Sejm przyjął ustawę umożliwiającą składanie wniosków o zasiłki online

Za nowelizacją ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw było 292 posłów, 147 głosowało przeciwko, jedna osoba wstrzymała się od głosu.

Przygotowana przez resort pracy i polityki społecznej nowelizacja obejmuje również zmiany w ustawach: o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, o pomocy społecznej, o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, o Karcie Dużej Rodziny oraz w Prawie o ruchu drogowym.
Pierwotnie projekt obejmował również zmiany w Prawie bankowym i w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, jednak po konsultacjach MPiPS wycofało się ze zmian w tych ustawach.

Zmiany mają m.in. usprawnić proces składania wniosków i przyznawania różnego rodzaju świadczeń. W tym celu wprowadzona ma zostać np. możliwość składania dokumentów przez internet oraz wymiany informacji drogą elektroniczną pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w ten proces; urzędnicy będą też mogli samodzielnie pozyskiwać informacje z różnego rodzaju rejestrów. Ma to odciążyć osoby wnioskujące o świadczenia, ponieważ nie będą musiały starać się o szereg zaświadczeń z różnych instytucji.
Umożliwi to m.in. funkcjonowanie portalu „Emp@tia – Platforma komunikacyjna obszaru Zabezpieczenia Społecznego”.

Zapisy te krytykowane były m.in. przez Generalnego Inspektora Danych Osobowych oraz Fundację Panoptykon, którzy wskazywali, że umożliwiając szeroki dostęp do danych osobowych, również wrażliwych, nie zapewnia on odpowiednich gwarancji ochrony prywatności.
Po konsultacjach pewne zapisy zostały zmienione, np. ograniczono zakres danych – w stosunku do planowanych w założeniach – które będą gromadzone w centralnym rejestrze i udostępniane innym podmiotom zaangażowanym w proces przyznawania świadczeń. Wycofane zostały przewidziane w założeniach zmiany w Prawie bankowym oraz w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo kredytowych, które zakładały, że pracownicy socjalni będą mogli żądać informacji m.in. od banków.

Po wejściu w życie nowelizacji osoba ubiegająca się o świadczenia będzie mogła, obok tradycyjnej drogi „papierowej”, złożyć przez internet wszystkie niezbędne dokumenty, tą samą drogą otrzyma decyzję. Uwierzytelnienie składanych dokumentów będzie się odbywać za pomocą bezpiecznego podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzanego profilem zaufanym ePUAP.
Dzięki wymianie informacji pomiędzy urzędami, osoby ubiegające się o świadczenia nie będą musiały same dostarczać urzędnikom dokumentów dotyczących m.in. ich sytuacji dochodowej, niepełnosprawności, składek na ubezpieczenie zdrowotne.

W celu weryfikacji danych osób ubiegających się o świadczenia bądź już je otrzymujących, organy publiczne będą mogły korzystać z danych gromadzonych w rejestrach prowadzonych przez MPiPS. Uprawnionymi do dostępu do tych informacji będą m.in. wójt, burmistrz, prezydent miasta, marszałek województwa, jednostki organizacyjne pomocy społecznej, powiatowe i wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.
Nowe przepisy umożliwić mają też odpowiednim organom bezpłatny dostęp do danych zgromadzonych w centralnej ewidencji pojazdów i kierowców. Informacje te są istotne przy ustalaniu sytuacji majątkowej danej osoby.
Nowością ma być możliwość przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego za pomocą elektronicznego kwestionariusza. Obecnie dopuszczalna jest tylko papierowa wersja takiego wywiadu.

W skład Centralnego Systemu Informatycznego Zabezpieczenia Społecznego wejdą: Platforma Informacyjno-Usługowa (pozwoli załatwiać sprawy przez internet i otrzymywać elektronicznie wydaną przez organ decyzję), Platforma Integracyjna (umożliwi wymianę i pozyskiwanie informacji niezbędnych do ustalenia np. prawa do świadczenia, przekazywanie i wymianę informacji na poziomie organ-organ), Centralna Baza Beneficjentów (umożliwi weryfikację danych dotyczących wnioskodawców i świadczeniobiorców oraz dłużników alimentacyjnych).

W toku prac sejmowych do ustawy wprowadzono kilkanaście poprawek, część o charakterze merytorycznym. Poszerzono m.in. zakres danych gromadzonych w rejestrze centralnym o orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, ponieważ – jak uznali posłowie – dane te są niezbędne w celu ustalenia uprawnienia do świadczeń rodzinnych związanych z niepełnosprawnością.
Uzupełniono również katalog podmiotów, od których organy właściwe pozyskują informacje o rodzinie, o ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra do spraw rodziny.

Uwzględniono również sytuacje, w których właściwy organ nie będzie mógł samodzielnie uzyskać informacji niezbędnych do przyznania świadczeń. Wówczas będzie miał możliwość wezwania wnioskodawcy w celu uzupełnienia informacji.
Kolejna poprawka nałożyła na jednostki samorządu obowiązek przekazywania informacji ministrowi o uprawnieniach przyznanych dla członków rodzin wielodzietnych.

Zmieniono również termin wejścia w życie ustawy (na 1 stycznia 2016 r.). Wydłużenie vacatio legis – jak tłumaczyli posłowie – wynika z konieczności przetestowania i wdrożenia systemów teleinformatycznych oraz przygotowania pracowników do realizacji zadań wynikających ze zmian ustaw do obsługi tych systemów. Zmiana ta wychodzi naprzeciw oczekiwaniom i postulatom zgłaszanym przez samorządy.

MPiPS zakłada, że choć w pierwszych latach obowiązywania ustawy udział formularzy elektronicznych składanych drogą elektroniczną w ogólnej liczbie wniosków nie będzie zbyt duży (po kilka procent), to z upływem czasu będzie się zwiększał i w 2024 r. wyniesie 45 proc. (PAP)

akw/ ktl/ par/

Data publikacji: 10.07.2015 r.