Niedostateczny zasięg komunikacji publicznej to jedna z barier, która utrudnia seniorom mieszkającym na wsi dostęp do konsultacji lekarzy specjalistów, rehabilitacji i ośrodków dziennego wsparcia – wynika z raportu opublikowanego 21 stycznia na stronie internetowej rzecznika praw obywatelskich.
Raport „Dostępność usług społecznych dla osób mieszkających w gminach wiejskich” przedstawia wyniki badań socjologicznych zainicjowanych przez Komisję Ekspertów ds. Osób Starszych przy RPO i przeprowadzonych dzięki wsparciu Biura RPO.
Seniorzy mieszkający na wsi jako najmniej zadowalającą ocenili dostępność do konsultacji lekarzy specjalistów, rehabilitacji ruchowej, fizjoterapii i ośrodków dziennego wsparcia dla osób starszych.
Z raportu wynika, że barierą w dostępności do usług społecznych jest niedostateczny zasięg komunikacji publicznej i jego niezadowalająca organizacja.
Kolejną jest bariera kadrowa, zwłaszcza w ochronie zdrowia, czyli brak lekarzy specjalistów i fizjoterapeutów, a także w pomocy społecznej, niedobór wolontariuszy innych niż działaczki Koła Gospodyń Wiejskich.
Autorzy raportu podkreślili, że bariera finansowa występuje po stronie samorządu jako organizatora usług społecznych i po stronie mieszkańców, których nie stać na opłacenie usługi.
Dostępność do usług pogarsza też stan infrastruktury, czyli brak chodników i ścieżek rowerowych, niepełny zasięg sieci telefonii komórkowej i internetu oraz bariery architektoniczne.
Barierą jest organizacja, czyli na przykład nieprzyjazny pacjentom system zapisów do lekarzy, brak koordynacji usług społecznych do osób starszych. Autorzy raportu zwrócili uwagę na słaby trzeci sektor (organizacje pozarządowe), które mogą wspierać gminę w organizacji usług opiekuńczych, słabo rozwinięte procedury lokalnej diagnozy potrzeb i zasobów.
Korzystanie z usług społecznych utrudniają też blokady psychiczne występujące u seniorów, np. nieufność, wstyd, życiowa bierność części osób starszych, czyli np. niechęć do podejmowania pozadomowych aktywności. Autorzy raportu zauważają, że organizowanie adekwatnych do potrzeb usług utrudniają stereotypy starości oraz podziały i konflikty w społecznościach lokalnych.
Seniorzy mieszkający na wsiach mają utrudniony dostęp do informacji, gdy są one przekazywane tylko za pośrednictwem internetu.
Kolejnymi barierami są: niejasność przepisów, nakładanie na gminy nowych zadań bez zapewnienia pieniędzy na ich realizację, nadmierna restrykcyjność kryteriów przyznawania niektórych świadczeń społecznych, procedury utrudniające pomoc np. w przypadku osób chorych psychicznie lub z zespołami otępiennymi.
Autorzy raportu podkreślili, że w niemal wszystkich badanych gminach rozmówcy jako najbardziej dotkliwe wymieniali dwie spośród wymienionych wyżej barier: transportową (komunikacyjną) oraz kadrową w ochronie zdrowia, a konkretnie wskazywali na brak lekarzy specjalistów. „Powszechne uznawanie bariery transportowej za najdotkliwszą może wynikać ze sposobu celowego doboru gmin, w którym jako kryterium przyjęliśmy między innymi słabą sieć komunikacji publicznej” – zaznaczono.
Oczekiwania mieszkańców dotyczyły większej gęstości sieci transportu publicznego, dostosowania rozkładów jazdy do potrzeb różnych grup mieszkańców, nie tylko uczniów i osób dojeżdżających do pracy, dobrego stanu technicznego autobusów i ich dostosowania do potrzeb mniej sprawnych pasażerów oraz zniżek na bilety. Pojawiały się pomysły wiejskich taksówek i ulgowych przejazdów dla seniorów oraz małych gminnych busów dowożących niewielkie grupy seniorów do instytucji świadczących usługi.
Mieszkańcy zazwyczaj podkreślali, że w ich gminach osobom starszym żyje się lepiej niż dawniej. „Nadal najtrudniejsza jest sytuacja osób samotnych, z niepełnosprawnościami lub doświadczających ograniczonej samodzielności” – zaznaczyli autorzy raportu.
Podkreślili, że niepokojące jest to, że gmina reaguje na ich potrzeby albo gdy sami je zgłoszą, albo gdy poinformują o nich osoby bliskie lub sąsiedzi. W raporcie zaznaczono, że brakuje stałych form monitorowania przez instytucje gminne sytuacji osób starszych nieradzących sobie z problemami życia codziennego. „Nie do końca prawdziwe jest bowiem twierdzenie, że +na wsi wszyscy wszystko o wszystkich wiedzą+” – zauważyli.
Według danych z 2022 r. w Polsce mieszkało 9 mln 797 tys. 800 osób mających 60 lat lub więcej. Spośród nich 3 mln 518 tys. 800, czyli 35,9 proc. stanowili mieszkańcy wsi. Polska wieś jest młodsza demograficznie niż miasta. Osoby starsze na wsi są populacją mniej sfeminizowaną niż w miastach. Starszych mieszkańców wsi charakteryzuje nieco gorsza kondycja zdrowotna, choć te różnice stopniowo zanikają – wynika z raportu. (PAP)
kno/ agz/, fot. pexels.com
Data publikacji: 21.01.2025 r.
