Tele-Anioł przyleciał do Małopolski. Nowoczesność i tradycja w opiece

W systemie opieki można połączyć nowoczesne technologie z tradycyjnymi usługami, a do działań zaangażować też sąsiadów. Świadczy o tym projekt „Małopolski Tele-Anioł”, który od trzech lat jest realizowany przez Województwo Małopolskie i partnerów. Niedawno zapadła decyzja o przedłużeniu tego wsparcia o rok. Do uczestników przedsięwzięcia dołączą kolejni niesamodzielni Małopolanie w różnym wieku. W sposób ciągły odbywa się też nabór osób, które chcą im pomagać. Dla opiekunów i sąsiadów organizowane są szkolenia online.

Ponad 200 ludzkich istnień uratowanych. Głównie dzięki opasce bezpieczeństwa na nadgarstek, która dwa lata temu została zaprezentowana papieżowi Franciszkowi. Blisko 6 tys. mieszkańców Małopolski mających wsparcie w zakresie teleopieki. Ponadto 1,4 tys. osób korzystających w miejscu zamieszkania z dodatkowych usług opiekuńczych i sąsiedzkich. To tylko część danych obrazujących skalę projektu „Małopolski Tele-Anioł”. Jest on realizowany od 2018 r. przez Województwo Małopolskie. Jego partnerami są Caritas Diecezji Kieleckiej oraz Stowarzyszenie Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego z Suchej Beskidzkiej.

– Małopolska jako pierwsza postawiła na wdrożenie opieki zdalnej połączonej z tradycyjnymi usługami opiekuńczymi na obszarze całego województwa. Ten największy projekt teleopiekuńczy w Polsce stał się też tarczą antycovidową, chroniącą przed negatywnymi skutkami pandemii. Gdyby nie to rozwiązanie, wiele osób starszych, schorowanych i z niepełnosprawnościami zostałoby bez pomocy – podkreśla Witold Kozłowki, marszałek Województwa Małopolskiego.

Pierwotnie zakładano, że „Małopolski Tele-Anioł” potrwa do 26 czerwca 2021 r. Jednak w grudniu ub.r. Zarząd Województwa Małopolskiego zadecydował o zwiększeniu wartości projektu z przeszło 38,2 mln zł do ponad 58,4 mln zł. Dzięki temu zagwarantowano podopiecznym wsparcie przez kolejne 12 miesięcy.

Dotychczasowe działania objęły mieszkańców 172 małopolskich gmin. Najwięcej uczestników, ok. 1500, mieszka w Krakowie. Kilkaset osób jest z Brzeska, Oświęcimia, Tarnowa, Miechowa czy Makowa Podhalańskiego. Z pozostałych gmin w projekcie bierze udział od 1 do 150 mieszkańców.

– Liczba ocalonych ludzkich istnień oraz poczucie bezpieczeństwa, jakie zyskali podopieczni  projektu, to największy sukces Tele-Anioła. Codziennie odbieramy wiele telefonów od użytkowników, którzy dziękują nam za pomoc. Są oni najlepszymi ambasadorami projektu wśród osób, które nie spotkały się wcześniej z tą formą wsparcia – mówi Łukasz Smółka, wicemarszałek Województwa Małopolskiego.

Opaska życia

Ponad 5750 niesamodzielnych mieszkańców Małopolski zostało dotychczas objętych wsparciem w zakresie teleopieki. Wkrótce do systemu dołączą kolejni, a liczba podopiecznych przekroczy 6 tys. Każda z osób otrzymuje bezpłatnie opaskę bezpieczeństwa na nadgarstek. Na niewielkim urządzeniu znajduje się przycisk SOS. Jego wciśnięcie umożliwia natychmiastowe połączenie z Centrum Teleopieki, nazywanym sercem projektu. Ono jest zlokalizowane w Suchej Beskidzkiej, gdzie funkcjonuje od maja 2018 r.

Jak podkreśla Dawid Konina, zastępca dyrektora Departamentu Rodziny, Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, to miejsce działa przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Dyżurują tam ratownicy medyczni, asystenci teleopieki oraz psycholog. Każdego dnia prowadzą z uczestnikami projektu około 700 rozmów. Często zdarza się, że to pracownicy centrum kontaktują się z podopiecznymi.

