Rodzina jak każda inna

25.10.2023

W Polsce żyje od 4 do 7 mln osób z niepełnosprawnościami. Zdecydowana większość z nich ma zapewnioną opiekę w rodzinnym domu. Jak sobie rodziny radzą z wyzwaniami wynikającymi z tego, że żyją pod jednym dachem z niepełnosprawnym dzieckiem lub osobą dorosłą?

Szczątkowe badania socjologiczne i praktyka dnia codziennego udowadniają, że większość rodzin z osobami z niepełnosprawnościami stara się funkcjonować jak zwykłe rodziny, choć nie jest to często proste i wymaga wielu wyrzeczeń czy stawienia czoła poważnym wyzwaniom.

– Mamy trójkę dzieci, w tym syna z poważnym schorzeniem neurologicznym, które skazało go na poruszanie się na wózku. Zdrowe dzieci, gdy wracają ze szkoły, to zajmują się lekcjami, mają czas na swoje hobby. Michałka natomiast trzeba zawieźć na rehabilitację, robić z nim też dodatkowe ćwiczenia w domu, jego plan dnia jest więc zupełnie inny, bardziej absorbujący i jego, i nas: rodziców i jego rodzeństwo – opowiada pani Ewa, matka 11-letniego niepełnosprawnego syna. – Ale udaje nam się prowadzić w miarę normalne życie, spotykamy się ze znajomymi, jeździmy na rodzinne uroczystości, odwiedzamy muzea, zwłaszcza plenerowe, umawiamy się na lody i ciastka do kawiarni. Całą rodziną jeździmy na wakacje, a czasami też chodzimy do kina – dodaje pani Ewa.

Rodzina to wszyscy razem
Podobnych historii mogliby więcej opowiedzieć także inni rodzice czy opiekunowie OzN. Zapewne teraz jest łatwiej im żyć w społeczeństwie, gdyż wśród Polaków wzrasta akceptacja dla niepełnosprawnych, coraz rzadsze są postawy ludzi, którzy uważają, że OzN powinny „siedzieć w domu”, ewentualnie na warsztatach terapii zajęciowej. I najlepiej, żeby niepełnosprawni nie rzucali się w oczy innym ludziom w miejscach publicznych.

Ten wzrost akceptacji powoduje, że coraz więcej rodzin z OzN, zwłaszcza z dziećmi, jeździ choćby na wakacje do nadmorskich czy górskich kurortów. Pomaga im w organizowaniu rodzinnego wypoczynku także to, że większość hoteli i pensjonatów jest dostosowana do goszczenia OzN. To samo jest na basenach i innych obiektach rekreacyjnych, w parkach rozrywki. Dla niepełnosprawnych dostępnych jest też coraz więcej szlaków turystycznych i widać, że chętnie z nich korzystają. To ważne, gdyż wypoczynek rodzin i niepełnosprawnych dzieci nie może się ograniczać tylko do możliwości jakie daje np. udział w turnusach rehabilitacyjnych.

Podnosimy świadomość
Świadomość wielu Polaków na temat funkcjonowania rodzin z osobami z niepełnosprawnościami jest jednak jeszcze nie w pełni dostateczna. Nie zdają oni sobie sprawy z tego, że w tych małych środowiskach udaje się zapewnić OzN realizację nie tylko ich podstawowych potrzeb egzystencjalnych, ale także dba się o ich wykształcenie, życie kulturalne, aktywność fizyczną, czy realizowanie różnych pasji i zainteresowań. Oczywiście, pomagają w tym szkoły, domy kultury, klubu sportowe, ale podstawową rolę pełni w tym rodzina.

I właśnie po to, żeby podnieść świadomość Polaków na temat warunków życia rodzin z osobami niepełnosprawnymi, Fundacja na rzecz umacniania więzi rodzinnych i społecznych Neuron Plus uruchomiła kampanię „Stop Barierom”. Kampania udowadnia, że te rodziny funkcjonują nie gorzej niż „zwykłe” gospodarstwa domowe, gdyż bardzo dobrze radzą sobie z zapewnieniem swoim dzieciom lub osobom dorosłym dobrych warunków materialnych – i nie tylko takich – służących rozwojowi OzN.

– Integracja niepełnosprawnych to również integracja ich rodzin ze społeczeństwem. Akcja „Stop Barierom” udowadnia, że rodziny z OzN funkcjonują tak jak inne rodziny, choć oczywiście muszą się zmierzyć z innymi, dodatkowymi wyzwaniami. Te rodziny nie są gorszą częścią społeczeństwa i dlatego cieszyć musi to, że coraz mniej jest sytuacji, gdy rodzice i ich niepełnosprawne dzieci spotykają się z nietolerancją otoczenia. Myślę, że nasza kampania wpłynie jeszcze pozytywniej na poziom akceptacji społeczeństwa dla rodzin z osobami z niepełnosprawnością – mówi prof. dr hab. n.med. Janusz Kocki, przewodniczący Rady Naukowej Fundacji Neuron Plus.

Profesor Kocki przypomina, że akcja „Stop Barierom” to kolejny element uruchomionej kilka lat temu przez Fundację kampanii społecznej. Jej celem jest zwrócenie uwagi na potrzeby środowiska OzN w różnych aspektach ich życia. Ważna jest m.in. walka ze stereotypami i uprzedzeniami, które są krzywdzące dla niepełnosprawnych i ich rodzin.

Niepełnosprawny jest aktywny
Z pewnością na postrzeganie rodzin w których żyją niepełnosprawni wpływa duża aktywność OzN. Jeśli tylko jest taka możliwość, to niepełnosprawne dzieci i młodzież biorą udział w zajęciach pozalekcyjnych – kółkach przedmiotowych, szkolnych festynach, piknikach, jeżdżą na klasowe wycieczki. Uczęszczają także na zajęcia sportowe w klubach, można ich spotkać w szkołach lub ogniskach muzycznych albo na zajęciach teatralnych, plastycznych. Można ich też spotkać w instytucjach kultury (muzea, galerie, teatry, filharmonie), na widowni stadionów i hal sportowych podczas meczów ligowych lub międzynarodowych.

Jeśli zaś spojrzeć np. na komentarze w sieci, w mediach społecznościowych, to okazuje się, że jednym z czynników wpływających pozytywnie na postrzeganie osób niepełnosprawnych przez „sprawną część społeczeństwa” jest sport. To w dużym stopniu zasługa mediów, które zamieszczają coraz więcej relacji video, zdjęć i opisów rywalizacji sportowej niepełnosprawnych. Ludzie przekonują się wtedy, że niepełnosprawni uprawiają nie tylko lekką atletykę, piłkę nożną, bocce, czy tenis stołowy, ale nawet dyscypliny sportu wymagające specyficznych umiejętności i predyspozycji, np. żeglarstwo lub narciarstwo alpejskie. Skoro więc w sporcie OzN doskonale sobie radzą, część staje się nawet zawodowcami i zdobywają dla Polski medale mistrzostw Europy i świata, igrzysk paraolimpijskich, to wiele osób nabiera przekonania, że mogą też normalnie funkcjonować w innych aspektach codziennego życia. I nie trzeba nawet otaczać ich przesadną opieką, gdyż wielu spośród OzN jest na tyle sprawna, że samodzielnie dostanie się do szkoły, na uczelnię, skorzysta z komunikacji publicznej albo zrobi zakupy. Ich rodziny również starają się żyć jak każda polska rodzina, której członkowie wspólnie stawiają czoła wyzwaniom.