Aneta Bogacka-Karcz
Od lutego br. Aneta Bogacka-Karcz jest dyrektorem Oddziału Małopolskiego Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (OM PFRON). W tym okresie na terenie województwa małopolskiego zostały podjęte działania polegające m.in. na informowaniu o programach Funduszu. Przekaz skierowano do seniorów, a także studentów i doktorantów. Jednak różne formy wsparcia przygotowane są nie tylko do ww. grup.
Osoby indywidualne chętnie ubiegają się o uzyskanie dofinansowania na zakup nowego lub używanego samochodu. Inna z propozycji dotyczy zamieszkania w nieruchomości (nabycie lub zamiana) spełniającej wymagania dostępności dla OzN. Zachętą do skorzystania z różnych programów jest uzyskanie realnego wsparcia. Jednak część wnioskodawców popełnia błędy, również skutkujące odrzuceniem wniosku pod względem formalnym. Wątpliwości dotyczące naborów rozwiewane są w trakcie konsultacji, które odbywają się nie tylko w siedzibie oddziału. Optymizmem napawa wzrost liczby podmiotów działających na rzecz osób z niepełnosprawnością. Realizatorzy programów wykazują się kreatywnością, zapewniając różnorodne wsparcie.
Nasze Sprawy: Jakie główne cele stawia sobie Pani na stanowisku dyrektora OM PFRON?
Aneta Bogacka-Karcz: Misją Funduszu jest pomoc w ułatwieniu osobom z niepełnosprawnościami pełnego uczestnictwa w życiu zawodowym i społecznym. Moim zadaniem jest realizacja tego na terenie województwa małopolskiego. Ważny jest przy tym odpowiedni dobór programu, z którego może skorzystać osoba z niepełnosprawnością. Zależy nam na tym, aby każda osoba otrzymała właściwe wsparcie, dopasowane do indywidualnych potrzeb i możliwości. W tym celu chcemy komunikować szerzej otoczeniu o programach PFRON i nawiązywać relacje z różnymi podmiotami.
W jaki sposób?
Przykładowo, w marcu wzięliśmy udział w dużej konferencji „Dziennika Polskiego” i „Gazety Krakowskiej” w Auditorium Maximum UJ, adresowanej do seniorów z całej Małopolski. Dzięki temu osoby starsze, które mają orzeczenie o niepełnosprawności, dowiedziały się o możliwościach wsparcia ze strony Funduszu. Ponadto przetestowały urządzenia i nowe technologie przygotowane dla nich, np. mówiące zegarki, specjalne ciśnieniomierze czy klawiaturę komputerową. Nasze punkty informacyjne, tzn. CIDON (Centrum Informacyjno-Doradcze dla Osób z Niepełnosprawnością) i OWiT (Ośrodki Wsparcia i Testów), były najbardziej oblegane spośród wszystkich zaproszonych. Odwiedziło nas około 500 osób!
A docieranie do innych grup?
W kwietniu, podczas konferencji na Uniwersytecie Rolniczym, skupiliśmy się na segmencie osób młodszych. PFRON ma także programy dla osób kształcących się, studentów, doktorantów, którzy posiadają orzeczenie o niepełnosprawności. Mam na myśli np. „Aktywny samorząd” Moduł II, S-A-M! „Mieszkanie dla Absolwenta”. Na tym skoncentrowaliśmy się podczas tego wydarzenia. Uważamy, że tego typu spotkania to dobry kierunek na rozszerzenie informacji na temat wsparcia, które oferujemy jako Fundusz.
Jakim zainteresowaniem ze strony mieszkańców województwa małopolskiego cieszą programy PFRON-u?
Trudno jednoznacznie porównać lub ocenić programy pod względem popularności czy atrakcyjności. Mamy różne propozycje adresowane do osób indywidualnych. Są też oferty dla przedsiębiorców, którzy mogą osiągnąć korzyści zatrudniając pracownika z niepełnosprawnością. Do administracji publicznej kierowany jest program „Stabilne zatrudnienie”. Ma on na celu zwiększanie zatrudnienia w sektorze publicznym. Dużym zainteresowaniem cieszą się konkursy przygotowane dla organizacji pozarządowych. W tym przypadku zlecamy realizację zadań na podstawie art. 36 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Z roku na rok zwiększa się nie tylko ilość składanych wniosków, ale także liczba wnioskujących organizacji. Są też programy przygotowane dla gmin i powiatów, np. „Program wyrównywania różnic między regionami III”.
Skupmy się na propozycjach do osób indywidualnych. Co można zyskać dzięki nim?
Ogólnie ujmując, bardzo dużą popularnością cieszy się program „Samodzielność–Aktywność–Mobilność!”. W jednym z jego modułów dofinansowanie dotyczy zakupu nowego lub używanego samochodu. Mowa tu o aucie dostosowanym do potrzeb kierowcy lub pasażera ze znacznym stopniem niepełnosprawności, który porusza się na wózku. W tym przypadku duże zainteresowanie spowodowane jest potrzebą, która dotyczy każdego z nas – przemieszczania się, a trudniej liczyć na komunikację publiczną dostosowaną do potrzeb beneficjenta. Nieco podobne rozwiązanie oferuje nasz program „Aktywny Samorząd” będący w dyspozycji powiatów. Dofinansowanie obejmuje doposażenie w sprzęt dla kierowcy bądź pasażera z niepełnosprawnością, bez wskazania jedynie na znaczny stopień. Możliwe jest sfinansowanie modyfikacji i oprzyrządowania kierownicy, odpowiednich foteli dla pasażerów itp. Wnioski należy składać są do PCPR (MOPS/MOPR). Natomiast do osób indywidualnych skierowany jest też program „Dostępne mieszkanie”. Umożliwia on zakup lub zamianę mieszkania na takie, które spełniałoby wymagania dostępności dla osoby z niepełnosprawnością.