Wysłanie pogotowia ratunkowego do poszkodowanego zdarza się kilka do kilkunastu razy dziennie. W sytuacjach zagrożenia życia podopiecznych do ich miejsca zamieszkania często kierowane są także inne służby np. policja czy straż pożarna. Średnio takie interwencje mają miejsce ok. 350 razy w roku.

Centrum udziela także wsparcia psychologicznego. Kiedyś zadzwonił mężczyzna, który chciał popełnić samobójstwo. Dzięki lokalizacji GPS udało się w porę skierować tam niezbędne służby i pomoc. Szybka reakcja sprawiła, że ten człowiek nadal żyje.

Ale zdarza się, że opaska bezpieczeństwa wysyła sygnał alarmowy po odczytaniu złych wyników pomiaru tętna. Pracownik Centrum jest w stanie zlokalizować daną osobę i wysłać do niej pomoc. Tak było m.in. w przypadku 87-latki z Chełmka. Ratownik nie mógł z nią nawiązać kontaktu. Zawiadomił więc jej rodzinę, która wezwała policję. Drzwi do mieszkania seniorki były zamknięte od środka, służby musiały je wyważyć. Dzięki temu udało się uratować kobietę, która doznała wylewu krwi do mózgu.

Tele-Anioł pomógł też mieszkańcowi Podhala. Kiedy poczuł się gorzej, nacisnął przycisk SOS i poinformował o silnej duszności. Na miejsce wysłano pogotowie ratunkowe. Okazało się, że stan mężczyzny był poważny i zagrażał jego życiu. I takich przykładów jest więcej.

Z pomocą sąsiadów

1398 podopiecznych korzysta z dodatkowych usług opiekuńczych i sąsiedzkich świadczonych w miejscu swojego zamieszkania. Zakres tych pierwszych obejmuje m.in. pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, a także zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Z kolei sąsiedzi wspierają osoby niesamodzielne w podstawowych, codziennych czynnościach domowych i życiowych. Takich jak np. zakupy, przygotowanie posiłków, wykonywanie prac porządkowych w domu/mieszkaniu, pranie odzieży i bielizny czy wizyty u lekarza.

Jak informuje Dawid Konina, do końca lutego 2021 r. zrealizowano blisko 585 tys. godzin wsparcia dla osób niesamodzielnych. Na ten wynik składa się przeszło 505 tys. godzin usług sąsiedzkich i 79 tys. godzin usług opiekuńczych. Natomiast do końca trwania projektu wartości te mają wzrosnąć odpowiednio do miliona godzin oraz 160 tys. godzin.

Zdecydowana większość uczestników projektu korzysta z bezpłatnego wsparcia w zakresie usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania. Tak jest w przypadku, kiedy dochód nie przekracza 150 proc. kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej. Natomiast częściowa odpłatność dotyczy ok. 200 niesamodzielnych mieszkańców Małopolski.

3,50 zł za godzinę płacą osoby, których dochody przekraczają 150 proc. ww. kryterium (1051,50 zł osoba samotna, 792 zł osoba w rodzinie). 7 zł za godzinę trzeba uregulować w przypadku przekroczenia 200 proc. kryterium (1402 zł osoba samotna, 1056 zł osoba w rodzinie). Z kolei pomoc sąsiedzka jest bezpłatna dla wszystkich potrzebujących takiej formy wsparcia uczestników.

Jak podkreśla wicemarszałek Łukasz Smółka, od początku realizacji „Małopolskiego Tele-Anioła” ponad 1200 sąsiadów pomaga podopiecznym. Za obowiązki wykonywane w ramach wsparcia sąsiedzkiego oraz usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania przewidziane jest wynagrodzenie. Z informacji uzyskanych w UMWM wynika, że stawki wynoszą odpowiednio 25 zł oraz 35 zł brutto za godzinę.

