zgodne z polskim porządkiem prawnym, czego nie można  powiedzieć o Rozporządzeniu  MF z 7 stycznia 2022 – w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania zaliczek na podatek dochodowy a za stosowanie którego grożą księgowym i kadrowym konsekwencje z Kodeksu karno-skarbowego, gdyż stosowanie rozporządzenia oznacza jednocześnie nie stosowanie Ustawy o PIT. Zachęcam do zapoznania się z opinią prawną Krajowej Izby Doradców Podatkowych https://kidp.pl/aktualnosciall.php/10/7310.
W tej odwróconej sytuacji osoba z naszego przykładu (z rentą socjalną i dorabiająca na umowę o pracę za najniższą krajową) na rencie straciłaby miesięcznie 141 zł netto, ale zyskałaby na pensji prawie 154 zł.
PODSUMUJMY: Osoba z rentą socjalną i dorabiająca na umowę o pracę za najniższą krajową dzięki proponowanym zasadom dostanie w 2022 r.:
renty miesięcznie 141 zł netto mniej
pensji miesięcznie 154 zł netto więcej
———————————————-
Każdego miesiąca 13 zł netto in plus oraz w rozliczeniu rocznym PIT zwrot nadpłaty podatku 316 zł, ponieważ najniższa krajowa nie wyczerpuje w pełni limitu ulgi na podatek a tylko w jednym miejscu można ją uwzględnić (dopiero przy pensji brutto 3.187 zł już nadpłaty PIT nie będzie).

W tym rozwiązaniu nie ma systemowo fundowanej przez Polski Ład pracującym emeryta i rencistą straty.

Warto pamiętać, że niepełnosprawność ani wiek emerytalny nie oznacza, że nie można czy nie wolno pracować.

Autorką komentarza jest: Pavlina Suchankova, Dyrektorka Pionu Finansów i Administracji Fundacji Aktywizacja.

Źródła danych statystycznych w tekście: Struktura wysokości świadczeń wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2021 roku; DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH ZUS

Info: Fundacja Aktywizacja

Data publikacji: 20.01.2022