System informacji publicznej bez barier „infomat-e”

Kioski informacyjne pojawiają się w różnych miejscach: w bankach, galeriach handlowych, punktach informacyjnych. Ich zadaniem jest dostarczanie informacji w sposób zautomatyzowany. Część z kiosków jest w niewielkim stopniu dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych głównie z dysfunkcją narządu ruchu. Powstaje pytanie, a co z pozostałymi rodzajami niepełnosprawności.

W typowym kiosku osoby niewidome mają problem z ekranem dotykowym, osoby niesłyszące i słabosłyszące mają utrudnione słuchanie dźwięku z głośnika, może wystąpić także trudność ze zrozumieniem tekstów pisanych. Informacje zawarte w kioskach nie spełniają wymagań w zakresie dostępności. W przekazywaniu informacji publicznej m.in. udzielanej przy pomocy kiosków informacyjnych można zdefiniować trzy podstawowe problemy. Po pierwsze niedostępność informacji dla osób niepełnosprawnych ze względu na niedostosowanie środków przekazu, po drugie niezrozumiałość komunikacji tekstowej, po trzecie wykluczenie społeczne, które jest spowodowane występowaniem dwóch pierwszych problemów.

Przebieg prac nad konstrukcją „infomatu-e” oraz sposób
jego funkcjonowania przedstawił Adam Piasecki kierownik projektu

Instytut Technik Innowacyjnych EMAG po analizie funkcjonowania już istniejących kiosków opracował założenia do budowy nowego projektu i wykonał jego prototyp. Projekt, historię jego powstania i realizacji zaprezentował na seminarium Adam Piasecki, kierownik projektu. Przedsięwzięcie zostało dofinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego poprzez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. W 2008 r. został złożony wniosek o dofinansowanie takiego projektu, po przejściu dwuetapowej procedury konkursowej rozpoczęto w sierpniu 2009 r. jego realizację. W ubiegłym roku w kwietniu zorganizowano seminarium, na którym zostały zaprezentowane założenia projektu. W maju br. zakończono prace nad prototypem, który w miesiącach wakacyjnych był poddany ocenie użytkowników w dwóch urzędach miast w Katowicach i Chorzowie.
Głównym wykonawcą projektu był Instytut EMAG przy współpracy śląskich oddziałów PZG, PZN – konsultacje na poziomie eksperckim. Urzędy miast w Chorzowie i Katowicach oraz ośrodki pomocy społecznej z tych miast – współpracowały w zakresie usług publicznych i walidacji produktu. Instytut Informatyki Politechniki Śląskiej realizował prace w zakresie tłumaczenia z języka polskiego na język migowy, a firma Progres z Zabrza zajęła się wizualizacją tego tłumaczenia na język migowy. Firma Ivona Software (Gdynia) dostarczyła syntezator mowy, firma Prime Speech (Warszawa) opracowała specjalną wersję systemu do rozpoznawania mowy, a projekt techniczny i opracowanie pulpitu zostało powierzone firmie EMAG Seriws.

Jak wynika z nazwy projektu skupiono się na potrzebach osób z dysfunkcją narządu słuchu i wzroku. Komunikacja osób niewidomych i słabowidzących odbywa się za pomocą alfabetu Braille’a, dotyku, głosu, istotne są też informacje jak poruszać się w określonej przestrzeni. W przypadku osób słabowidzących to kwestie związane z kontrastem, kolorem, wielkością czcionki. Istotne są krótkie i zwięzłe informacje łatwe do przyswojenia i zapamiętywania. W przypadku osób niesłyszących są te same wymagania co do zwięzłości treści oraz uwzględnienia języka migowego. Dla osób korzystających z aparatu słuchowego istotne jest wzmocnienie sygnału odbieranego przez to urządzenie.
W czasie realizacji prac nad urządzeniem „infomat-e” udało się osiągnąć kompromis, który sprawia że wiele grup osób o tak różnych wymaganiach można określić mianem jego potencjalnych użytkowników. Informacja przekazywana jest bez barier i bez podziałów.

Anna Wendzel (z prawej) obok tłumaczka na język migowy

W chwili pojawiania się w zasięgu kiosku potencjalnego użytkownika przez głośniki wypowiadane są słowa zachęty do skorzystania z kiosku. Na ekranie znajdują się duże przyciski w prawym górnym rogu wyświetla się tzw. avatar – postać tłumacząca w jęz. migowym. Zainstalowany jest również pulpit na którym znajduje się słuchawka i specjalnie zaprojektowana klawiatura. Przez słuchawkę można odsłuchiwać treść przekazywaną przez syntezator mowy, w słuchawce znajduje się również pętla indukcyjna, która wzmacnia działanie aparatów słuchowych.

Warto podkreślić, że „infomat-e” to nie tylko kioski ale system, który można zastosować na pojedynczym kiosku lub na wielu kioskach, które połączone są w sieć komputerową.
Wykorzystanie infrastruktury sieciowej umożliwia wprowadzenie dodatkowej funkcjonalności obejmującą rozmowę telefoniczną w kiosku, komunikację z telefonami komórkowymi, obsługę komunikatorów internetowych, zmianę wersji językowej i wydawanie wirtualnych numerków kolejkowych.

Stefania Gowda

Więcej informacji o tym urządzeniu można uzyskać na portalu informacyjnym, który powstał jeszcze w trakcie trwania projektu: www.infomat-e.pl. Ponieważ realizatorzy projektu chcą aby „infomat-e” stał się produktem szeroko użytkowanym planowany jest również rozwój portalu, będzie można znaleźć adresy instytucji, w których zostaną zainstalowane kioski. W planach znajduje się również multimedialna prezentacja działania, będzie możliwe pobranie instrukcji użytkownika, aktualizacja ich oprogramowania. Twórcy „infomatu-e” chcieliby wykorzystać portal do lepszej komunikacji z potencjalnymi użytkownikami.

Infomat został zgłoszony do konkursu Brussels Innova odbywającego się w trakcie największych targów innowacyjności w Europie i Polskiego Produktu Przyszłości – konkursu promowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości.

Prelegentkami na seminarium były także Anna Wandzel, dyrektor Śląskiego Oddziału PFRON, która w swoim wystąpieniu przedstawiła problemy osób niepełnosprawnych w dostępie do informacji publicznej. Stefania Gowda, pełnomocnik prezydenta ds. osób niepełnosprawnych z UM w Katowicach przybliżyła proces wdrożenia pilotażowego systemu „infomat-e”.