Anioł czeka

Nabór uczestników projektu jest prowadzony w sposób ciągły, w 15-dniowych cyklach rekrutacyjnych. Po zakończeniu tego okresu tworzone są listy rankingowe. Wsparcie w przyznawane jest zgodnie z kolejnością zgłoszeń oraz według liczby punktów uzyskanych w pierwszym etapie rekrutacji. Działania przewidziane są do wyczerpania wolnych miejsc.

Zainteresowanych udziałem w projekcie do końca 2020 r. było ponad 8,8 tys. osób. Grupę docelową przedsięwzięcia stanowią niesamodzielni mieszkańcy województwa małopolskiego. Tzn. ci, którzy bez pomocy opiekuna nie mogą wykonać przynajmniej jednej z czynności życia codziennego, np. ubieranie się, spożycie posiłku, zrobienie zakupów.

Problemy zdrowotne z jakimi borykają się podopieczni „Małopolskiego Tele-Anioła” w dużej mierze związane są z ich podeszłym wiekiem. To głównie schorzenia układu krążenia, zwyrodnienia stawowo-kostne, problemy ze wzrokiem czy słuchem, a także choroby neurologiczne. Pomoc udzielana jest też osobom z różnymi niepełnosprawnościami. Najstarsza uczestniczka objęta wsparciem miała ukończone 102 lata. Natomiast najmłodszym jest osiemnastolatek. Bo niesamodzielność dotyczy nie tylko seniorów.

Przyjmowane są również zgłoszenia od osób, które chcą świadczyć usługi sąsiedzkie lub opiekuńcze. Brak kwalifikacji zawodowych nie wyklucza kandydata, wystarczą dobre chęci i czas. W ramach projektu organizowane są szkolenia z zakresu realizacji usług opiekuńczych (80 godzin) i sąsiedzkich (8 godzin). Obecnie odbywają się one zdalnie z wykorzystaniem platformy e-learningowej. Do końca lutego 2021 r. zostało przeszkolonych 1398 osób.

Przyszłościowa opieka

Ze względu na skalę wdrożenia teleopieki, „Małopolski Tele-Anioł” wpisuje się w proces deinstytucjonalizacji usług opiekuńczych na terenie województwa. Świadczone jest też wsparcie przez równolegle funkcjonujący system pomocy społecznej. Mówi się, że teleopieka i usługi opiekuńcze połączone z pomocą sąsiedzką w miejscu zamieszkania są doskonałym uzupełnieniem działań gmin.

Projekt został dostrzeżony m.in. przez przedstawiciela Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego z Komisji Europejskiej. „Małopolski Tele-Anioł” został określony modelowym rozwiązaniem. Ono, ze względu na zakres i uniwersalność świadczonego wsparcia, powinno być wdrażane nie tylko w kraju, ale i za granicą.

W opinii realizatorów, dotychczasowe doświadczenia związane z teleopieką są pozytywne. Natomiast pojawiają się głosy dotyczące ewentualnego usprawnienia projektu. Tu wskazywany jest jedynie czas włączenia do „Małopolskiego Tele-Anioła”. Na spowolnienie tempa w tym zakresie niekorzystnie wpłynęła pandemia. Czynione są zabiegi, aby skrócić ten proces do niezbędnego minimum. Oczywiście przy zachowaniu wszelkich środków bezpieczeństwa.

– Już dziś Zarząd Województwa podejmuje działania, aby w kolejnej perspektywie finansowej możliwa była nie tylko kontynuacja teleopieki, ale także wdrożenie jej na jeszcze większą skalę. Mamy nadzieję, że uda nam się zrealizować ten cel, a skorzysta z tego coraz więcej mieszkańców małopolskich gmin i powiatów – podsumowuje Łukasz Smółka.

Więcej informacji o projekcie na stronie https://www.malopolska.pl/teleaniol

Szczegółowe informacje dotyczące naboru osób do usług opiekuńczych i sąsiedzkich można uzyskać pod numerem telefonu (+48) 888 896 890.

Projekt „Małopolski Tele-Anioł” jest dofinansowany z Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020.

Marcin Gazda

Data publikacji: 31.03.2021 r.