Jak można zachęcić do skorzystania z programów Funduszu?
Pozwolę sobie odpowiedzieć na przykładzie kolejnego programu PFRON – „Rehabilitacja 25 plus”. Jest to jedyne dostępne rozwiązanie dla osób ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną sprzężoną, które po ukończeniu swojej edukacji nie mają systemowej opieki. Realizatorami zadania są placówki działające w oparciu o prawo oświatowe, tj. ośrodki rehabilitacyjno-edukacyjno-wychowawcze (OREW), ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze (ORW) i szkoły specjalne przysposabiające do pracy (SPdP). Beneficjenci programu to absolwenci tych placówek. W województwie małopolskim na rok szkolny 2024/2025 jest 115 osób objętych tym programem w 18 placówkach. Bez „Rehabilitacji 25 plus” rodzice i opiekunowie pozostaliby bez wsparcia. A wsparcie osoby z niepełnosprawnościami potrzebne jest na każdym etapie jej życia. Inny przykład to „Program wyrównywania różnic między regionami III”.
Co jest jego atutem?
To program bardzo potrzebny, bo związany z mieszkalnictwem spełniającym wymogi dostępności. W obszarach A i E prowadzony jest w trybie ciągłym. Pierwszy z nich dotyczy spółdzielni, wspólnot mieszkaniowych, towarzystw budownictwa społecznego i gmin, a drugi – organizacji pozarządowych. Wsparcie jest komplementarne z Instrumentem Pożyczkowym BGK. W obszarze E możliwe jest wnioskowanie o dofinansowania wymaganego wkładu własnego w projektach dotyczących aktywizacji i/lub integracji osób z niepełnosprawnościami. Ale OzN muszą stanowić co najmniej 30 proc. beneficjentów projektu. Sądzę, że korzyści jakie dają programy w postaci konkretnego wsparcia – mówią same za siebie i odpowiadają na pytanie dlaczego warto wnioskować.
Część wnioskodawców zwraca uwagę na biurokrację, sporo formalności czy niekorzystne dla nich decyzje. Co warto zrobić, aby zwiększyć swoje szanse na uzyskanie różnego rodzaju wsparcia? Jakie najczęstsze błędy popełniają potencjalni beneficjenci?
Nie wszystkie błędy są kardynalne i powodują odrzucenie wniosku. Staramy się szybko reagować przy ocenie wniosków. Jeśli tylko pozwala na to procedura, prosimy o uzupełnienie brakujących dokumentów. Ale są także błędy, które niestety powodują odrzucenie wniosku pod względem formalnym. Dysponujemy środkami publicznymi, dlatego każdy program ma wskazane kryteria, które należy spełnić. To podstawa uzyskania wsparcia. Każdy podmiot składający wniosek jest traktowany na równi z pozostałymi wnioskodawcami. Zgodnie z opisanymi warunkami i kryteriami oceny wniosku. Wszystkie oddziały Funduszu, przed aktywowaniem naboru, przypominają na swoich stronach i w mediach społecznościowych, jakie należy przygotować dokumenty odpowiednio wcześniej, ale i tak zdarzają się pomyłki. Czasami niestety skutkujące odrzuceniem wniosku. Dlatego zapraszamy do oddziału, jeśli tylko pojawiają się jakiekolwiek wątpliwości.
Kiedy z takich konsultacji można skorzystać? Część naborów odbywa się w określonym terminie, np. do końca marca. Inne prowadzone są w sposób ciągły.
Programy PFRON komunikujemy na różne sposoby. Tak, aby każdy zainteresowany mógł skorzystać z konsultacji w dowolny sposób i w dogodnym czasie. Wskazujemy numery telefonów i adresy e-mailowe, które ułatwiają kontakt ze specjalistami obsługującymi dany program w naszym oddziale. Dla osób, które tego potrzebują, oferujemy tłumaczenie na Polski Język Migowy. Bierzemy udział w konferencjach tematycznych, a także innych wydarzeniach, podczas których jest możliwość opowiadania o programach i różnych opcjach wsparcia. Zapraszamy na spotkania w naszym oddziale, ale także chętnie dzielimy się wiedzą w innych miejscach.
Jakie – z perspektywy pierwszych tygodni na stanowisku dyrektora Małopolskiego Oddziału PFRON – może Pani wyciągnąć wnioski dotyczące środowiska OzN i podmiotów działających na ich rzecz w województwie małopolskim?
Dużym optymizmem napawa mnie wzrost liczby podmiotów działających na rzecz osób z niepełnosprawnością. Cieszy również rosnąca liczba samych wniosków, w pierwszym kwartale br. większa niż w analogicznym okresie ub.r. Pozytywna jest różnorodność wsparcia, jakie jest dostępne dzięki kreatywności realizatorów programów. A to oznacza większe możliwości pomocy dopasowanej do potrzeb. Bardzo cenię sobie relacje ze środowiskiem naszych beneficjentów, wnioskodawców. Obserwuję, jak korzystają z pomocy Funduszu i jakie ona przynosi wspaniałe efekty.
Tak było m.in. podczas Gali Finałowej 25. Festiwalu Twórczości Teatralno-Muzycznej Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Albertiana.
To było wspaniałe i inspirujące wydarzenie, któremu towarzyszyły bardzo dobre emocje. A Teatr im. Juliusza Słowackiego stał się wspaniałym miejscem porozumienia bez barier. To było święto sztuki, twórczości i niezłomnego ducha artystycznego osób z niepełnosprawnością intelektualną. Takie spotkania napawają siłą, energią i optymizmem.
Rozmawiał Marcin Gazda, fot. udostępnione przez OM PFRON
Data publikacji: 05.05.2025 r.
